Τρίτη 3 Νοεμβρίου 1898. Η τουρκική σημαία κατεβαίνει από τον ιστό που βρισκόταν για μια ολόκληρη ιστορική περίοδο, στο φρούριο Φιρκά των Χανίων. Την ίδια ημέρα ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης αναχωρεί από την Κρήτη.
Είναι η ημέρα που η Ιστορία θα γράψει πως η Κρήτη απελευθερώθηκε από την οθωμανική αυτοκρατορία. Δεν έμεινε όμως ελεύθερη ούτε ανεξάρτητη στην πραγματικότητα. Τον τουρκικό ζυγό αντικατέστησε, μέχρι και την ημέρα της ένωσης με την Ελλάδα, η στρατιωτική παρουσία των μεγάλων δυνάμεων. Αυτή που εμπόδισε, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, την άμεση ένωση και, στη συνέχεια, καθυστέρησε όσο μπορούσε την ένταξη της Κρήτης στο ελληνικό κράτος.
Η ιστορική πραγματικότητα είναι ότι οι τουρκικές δυνάμεις αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από το νησί, μετά από κατοχή 229 χρόνων, εξαιτίας της απαίτησης των μεγάλων δυνάμεων και κυρίως της Αγγλίας. Αυτό όμως δεν συνέβη στο όνομα του διεθνούς δικαίου και της ελευθερίας των Κρητών.
Η στάση των μεγάλων δυνάμεων, και κυρίως της Αγγλίας, ήταν κατεξοχήν φιλοτουρκική σε όλες τις κρητικές επαναστάσεις της τελικής φάσης του Κρητικού Ζητήματος. Όμως μετά τις σφαγές της 25ης Αυγούστου 1898 οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αποφάσισαν να εκδιώξουν τους Τούρκους, καθώς δεν ανεχόταν άλλο τις σφαγές των Κρητικών η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ακόμη και η πιο συντηρητική.
Από τη βρετανική εικονογραφημένη εφημερίδα της εποχής The Graphic”. Ναύτες του Βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού μεταφέρουν τα “μπαγκάζια” των Τούρκων στρατιωτών για την αναχώρηση
Στην απόφαση όμως της εκδίωξης έπαιξε καταλυτικό ρόλο το γεγονός ότι ανάμεσα στα θύματα του Ηρακλείου ήταν 18 Άγγλοι (Σκωτσέζοι για την ακρίβεια) στρατιωτικοί. Αυτό εξόργισε την αγγλική διοίκηση, που είχε ανεχτεί προηγουμένως τις προκλήσεις των Τούρκων. Κι έτσι τιμώρησε την οθωμανική αυτοκρατορία και με την εκδίωξη του στρατού της και με τον απαγχονισμό των πρωταιτίων των σφαγών. Μάλιστα όταν ο τελευταίος Τούρκος στρατιώτης έφευγε, στις φυλακές των Χανίων υπήρχαν ακόμη φυλακισμένοι από τους πρωταιτίους βασιβουζούκους, που οδηγήθηκαν στην κρεμάλα λίγο αργότερα.
3 Νοεμβρίου 1898, η τουρκική σημαία κατεβαίνει από τον ιστό, στην Ιεράπετρα, από τον Γάλλο πρόξενο. Φωτογραφία που κυκλοφόρησε και ως καρτ ποστάλ την εποχή εκείνη
Η αναχώρηση του τουρκικού στρατού από την Ιεράπετρα
Σαν σήμερα πριν 121 χρόνια οι Τούρκοι στρατιώτες έφευγαν, όμως η οθωμανική αυτοκρατορία δε σταμάτησε να έχει λόγο στα πράγματα της Κρήτης. Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις όρισαν ότι ο σουλτάνος θα είχε την επικυριαρχία στο νησί. Και αυτό εκφραζόταν ακόμη και με τη σημαία της αυτόνομης Κρητικής Πολιτείας, με το κόκκινο αστέρι που υπήρχε σ’ αυτήν.
Η αναχώρηση από το λιμάνι της Σούδας
Η επιβίβαση στις βάρκες με προορισμό τα πλοία, στη Σούδα
Η επιβίβαση στα πλοία, στη Σούδα
Η μεταφορά του τούρκικου οπλισμού από το Ηράκλειο (The Graphic). Τη μεταφορά είχε αναλάβει το Βασιλικό Ναυτικό της Βρετανίας
Μετά την αναχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων δρομολογήθηκαν οι εξελίξεις για την αυτονομία στο νησί, πάντα με τον έλεγχο των μεγάλων δυνάμεων. Ο δευτερότοκος γιός του βασιλιά των Ελλήνων, Γεώργιος, έφτασε στη Σούδα στις 9 Δεκεμβρίου 1898 και ανέλαβε τη διοίκηση του νησιού στο όνομα των μεγάλων δυνάμεων.
Η πολυπόθητη ένωση ήλθε 15 χρόνια αργότερα, την 1η Δεκεμβρίου 1913.
