Ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα: για όσα σε γενικές γραμμές κατηγορούσε την προηγούμενη κυβέρνηση, αυτά επανέλαβε ως δικές του πολιτικές κατευθύνσεις ο νυν αναπληρωτής. Η υπερφόρτωση των νησιών, τα εκκρεμή αιτήματα ασύλου, οι δυσκολίες των απελάσεων, τα προβλήματα στις δομές, οι διακινητές, η «γεωπολιτική πραγματικότητα»… Σαν να άκουγες τη φωνή του προκατόχου του…
Η είδηση που βγήκε από τη χθεσινή, σχεδόν μισάωρη συνέντευξη του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιώργου Κουμουτσάκου στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ (εκπομπή «Μια του Νότη, δυο του Χιώτη») είναι ότι, σαράντα τόσες μέρες μετά την ανάληψη του χαρτοφυλακίου, ο υπουργός όχι μόνο δεν είχε καμία είδηση να δώσει, τίποτα το καινούργιο να πει, αλλά και επανέλαβε σχεδόν σημείο προς σημείο το διαχειριστικό σχέδιο των προκατόχων του, την ώρα βέβαια που τους κατηγορούσε για το αδιέξοδο στο οποίο έχει φτάσει η κατάσταση.
Ακόμα και στο σκέλος των απελάσεων, που υποτίθεται ότι αποτελεί το σκληρό χαρτί της ρητορικής της Ν.Δ. για το προσφυγικό, αυτό που θα έδινε λύση στη συμφόρηση των νησιών και της ενδοχώρας και θα τη διέκρινε από την προηγούμενη κυβέρνηση, την οποία κατηγόρησε ξανά ο κύριος Κουμουτσάκος για ιδεολογική αγκύλωση, τίποτε το απτό δεν είχε να παρουσιάσει. Μόνο εξηγήσεις για τη δυσκολία των απελάσεων, τις ίδιες εξηγήσεις που έχουν ακουστεί πολλές φορές στο παρελθόν και τις θεωρεί ιδεολογική αγκύλωση η Ν.Δ.
«Γιατί δεν τους βάζουμε σε ένα πλοίο να τους στείλουμε [αυτούς των οποίων έχουν απορριφθεί οι αιτήσεις ασύλου] στην Τουρκία;» ρώτησαν οι δημοσιογράφοι, ελπίζει κανείς προβοκατόρικα και όχι ως πραγματική απορία.
«Για να γίνουν επιστροφές, υπάρχουν διατυπώσεις, πρέπει να τους εντοπίσεις. Παραλάβαμε έναν τρόπο διαχείρισης που και αυτοί που είναι προς απέλαση δεν εντοπίζονται εύκολα, έχουν χαθεί και πρέπει να γίνει προσπάθεια να εντοπιστούν. Εξαφανίζονται», είπε ο κ. Κουμουτσάκος, χωρίς να διευκρινίσει ποιον τρόπο διαχείρισης προτείνει, σύμφωνο με το διεθνές δίκαιο και με βασικές αρχές ανθρωπισμού αλλά και με αναλογία κόστους – αποτελέσματος.
Πολύπλοκες διαδικασίες
Ως προς τις απελάσεις σε άλλες χώρες, εκτός Τουρκίας: «Κι αυτές απαιτούν μια πολύ σοβαρή επιχειρησιακή δουλειά. Να ετοιμαστεί η πτήση, να συνοδεύονται σωστά, να έχουν συνεννοηθεί οι πρεσβείες των χωρών στις οποίες θα επιστραφούν, να είναι παρών εκπρόσωπος της πρεσβείας μέσα στην πτήση, να υπάρχει εκπρόσωπος του Συνηγόρου του Πολίτη. Είναι πολύπλοκες οι διαδικασίες. Κι αυτά πρέπει να λέγονται για να είναι γνωστά στον κόσμο ώστε να μην παρασύρονται από την ευκολία των λαϊκιστών της κάθε πλευράς, των ακραίων δικαιωματιστών και των εθνικιστών».
Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς; Τον κομψό υπαινιγμό του υπουργού, με μακρά θητεία στο διπλωματικό σώμα, ή τη μέγιστη διακριτικότητα των δημοσιογράφων, οι οποίοι είχαν την καλοσύνη να μην του επισημάνουν ότι αυτή την ευκολία την επιδείκνυαν στον μέγιστο βαθμό συνάδελφοί του υπουργοί, βουλευτές και στελέχη του κυβερνώντος κόμματος;
Ηταν μάλιστα τέτοια η ευγένεια των δημοσιογράφων, ώστε καμώθηκαν κι αυτοί τους έκθαμβους όταν ο κύριος Κουμουτσάκος τούς ανακοίνωσε, με ύφος σχεδόν αποσβολωμένο, ότι οι εκκρεμείς αιτήσεις ασύλου φτάνουν σήμερα -«κρατηθείτε», τους είπε- τις 65.219 και αυξάνονται καθημερινά. Πρόκειται βέβαια για τα στοιχεία που αναρτά εδώ και χρόνια σε τακτά διαστήματα η Υπηρεσία Ασύλου και που έχουν παρουσιαστεί και σχολιαστεί ξανά και ξανά στον δημόσιο λόγο. Είναι άλλωστε γνωστό πως, μετά την Ευρωτουρκική συμφωνία του 2016, η υπηρεσία Ασύλου δέχτηκε 287,1% περισσότερες αιτήσεις ασύλου σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, 51.053 το 2016 έναντι 13.187 το 2015, και έκτοτε βρίσκεται σταθερά στις πρώτες θέσεις της Ε.Ε. ως προς τον αριθμό των αιτήσεων αναλογικά με τον πληθυσμό και το ΑΕΠ. Μάλιστα, η υπηρεσία έχει υπερβεί κάθε προηγούμενο, εκδίδοντας σχεδόν 35.000 αποφάσεις το 2018 και περίπου 15.000 αποφάσεις το πρώτο εξάμηνο του 2019, χωρίς φυσικά να καλύπτει το σύνολο των πολύ αυξημένων αιτήσεων.
Προτεραιότητες
Τι συγκεκριμένα θα κάνει για να φέρει σε μια ισορροπία το σύστημα, δεν το είπε ο κύριος Κουμουτσάκος. Οι δύο προτεραιότητές του, να συμπτυχθούν ορισμένα στάδια της διαδικασίας ασύλου και να αυξηθεί ο αριθμός των επιτροπών που εξετάζουν σε δεύτερο βαθμό τα αιτήματα ασύλου, δεν θα κατατεθούν στη Βουλή πριν από το τέλος του χρόνου. Στην εύλογη επισήμανση ότι μέχρι τότε το πρόβλημα της συμφόρησης στα νησιά και στην ενδοχώρα θα έχει μεγεθυνθεί, περιορίστηκε να πει ότι η αύξηση των Επιτροπών «έχει μια δημοσιονομική διάσταση» και δεν είναι έτοιμος να ανακοινώσει άμεσα μέτρα και ότι η σύμπτυξη της διαδικασίας ασύλου «χρειάζεται πολύ λεπτή νομική δουλειά, γιατί υπάρχει ένα διεθνές πλαίσιο πολύ αυστηρό, για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Αν το σκέφτηκαν, πάντως, οι δημοσιογράφοι δεν του επισήμαναν ότι πάσχει από ιδεολογική αγκύλωση.
Είπε και άλλα ο υπουργός, που λες και προέρχονταν από το στόμα του Γιάννη Μουζάλα και του Δημήτρη Βίτσα. «Η Δήλωση Τουρκίας – Ε.Ε. έχει ερμηνευτεί έτσι ώστε εκείνοι που περνάνε από τα νησιά στην ενδοχώρα δεν μπορεί να επιστραφούν στην Τουρκία. Οταν έρθει η ώρα, θα κάνουμε μια σοβαρή και ουσιαστική συζήτηση», σημείωσε, διαψεύδοντας την προσδοκία των νησιωτών, τροφοδοτημένη από τη ρητορική της Ν.Δ., ότι θα γίνει άμεσα αποσυμφόρηση των νησιών.
Ανακάλυψε μάλιστα ότι οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούν και δυσκολεύουν το έργο της διαχείρισης. Στη Λάρισα, είπε, αντιδρούν στη δημιουργία νέας δομής φιλοξενίας, ενώ στη Σάμο αντιδρά η τοπική κοινότητα στη μεταφορά του Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης έξω από το Βαθύ, κάτι που αποτελεί ζωτική ανάγκη», όπως άλλωστε επισήμαινε σθεναρά ο κ. Βίτσας, συναντώντας την έντονη αντίδραση τοπικών στελεχών της Ν.Δ.
Και άλλα γνωστά από καιρό είπε χθες ο κύριος Κουμουτσάκος, σαν να τα ανακαλύπτει πρώτη φορά, όπως ανακάλυψε προχθές ότι η αυξημένη ροή οφείλεται στη «γεωπολιτική πραγματικότητα». Οτι οι διακινητές μετακινούνται συνεχώς, σαν το νερό όταν βρίσκει εμπόδιο, και δεν είναι εύκολο να εξαρθρωθούν. Οτι αφίξεις δεν σημειώνονται μόνο στα πέντε νησιά του ανατολικού Αιγαίου, αλλά και σε Αλεξανδρούπολη, Σαμοθράκη, Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι, Κάλυμνο, Ψέριμο, Σύμη, Ρόδο, Μεγίστη. Και ότι -τι βολικό!- την ευθύνη για την αυξημένη ροή την έχει η Τουρκία, που μπορεί να εξαρθρώσει τα δίκτυα των διακινητών, αλλά δεν έχει την αναγκαία πολιτική βούληση.
