Του Σταύρου Αραχωβίτη*
Το ελαιόλαδο και οι βρώσιμες ελιές είναι δυο από τα βασικά μας εθνικά προϊόντα με απαράμιλλη ποιότητα, με μεγάλη συμμετοχή στον όγκο και την αξία των εξαγωγών, σημαντική συνεισφορά στην απασχόληση και τελικά στη διατήρηση της ζωής στην ύπαιθρο και την κοινωνική συνοχή. Οι κλιματολογικές, εδαφολογικές, γεωμορφολογικές και καλλιεργητικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας είναι ευνοϊκές, ώστε το 75 με 80% του ελληνικού ελαιολάδου να κατατάσσεται στην κατηγορία του extra παρθένου, ένα σημαντικό πλεονέκτημα που πρέπει να αξιοποιηθεί περαιτέρω.
Η νέα ελαιοκομική περίοδος ξεκινάει σε λίγο σε όλη την Ελλάδα. Διαφαίνεται ότι θα είναι μια καλή περίοδος, παρόμοια με το 2017-2018 και καλύτερη από το 2018-2019. Τα βασικά χαρακτηριστικά που κάνουν μια ελαιοκομική περίοδο να χαρακτηρίζεται ως «καλή» είναι η Ποσότητα του παραγόμενου ελαιολάδου, η Ποιότητά του και η Τιμή. Τα τρία αυτά χαρακτηριστικά είναι προφανώς συνδεδεμένα και όχι ανεξάρτητα.
Οι δύο προηγούμενες ελαιοκομικές περίοδοι
Την ελαιοκομική περίοδο 2017-2018 τα τρία αυτά χαρακτηριστικά βρέθηκαν στον καλύτερο συνδυασμό τους. Η χρονιά ήταν πολύ καλή από πλευράς ύψους παραγωγής, η ποιότητα ήταν εξαιρετική λόγω των ξηροθερμικών συνθηκών που επικράτησαν το 2017, ενώ η τιμή ξεπέρασε σε κάποιες περιπτώσεις τα 4 ευρώ/κιλό, με τις μεγαλύτερες ποσότητες να πωλούνται στα 3,60 ευρώ/κιλό.
Αντίθετα με ότι συνέβη κατά την ελαιοκομική περίοδο 2017-2018, οι καιρικές συνθήκες που επικράτησαν την περίοδο 2018- 2019 ευνόησαν την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών (γλοιοσπόριο, κυκλοκόνιο κ.α.) και εντομολογικών εχθρών (δάκος κ. α.). Με δεδομένο ότι το δέντρο της ελιάς εμφανίζει το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας, το 2018 ήταν χρονιά μειωμένης παραγωγής. Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων οδήγησε σε πολύ χαμηλή παραγωγή ελαιολάδου και σε πολλές περιπτώσεις, αυξημένη οξύτητα, άρα χαμηλή ποιότητα. Επιπλέον αυτών, οι παραγωγοί στην προσπάθεια τους να διασώσουν την παραγωγή τους, έκαναν μεγάλη χρήση φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων, προσθέτοντας έναν επιπλέον παράγοντα στη δύσκολη χρονιά. Ο συνδυασμός όλων αυτών των παραγόντων οδήγησε σε χαμηλές τιμές ελαιολάδου και συνολικότερα σε μειωμένο εισόδημα παραγωγού. Έτσι λοιπόν η περσινή χρονιά ήταν μια «κακή» ελαιοκομική περίοδος.
Νέο περιβάλλον – νέα Ενιαία Εθνική Στρατηγική
Τα ποιοτικά στάνταρντ που θέτουν οι χώρες της Δύσης σχετικά με την ανίχνευση ξένων ουσιών στο ελαιόλαδο και ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιριών εμπορίας, συνθέτουν ένα νέο περιβάλλον στο οποίο θα πρέπει να σταθεί το ελληνικό ελαιόλαδο και οι εμπλεκόμενοι στη διαδικασία παραγωγής.
Είναι, λοιπόν, απαραίτητο να διαμορφωθεί μια Ενιαία Εθνική Στρατηγική για την Ελιά και το Ελαιόλαδο, με την συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων στην παραγωγική διαδικασία. Από το χωράφι, τους επιστήμονες του κλάδου, τους μεταποιητές μέχρι τους εξαγωγείς, πάντα υπό την εποπτεία του αρμοδίου Υπουργείου που θα καλείται να μετατρέψει σε πολιτικές αποφάσεις τις προτάσεις που θα προκρίνονται.
Θα πρέπει να αναπτυχθεί το πολιτικό σχέδιο και η κατάλληλη προετοιμασία ώστε αυτές οι διακυμάνσεις που ήταν, είναι και θα είναι αναμενόμενες για την ελαιοκομία, να απορροφώνται και να εξισορροπούνται με την κλαδική πολιτική για το ελαιόλαδο και τη βρώσιμη ελιά. Απαιτείται να ελαχιστοποιήσουμε τις ποιοτικές διακυμάνσεις στο χωράφι που, όπως έδειξε η περσινή ελαιοκομική χρονιά, μπορούν να οφείλονται σε αστάθμητους αλλά και ελεγχόμενους παράγοντες. Χρέος μας είναι λοιπόν να επιλύσουμε, στο μέτρο του δυνατού, τα προβλήματα φυτοπροστασίας, με κυρίαρχο αυτό της δακοκτονίας, που με τη σειρά τους θα διασφαλίσουν την υψηλή ποιότητα του παραγόμενου καρπού και ελαιολάδου.
Ζητήματα όπως η βιολογική καταπολέμηση του Δάκου, η αλλαγή των κλιματικών συνθηκών που ευνοούν την εγκατάσταση ασθενειών (γλοιοσπόριο κ.α.), οι εκτεταμένες περίοδοι ξηρασίας, οι συχνότερες χαλαζοπτώσεις, οι αυξημένες θερμοκρασίες κατά την περίοδο διαφοροποίησης των ανθοφόρων οφθαλμών που συμβάλλουν στην μείωση και την υποβάθμιση του προϊόντος, θα πρέπει να συζητηθούν ανοιχτά και να προταθούν λύσεις.
Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ
Κατά την προηγούμενη κυβερνητική περίοδο ξεκίνησαν σημαντικές πρωτοβουλίες οι οποίες, ωστόσο, δεν έφτασαν στο επιθυμητό από όλους μας, επίπεδο.
· Έγιναν ουσιαστικές παρεμβάσεις στην Δακοκτονία που απέδωσαν την τρέχουσα χρονιά.
· Προετοιμάστηκε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο με εισαγωγή πολλών καινοτομιών για τη δακοκτονία.
· Πραγματοποιήθηκαν πολλές συναντήσεις με τους εμπλεκόμενους φορείς του κλάδου: παραγωγούς, συνεταιρισμούς, επιστήμονες, επαγγελματίες, θεσμικούς φορείς.
· Προετοιμάστηκε, αλλά δεν ολοκληρώθηκε, η σύσταση ενός Εθνικού Συμβουλίου για το Ελαιόλαδο.
Επειδή η ανάπτυξη Εθνικών Στρατηγικών για τα κύρια εθνικά μας προϊόντα είναι πέρα και πάνω από τα κόμματα και τα πρόσωπα, οφείλουμε όλοι οι εμπλεκόμενοι, με γνώση, διάθεση και ανιδιοτέλεια να βάλουμε το λιθαράκι που μας αναλογεί στην προσπάθεια αυτή.
*Βουλευτής Λακωνίας και Τομεάρχης Αγροτικής Πολιτικής ΣΥΡΙΖΑ, πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
