Στην εκδήλωση του «Δικτύου» για την Καθολική Κάλυψη Υγείας και την υπεράσπιση της Δημόσιας Περίθαλψης μίλησε ο τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, Ανδρέας Ξανθός.
Η εισήγηση του Α. Ξανθού τομεάρχη Υγείας της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ στην εκδήλωση του «Δικτύου» για την Καθολική Κάλυψη Υγείας και την υπεράσπιση της Δημόσιας Περίθαλψης:
Τοξικό πολιτικό περιβάλλον
Η σημερινή εκδήλωση είναι μέρος μιας οργανωμένης πολιτικής εξόρμησης του Τομέα Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ μετά τις εκλογές με στόχο να διευρύνουμε και να αναβαθμίσουμε την επικοινωνία μας με τους ανθρώπους του Συστήματος Υγείας και γενικότερα με τους αριστερούς και προοδευτικούς πολίτες. Θεωρούμε αναγκαία αυτή την «αναθέρμανση» των πολιτικών μας σχέσεων με το πιο ζωντανό έντιμο και αξιόπιστο κομμάτι της κοινωνίας για να ανταποκριθούμε με επάρκεια και αποτελεσματικότητα στο νέο θεσμικό ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Γιατί το πολιτικό περιβάλλον στη χώρα αρχίζει -από πολύ νωρίς- να γίνεται ιδιαίτερα τοξικό. Συνδυάζει πολιτικό αυταρχισμό (ΚΕΘΕΑ, αστυνομοκρατία-καταστολή) νεοφιλελεύθερη λογική(ΣΔΙΤ στην Υγεία και άνοιγμα του ΕΣΥ στην αγορά) , σκληρό πελατειακό κράτος και ευνοιοκρατία , ακροδεξιά ρητορική και πρακτική (προσφυγικό) , προκλητική στήριξη οικονομικών ελίτ και προσβλητική για τη νοημοσύνη των πολιτών παραπληροφόρηση και μιντιοκρατία. Αυτή η τοξικότητα απαιτεί ισχυρό πολιτικό «αντίδοτο» που δεν είναι άλλο από τη δικτύωση και συστηματική επαφή μας με τους ενεργούς πολίτες, την ενίσχυση των κοινωνικών αντιστάσεων, την οργάνωση της κοινωνικής αλληλεγγύης προς τους αδύναμους και κυρίως την προβολή ενός εναλλακτικού στη νεοφιλελεύθερη «κανονικότητα» πολιτικού σχεδίου που να καλύπτει τις ανάγκες των ανθρώπων και την προοπτική μιας δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης.
Αριστερό πολιτικό σχέδιο σε συνθήκες Μνημονίου
Η κορυφαία πολιτική προτεραιότητα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν να διασφαλίσει την ισότιμη πρόσβαση των ανασφάλιστων στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την αποτροπή του λειτουργικού blackout στο ΕΣΥ και την αναδιοργάνωση του δημόσιου συστήματος υγείας. Παρά τα συνεχιζόμενα και διαχρονικά προβλήματα, παρά τις δυσκολίες και τους περιορισμούς, ο βασικός αυτός στόχος επιτεύχθηκε. Στην Ελλάδα της σκληρής λιτότητας και της δημοσιονομικής επιτροπείας σταμάτησαν από το 2015 οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες υγείας, από το 2016 το ισοζύγιο προσλήψεων/αποχωρήσεων στο ΕΣΥ είναι θετικό και μετά το ν.4368/2016, οι πάνω από 2 εκ. ανασφάλιστοι πολίτες έχουν εγγυημένη και δωρεάν πρόσβαση στις δημόσιες δομές υγείας, στις εξετάσεις, τα φάρμακα και τη νοσηλευτική φροντίδα που έχουν ανάγκη. Η αποσύνδεση του θεμελιώδους δικαιώματος στην Υγεία από τη εργασία, την ασφάλιση και το εισόδημα των πολιτών είναι η μεγάλη μεταρρύθμιση στην πολιτική υγείας και στην κοινωνική πολιτική της χώρας. Η «υγειονομική φτώχεια» αντιμετωπίστηκε δραστικά και η ανισότητα στη φροντίδα υγείας μειώθηκε με μετρήσιμο τρόπο: οι πολίτες με ανικανοποίητες ανάγκες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης από 14,4% του πληθυσμού το 2016 υποχώρησαν στο 10,4% το 2018 -βλ. Δελτίο 2019 ΕΛΣΤΑΤ-.Η εγγυημένη κάλυψη των υγειονομικών αναγκών όλων των πολιτών, η μείωση των ανισοτήτων και η ενίσχυση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας είναι αριστερή πολιτική και είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Πολύ περισσότερο επειδή υλοποιήθηκε, όχι σε περίοδο επάρκειας πόρων, αλλά σε περιβάλλον λιτότητας. Και αποδείξαμε ότι ήταν δυνατόν στο ίδιο μνημονιακό πλαίσιο να υπάρξουν άλλες κοινωνικές και πολιτικές προτεραιότητες και να εφαρμοστεί ένα διαφορετικό πολιτικό σχέδιο στην Υγεία και στο Κοινωνικό Κράτος. Αποδείξαμε δηλαδή ότι η διάκριση αριστεράς-δεξιάς ήταν παρούσα και στη φάση του Μνημονίου. Καθολικότητα και Ισότητα από τη μια, αυτή είναι η φιλοσοφία της Αριστεράς, επιλεκτικότητα από την άλλη, αυτή είναι η αντιπρόταση της Δεξιάς. Δηλαδή καλή φροντίδα για τους έχοντες, περιορισμένες παροχές και ολοένα μεγαλύτερη επιβάρυνση για τους πολλούς, «πακέτο» ελάχιστων υπηρεσιών για όσους είναι στο όριο της εξαθλίωσης Αυτό το σχέδιο εφάρμοσαν η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ την πρώτη μνημονιακή περίοδο και δημιούργησαν μια εκτεταμένη ζώνη «υγειονομικής φτώχειας», αυτό φαίνεται ότι σκοπεύει να υλοποιήσει και τώρα η νέο-συντηρητική ΝΔ
Το «αποτύπωμα» λοιπόν που αφήσαμε στην Υγεία με όλα τα προβλήματά του, με όλες τις δυσκολίες, με όλα τα λάθη, με όλες τις ακάλυπτες ανάγκες, με όλους τους συμβιβασμούς που επέβαλλε η μνημονιακή διαχείριση, είναι ένα αριστερό πολιτικό σχέδιο, το οποίο ήταν σε πλήρη αντίθεση με την αποδιοργάνωση της δημόσιας περίθαλψης, τη δημιουργία «ζωτικού χώρου» για την αγορά, τη διεύρυνση των ανισοτήτων, την εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων και προσωπικών στρατηγικών που χαρακτήριζαν την πολιτική υγείας της τελευταίας 20ετίας.
Η χρηματοδότηση του ΕΣΥ και του Κοινωνικού κράτους
Η ΝΔ κέρδισε τις εκλογές με «σημαία» την υπερφορολόγηση και αφαίμαξη της μεσαίας τάξης. Πρέπει λοιπόν να είμαστε πολύ σαφείς απέναντι σ’ αυτή τη λογική. Πρέπει να λέμε με πολύ κατηγορηματικό τρόπο ότι δεν μπορούν κάποιοι να ασκούν κριτική για τα προβλήματα της δημόσιας περίθαλψης, να ζητούν καλά δημόσια νοσοκομεία, πλήρως καλυμμένα από γιατρούς και λοιπό προσωπικό, καλές δομές ΠΦΥ, αρκετούς οικογενειακούς γιατρούς, καλές παροχές από τον ΕΟΠΥΥ, σύγχρονο ΕΚΑΒ που να ανταποκρίνεται στον απαιτούμενο χρόνο σε όλη τη χώρα, καλά στελεχωμένα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών, υψηλής ποιότητας φροντίδα, υπερσύγχρονο εξοπλισμό και υποδομές, αυτά δηλαδή που είναι αυτονόητα σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα και ταυτόχρονα να λένε ότι θέλουν χαμηλές ασφαλιστικές εισφορές και χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές. Απλώς κοροϊδεύουν τον κόσμο. Αυτό που πρέπει να πούμε χωρίς περιστροφές είναι ότι για να έχουμε σοβαρό δημόσιο σύστημα υγείας και αξιόπιστο κοινωνικό κράτος, χρειαζόμαστε υψηλά φορολογικά έσοδα, το βάρος των οποίων όμως οφείλουμε να κατανέμεται δίκαια και όχι να πληρώνουν μόνο αυτοί που είναι από τη «μέση και κάτω». Και αυτό είναι το στοίχημα του νέου μας προγραμματικού σχεδίου του νέου πολιτικού μας αφηγήματος: πολιτικές αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου για να περιοριστούν οι ανισότητες και να διασφαλιστεί με δίκαιο τρόπο η βιωσιμότητα του Κοινωνικού Κράτους. Έτσι ώστε να μπορεί να εξασφαλιστεί με μεγαλύτερη πληρότητα και επάρκεια η καθολική και ισότιμη κάλυψη των αναγκών των ανθρώπων. Την προηγούμενη περίοδο η κρίσιμη στρατηγική επιλογή για την όσο το δυνατόν πιο επαρκή και βιώσιμη χρηματοδότηση του ΕΣΥ, ήταν η «συνέργεια δημόσιων πόρων» μεταξύ κρατικού προϋπολογισμού και κοινωνικής ασφάλισης. Κατ’ αρχήν υπήρξε μια μικρή αλλά αισθητή αύξηση των δημόσιων δαπανών υγείας. Από το 2015 και ιδιαίτερα μετά το 2016 , σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, καταγράφεται για 1η φορά μετά την κρίση μια αύξηση των δημόσιων δαπανών υγείας και σε απόλυτους αριθμούς και ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η δημόσια δαπάνη υγείας από 4,6% ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2014,πήγε στο 5,2% το 2016 και περίπου σ’ αυτό το επίπεδο διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. Επίσης διασφαλίστηκε η απόδοση στο 100% των ασφαλιστικών εισφορών υγείας από τον ΕΦΚΑ στον ΕΟΠΥΥ, πολλαπλασιάστηκε η μεταβίβαση πόρων από τον ΕΟΠΥΥ στο ΕΣΥ από 100εκ. ευρώ το 2014-2015 σε 600εκ. το 2018, ενισχύθηκε η χρηματοροή προς τα νοσοκομεία, αποπληρώθηκε το μεγαλύτερο μέρος των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους, ομαλοποιήθηκαν οι πληρωμές προς το προσωπικό και τους προμηθευτές, αντιμετωπίστηκε η επιπλέον ζήτηση -λόγω της ευχερούς πρόσβασης των ανασφάλιστων και των προσφύγων -χωρίς δημιουργία ελλειμάτων, χωρίς δημοσιονομικό εκτροχιασμό. Παρ’ όλα αυτά βέβαια το πολύ υψηλό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα ποσοστό των ιδιωτικών δαπανών (39%) εξακολουθεί να είναι η μεγάλη στρέβλωση του Ελληνικού Συστήματος Υγείας. Και άρα το μεγάλο στοίχημα είναι η σταδιακή άρση των εμποδίων της λιτότητας για την έμπρακτη υλοποίηση του πολιτικού στόχου της ισότητας στην Υγεία και της εγγυημένης κάλυψης των υγειονομικών αναγκών όλων των ανθρώπων χωρίς διακρίσεις.
Εθνικοί μεταρρυθμιστικοί στόχοι στην Υγεία
Δεν αρκεί όμως μόνο η υποχώρηση της λιτότητας. Χρειάζονται και προοδευτικές μεταρρυθμίσεις για να διασφαλιστεί η ποιοτική και αποδοτική λειτουργία και η βιωσιμότητα του Δημόσιου Συστήματος Υγείας καθώς και η συνεχής βελτίωση των δεικτών υγείας του πληθυσμού. Είναι πολύ σημαντικό ότι στη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ καταφέραμε όχι απλώς να κρατήσουμε όρθιο λειτουργικό και προσβάσιμο το ΕΣΥ αλλά να διαμορφώσουμε ταυτόχρονα ένα συνεκτικό σχέδιο μεταρρυθμιστικών στόχων εθνικής σημασίας που οφείλει η Πολιτεία, ανεξάρτητα από κυβερνήσεις να ολοκληρώσει. Και μιλάμε για προοδευτικές μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούν πολλά χρόνια στην Ελλάδα και οι οποίες δεν επικεντρώνονται στη συγκράτηση της δαπάνης αλλά στην εγγυημένη, τεκμηριωμένη οικονομικά προσιτή και αξιόπιστη φροντίδα των πολιτών. Τέτοιοι στόχοι είναι :
H μεταρρύθμιση στην ΠΦΥ, ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού και η έμφαση στην πρόληψη-αγωγή υγείας-κοινοτική φροντίδα – Δημόσια Υγεία
· Η αναδιοργάνωση της Επείγουσας Ιατρικής και των ΤΕΠ
· Οι διαρθρωτικές αλλαγές στο φάρμακο – νέο «μίγμα» βιώσιμης
φαρμακευτικής πολιτικής
· Η διαμόρφωση ολοκληρωμένης στρατηγικής για τον Καρκίνο-Εθνικό Ινστιτούτο Νεοπλασιών
· Η διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη του αιφνίδιου νεανικού θανάτου από καρδιαγγειακά νοσήματα
· Η δημιουργία Κέντρων Εμπειρογνωμοσύνης για τα σπάνια νοσήματα και η διασύνδεση τους με τα Ευρωπαϊκά Δίκτυα
· Η ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και του μετασχηματισμού του ασύλου
· Η επένδυση σε δημόσιες δομές Αποθεραπείας-Αποκατάστασης, η σταδιακή ανάπτυξη υπηρεσιών παρηγορητικής –ανακουφιστικής φροντίδας
· Ο σχεδιασμός δημόσιων πολιτικών για τις εξαρτήσεις με επίκεντρο τις ανάγκες των εξαρτημένων ατόμων
· Η κεντρική διαχείριση των αναγκών αίματος μέσω του ΕΚΕΑ
· Η αναβάθμιση της ιατρικής εκπαίδευσης και ο εξορθολογισμός των Ιατρικών Συνεδρίων
· Η θεσμική «θωράκιση» του Συστήματος Υγείας σε κρίσιμα πεδία Φάρμακο, Προμήθειες, Διοίκηση των νοσοκομείων – εποπτευόμενων φορέων, ΕΟΔΥ κλπ)
· Η ενίσχυση της κουλτούρας των δικαιωμάτων ασθενών. Γραφεία προστασίας δικαιωμάτων ασθενών στα νοσοκομεία, λίστες χειρουργείου, επιτροπές προστασίας δικαιωμάτων ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας, εκπροσώπηση Συλλόγων ασθενών σε όργανα σχεδιασμού πολιτικής υγείας όπως το ΚΕΣΥ κλπ)
Αυτές ήταν οι μεγάλες τομές στην Υγεία που εμείς δρομολογήσαμε σε δύσκολες συνθήκες και που διεκδικούμε να μην απαξιωθούν στο όνομα συντεχνιακών πιέσεων ή νεοφιλελεύθερων ιδεοληψιών. Βεβαίως υπάρχουν και νέες προκλήσεις στην πολιτική υγείας που δεν είχαμε τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε την προηγούμενη περίοδο και που οφείλουμε σήμερα να ενσωματώσουμε στο νέο πολιτικό- προγραμματικό μας αφήγημα: στοχευμένη μείωση των ιδιωτικών πληρωμών υγείας, αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, δημοκρατική-συμμετοχική διακυβέρνηση του συστήματος Υγείας και διαμόρφωση κριτηρίων για ένα «αριστερό management» στη Διοίκησή του, διαμόρφωση δέσμης αποτελεσματικών κινήτρων στελέχωσης των άγονων-νησιωτικών περιοχών και άρση των περιφερειακών ανισοτήτων στη φροντίδα υγείας, σταδιακή ενσωμάτωση νέων αναγκών που πρέπει να καλύπτονται με δημόσιο τρόπο (στοματική υγεία-οδοντιατρική περίθαλψη, ειδική αγωγή, ψυχοθεραπεία κλπ), επικαιροποίηση-αναδιοργάνωση του Χάρτη Υγείας της χώρας, μελέτη των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στη Δημόσια Υγεία και ενσωμάτωση πολιτικών πρόληψης ή αποτροπής τους μέσα από αναβαθμισμένες υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας, ενίσχυση και έλεγχος των μέτρων υγιεινής της εργασίας.
Επειδή λοιπόν συμφωνούμε ότι η Υγεία είναι μια υπόθεση άρσης ανισοτήτων, αναδιανομής και Κοινωνικής Δικαιοσύνης αλλά και όρος βιώσιμης ανάπτυξης, συνοχής και ευημερίας των σύγχρονων κοινωνιών, είμαστε εδώ για να υπερασπιστούμε το πρόταγμα της καθολικής κάλυψης Υγείας και τη δημόσια περίθαλψη. Με επιχειρήματα, τεκμηριωμένες προτάσεις, πολιτικό σθένος, με οδηγό τις αξίες της Ισότητας και της Αλληλεγγύης, μπορούμε να αποτρέψουμε μέτρα οπισθοδρόμησης στη Δημόσια Περίθαλψη και στο Κοινωνικό Κράτος, να δημιουργήσουμε μια «ασπίδα προστασίας» των κοινωνικών κατακτήσεων του χθες αλλά και να λειτουργήσουμε ως «πολιορκητικός κριός» για τη διευρυμένη κάλυψη των κοινωνικών και υγειονομικών αναγκών του σήμερα και του αύριο.
