Εκατό χρόνια πριν, σαν σήμερα, απελαύνεται από τις ΗΠΑ η αναρχική Εμμα Γκόλντμαν. Εχει μόλις αποφυλακιστεί, έπειτα από δύο χρόνια κράτησης, με τις κατηγορίες της παρεμπόδισης στρατολόγησης και της οργάνωσης συλλαλητηρίων διαμαρτυρίας για την κάθοδο της Αμερικής στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκτίει ακόμα δύο φορές ποινές για προπαγάνδα υπέρ της αντισύλληψης (1916) και για συνωμοσία (1901). Ο νεαρός υπάλληλος του υπουργείου Δικαιοσύνης και μετέπειτα απηνής διώκτης των κομμουνιστών, Τζ. Ε. Χούβερ, αναλαμβάνει τη συγκέντρωση επιβαρυντικών στοιχείων εναντίον της, κτίζοντας έτσι τη διαβόητη καριέρα του. Βάσει αυτών ο γενικός εισαγγελέας της Νέας Υόρκης, Φράνσις Κάφι, συντάσσει εμπιστευτικό σημείωμα προς την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι η παραμονή της στη χώρα συνιστά μέγιστη απειλή. Εισηγείται την απέλασή της με τα παρακάτω κολακευτικά λόγια: «Η Εμμα Γκόλντμαν είναι γυναίκα με σπάνιες ικανότητες και έντονο προσωπικό μαγνητισμό. Τα χαρακτηριστικά αυτά σε συνδυασμό με τη δύναμη της πειθούς που διαθέτει την καθιστούν εξαιρετικά επικίνδυνη».
Μάταιος κόπος. Διότι, όταν οι εχθροί εκφράζονται με επαίνους για το άτομό σου, οι φίλοι και σύντροφοι δεν μπορεί παρά να σε λατρεύουν. Εβραϊκής καταγωγής, γεννημένη στο Κάουνας της Λιθουανίας το 1869, η Εμμα έρχεται σε επαφή με τις σοσιαλιστικές ιδέες δουλεύοντας εργάτρια στην Πετρούπολη. Στα δεκαεπτά της μεταναστεύει στην Αμερική. Συγκλονίζεται από τον απαγχονισμό τεσσάρων αναρχικών, έπειτα από την εξέγερση του Χέιμαρκετ, και πριν τα είκοσι μετατρέπεται σε συνειδητοποιημένη επαναστάτρια. Εκτοτε ταξιδεύει διαρκώς, δίνοντας διαλέξεις για το αναρχικό κίνημα. Πλήθη εργατών και διανοουμένων πληρώνουν εισιτήριο να την ακούσουν. Οι εισπράξεις προορίζονται, ασφαλώς, για τις ανάγκες του αγώνα. Εύστροφη και χαρισματική ομιλήτρια συνδέει τον αναρχισμό με την ελευθερία της έκφρασης και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Μιλάει για την ελευθερία στον έρωτα και τη χειραφέτηση της γυναίκας αψηφώντας τις συμβάσεις της εποχής. Υπερασπίζεται με σθένος τον έλεγχο των γεννήσεων και τη διάδοση αντισυλληπτικών μεθόδων. Οι ορίζοντές της απλώνονται στη στρατόσφαιρα της φιλοσοφίας, της ψυχανάλυσης, της εκπαίδευσης, ενώ δεν την αφήνουν αδιάφορη τα γράμματα και οι τέχνες. Ερχεται μοιραία σε επαφή με τα ελεύθερα πνεύματα της Αμερικής. Ολα αυτά περιγράφονται καταλεπτώς στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Ζώντας τη ζωή μου». Το πρώτο μέρος της μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά σε καλαίσθητο τόμο 720 σελίδων από τις εκδόσεις Βιβλιοπέλαγος και καλύπτει την αμερικανική περίοδο της Γκόλντμαν.Advertisement
Αντιγράφω από το κεφάλαιο για τον Τζακ Λόντον: «Οταν βρέθηκα στο Σαν Φρανσίσκο ανυπομονούσα να ανανεώσω τη γνωριμία μας. […] Του έγραψα προσκαλώντας τον να παρακολουθήσει την ομιλία μου για τον Φρανσίσκο Φερέρ. Η απάντησή του ήταν χαρακτηριστική: “Αγαπητή Εμμα Γκόλντμαν, δεν θα πήγαινα σε ομιλία ακόμα κι αν επρόκειτο να μιλήσει ο ίδιος ο Θεός. Αλλά σε θέλουμε εδώ. Ελα στο Γκλεν Ελεν και φέρε μαζί σου όποιον θέλεις”. Η φιλοξενία του Τζακ και της Τσάρμιαν Λόντον ήταν τόσο ζεστή και ειλικρινής. Υπερέβαλε τον εαυτό του για να κάνει την επίσκεψή μας υπέροχες διακοπές. Ως καλλιτέχνης δεν μπορούσε παρά να βλέπει την ομορφιά του αναρχισμού, ακόμη κι όταν επέμενε ότι η κοινωνία έπρεπε αρχικά να περάσει από το στάδιο του σοσιαλισμού προτού φθάσει στο πιο υψηλό επίπεδο του αναρχισμού. Εν πάση περιπτώσει, εκείνο που είχε σημασία για μένα δεν ήταν οι πολιτικές απόψεις του Τζακ Λόντον. Ηταν η ανθρωπιά του, η κατανόηση και η ενσυναίσθηση που έδειχνε στις πολυπλοκότητες της ανθρώπινης καρδιάς».
Του Δημήτρη Νανούρη, Εφημερίδα των Συντακτών
