Μια νέα ίωση σε θερμοκηπιακή καλλιέργεια ντομάτας έκανε την εμφάνισή της για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε ένα τουλάχιστον παραγωγό κοντά στην Κουντούρα Χανίων και έχει προκαλέσει ανησυχία και κινητοποίηση τόσο στον αγροτικό κόσμο της περιοχής αλλά και σε αρμόδιους φορείς τόσο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη που προσπαθούν να καταπολεμήσουν το φαινόμενο.
Πρόκειται για τον ιό της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας (Tomato brown rugose fruit virus, ToBRFV), μια ίωση πολύ εύκολη στη μετάδοση η οποία αλλοιώνει το χρώμα των καρπών μειώνοντας έτσι κατά πολύ την αγροτική παραγωγή, έχοντας κάνει την εμφάνισή της από το 2014 σε αρκετές χώρες του εξωτερικού.
Για το θέμα μίλησε στο Ράδιο Λασίθι ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Κουντούρας Γιώργος Χαλκιάς, αναφέροντας πως πρόκειται για ένα ιό τον οποίο πιθανό να έχουν κολλήσει και άλλες καλλιεργητές της περιοχής, αφού πρόκειται για μια ίωση η οποία παρουσιάζει συμπτώματα με άλλες γνωστές ασθένειες στις οποίες αρκετοί δεν δίνουν σημασία, όμως τώρα τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Κι αυτό γιατί αφενός η μείωση της παραγωγής είναι σημαντική αφού μεγάλη ποσότητα καρπών καταλήγει στα σκουπίδια, αφετέρου δεν υπάρχει κάποια θεραπεία ή σκεύασμα αντιμετώπισης.
Παράλληλα πρόκειται για ένα ιό που μπορεί να προσβάλλει και καλλιέργεια πιπερίας αν και δεν έχει παρατηρηθεί κάτι τέτοιο στην Ελλάδα.
Καλύτερη αντιμετώπιση όπως είπε είναι η σωστή πρόληψη τόσο των παραγωγών όσο και των φυτωρίων τα οποία επιβάλλεται ιδιαίτερα αυτή την περίοδο να έχουν αυξημένα μέτρα προστασίας τόσο στις προμήθειες που κάνουν όσο και στο εσωτερικό τους.
Ανακοίνωση από τις περιφερειακές διευθύνσεις κτηνιατρικών υπηρεσιών
- Ο ιός αυτός περιλαμβάνεται στη λίστα επιφυλακής (alert list) του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών (EPPO) και η παρουσία του διαπιστώθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη στη Γερμανία και Ιταλία το 2018. Αποτελεί αναδυόμενο κίνδυνο μεγάλης σημασίας κυρίως για την καλλιέργεια της τομάτας και της πιπεριάς και μεταδίδεται με την επαφή (μολυσμένα χέρια, εργαλεία, ρούχα αλλά και από φυτό σε φυτό), το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό και πιθανόν με τον μολυσμένο σπόρο. Οι βομβίνοι (Bombus terrestris) μπορούν επίσης να μεταδώσουν τον ιό κατά τη διάρκεια της γονιμοποίησης των φυτών.
- Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Μόνιμη Επιτροπή Υγείας των Φυτών (ScoPaff) κατά την συνεδρίαση της, Ιούλιος 2019, έλαβε Απόφαση για επίσημα μέτρα με σκοπό την αποφυγή της εισόδου και τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού ToBRFV στον Ενωσιακό χώρο.
Βασικά σημεία της απόφασης αποτελούν:
- η υποχρέωση των Κρατών μελών για την πραγματοποίηση ετήσιων επισκοπήσεων στην επικράτεια τους για τον εν λόγω επιβλαβή οργανισμό καραντίνας,
- η υποχρέωση των διακινούμενων φυτών και σπόρων τομάτας και πιπεριάς να συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο και να ελέγχονται και για τον ToBRFV.
- Η υποχρέωση των εισαγόμενων στην Ευρωπαϊκή Ένωση φυτών και σπόρων τομάτας και πιπεριάς να συνοδεύονται από Πιστοποιητικό Φυτοϋγείας που να καλύπτει τις απαιτήσεις τις Ένωσης και για τον ιό ToBRFV.
- Δεν υπάρχουν θεραπευτικά μέτρα στα προσβεβλημένα φυτά. Στους καλλιεργητές τομάτας, προκειμένου να περιορίσουν τις απώλειες στις καλλιέργειες τους και να εκριζώσουν τον ιό ToBRFV, συστήνονται τα κάτωθι μέτρα:
- Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου.
- Συστηματικός έλεγχος των σπορείων και απομάκρυνση/καταστροφή των φυταρίων που τυχόν έχουν προσβληθεί ή εμφανίζουν ύποπτα συμπτώματα.
- Χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων για φύτευση.
- Έλεγχος κατά διαστήματα των φυτών, μετά την μεταφύτευση τους στον αγρό ή το θερμοκήπιο, και απομάκρυνση/καταστροφή όσων εμφανίζουν συμπτώματα ίωσης.
- Συχνή απολύμανση εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0.5% NaOCl ή Virkon S ή αποβουτυρωμένου γάλακτος (τουλάχιστον 3.5% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη).
Πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και ξέπλυμα με άφθονο νερό πριν από κάθε χειρισμό των φυτών. - Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων. Αποφυγή επαφής των υγιών φυτών με τα χέρια που έχουν έρθει σε επαφή με ασθενή φυτά (εκρίζωση, δέσιμο, κλάδεμα, κλπ), εκτός αν τα χέρια έχουν προηγουμένως πλυθεί καλά.
- Καλό πλύσιμο όλων των επιφανειών, δίσκων, κλπ, εντός των θερμοκηπίων μεταξύ των μεταφυτεύσεων/φυτεύσεων.
- Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.
- Αφαίρεση ζιζανίων στους χώρους πέριξ των θερμοκηπίων.
- Μέριμνα για απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας καθώς και απολύμανσης των χώρων του θερμοκηπίου.
- Ύπαρξη ταπέτων με απολυμαντικό στην είσοδο των θερμοκηπίων.
