Για όποιους δεν κατάλαβαν το περασμένο Σαββατοκύριακο στην ΔΕΘ τι ακριβώς εννοούσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την προειδοποίηση περί ανάγκης «ευελιξίας» στην αγορά εργασίας, φρόντισαν να το κάνουν απολύτως ξεκάθαρο ο Γιάννης Βρούτσης και ο Αδωνις Γεωργιάδης.
Με μια σειρά διάσπαρτων διατάξεων – για την ακρίβεια 20 στον αριθμό – στον λεγόμενο «αναπτυξιακό νόμο» που ανέβηκε στη δημόσια διαβούλευση τα μεσάνυχτα, οι υπουργοί Εργασίας και Ανάπτυξης εξαπολύουν γενική έφοδο στα εργασιακά δικαιώματα, φέρνοντας στην πράξη ένα νέο, άτυπο αλλά «ιδιόκτητο» πλέον Μνημόνιο.
Με τις διατάξεις αυτές, και πάντοτε στο όνομα της «ανάπτυξης» που θα φέρει… περισσότερες και καλύτερα αμειβόμενες δουλειές, ξηλώνονται οι κλαδικές συμβάσεις, ανοίγει ο δρόμος για μαζικές απολύσεις – με αμφίβολη την αποζημίωση – με πρόσχημα την μη καταβολή δεδουλευμένων, και τροποποιείται επί τα χείρω ο συνδικαλιστικός νόμος κυρίως ως προς την δυνατότητα κήρυξης απεργιών.
Σε ό,τι αφορά τις κλαδικές συμβάσεις, το νομοσχέδιο ανοίγει την πόρτα για «εξαιρέσεις κατά την εφαρμογή των όρων των συλλογικών συμβάσεων» και υπερίσχυση των τοπικών ή επιχειρησιακών συμβάσεων σε περιπτώσεις επιχειρήσεων που επικαλούνται οικονομικά προβλήματα. Συγκεκριμένα, η σχετική διάταξη αναφέρει: «Οι εθνικές και τοπικές ομοιοεπαγγελματικές και κλαδικές συλλογικές συμβάσεις είναι δυνατόν να θεσπίζουν ειδικούς όρους ή να εξαιρούν από την εφαρμογή συγκεκριμένων όρων τους εργαζομένους που απασχολούνται σε ειδικής κατηγορίας επιχειρήσεις όπως επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας, νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού σκοπού και επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, όπως κατ’ εξοχήν επιχειρήσεις σε καθεστώς προπτωευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή εξυγίανσης».
Επίσης έχει προστεθεί διάταξη σύμφωνα με την οποία η Εθνική κλαδική ή ομοιοεπαγγελματική σύμβαση δεν υπερισχύει των τοπικών. Σημειώνεται δε πως η εξειδίκευση των κριτηρίων των εξαιρέσεων θα γίνεται με υπουργική απόφαση.
Δεύτερη διάταξη επίσης για την συρροή συλλογικών ρυθμίσεων προβλέπει ότι η επιχειρησιακή σύμβαση υπερισχύει της κλαδικής «κατ’ εξαίρεση στις περιπτώσεις επιχειρήσεων, που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και βρίσκονται σε καθεστώς προπτωχευτικής ή παραπτωχευτικής ή πτωχευτικής διαδικασίας ή συνδιαλλαγής ή εξωδικαστικού συμβιβασμού ή οικονομικής εξυγίανσης». Πρακτικά και σε πρώτο χρόνο, όπως επισημαίνουν έμπειροι εργατολόγοι οι διατάξεις αυτές σημαίνουν ότι τίθενται υπό αίρεση οι αυξήσεις που πήραν χιλιάδες εργαζόμενοι μέσα από την υπογραφή πάνω από 200 κλαδικών συμβάσεων κατά το τελευταίο διάστημα της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ.
Επικίνδυνη γκρίζα ζώνη ανοίγει και στο θέμα της βλαπτικής μεταβολής λόγω μη καταβολής δεδουλευμένων. Η σχετική διάταξη του αναπτυξιακού νομοσχεδίου αναφέρει ότι «θεωρείται μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας η καθυστέρηση καταβολής των δεδουλευμένων αποδοχών του εργαζομένου πέραν των δύο (2) μηνών από τον εργοδότη, ανεξαρτήτως της αιτίας της καθυστέρησης». Τούτο σημαίνει πως η δίμηνη μη καταβολή δεδουλευμένων θα στοιχειοθετεί λόγο λύσης της σύμβασης εργασίας, με την κυβέρνηση να προβάλει τον ισχυρισμό πως έτσι θα «απεγκλωβιστούν» εργαζόμενοι, που παραμένουν απλήρωτοι για πολλούς μήνες και θα έχουν τη δυνατότητα διεκδίκησης αποζημίωσης.
Με την διάταξη που ισχύει σήμερα και είχε ψηφίσει ο ΣΥΡΙΖΑ το 2017 προβλέπεται επίσης ότι η καθυστέρηση καταβολής δεδουλευμένων συνιστά μονομερή βλαπτική μεταβολή, με την σημαντική όμως επεξήγηση ότι «ο εργαζόμενος, σε περίπτωση που δεν καταβάλλονται οι δεδουλευμένες αποδοχές του, θα μπορεί να θεωρήσει ότι η ενέργεια αυτή ισοδυναμεί με καταγγελία της σύμβασης εργασίας, ισοδυναμεί δηλαδή με απόλυση, και να διεκδικήσει τη νόμιμη αποζημίωση». Κοινώς, ο χρόνος είναι ελαστικός και ο ίδιος ο εργαζόμενος έχει την επιλογή να αποφασίσει αν θα λύσει τη σύμβαση του διεκδικώντας την αποζημίωση. Τώρα, ο εργαζόμενος οδηγείται αναγκαστικά σε απόλυση μετά από δύο μήνες και θα πρέπει στην συνέχεια να διεκδικήσει δικαστικά την αποζημίωση – γεγονός που γεννά υποψίες για «παράθυρο» υπέρ μαζικών απολύσεων με πρόσχημα την μη καταβολή δεδουλευμένων.
Ο αναπτυξιακός νόμος φέρνει σημαντικές ανατροπές και στο συνδικαλιστικό θεσμικό πλαίσιο, δημιουργώντας Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και Οργανώσεων Εργοδοτών και δίνοντας δυνατότητα και για ηλεκτρονική ψηφοφορία στην κήρυξη απεργίας.
