Στο νομοσχέδιο για το “επιτελικό κράτος” βρίσκουμε τη βούληση της κυβέρνησης να γυρίσει τη χώρα πίσω στο χθες. Στην εποχή που οι πελατειακές σχέσεις ήταν κυρίαρχες και πανίσχυρες. Να επιστρέψουμε σ’ ένα κράτος κομμένο και ραμμένο στις κομματικές της σκοπιμότητες. Όχι μόνο δεν συμβάλλει σε εμβάθυνση διαφάνειας, λειτουργία θεσμών και διαδικασιών, αλλά αποτελεί μεγάλο πισωγύρισμα σε σχέση με το δημοκρατικό κεκτημένο στην λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.
Αυτά μεταξύ άλλων υπογράμμισε στην πρώτη του ομιλία στη Βουλή ως νεοεκλεγείς βουλευτής, ο Χάρης Μαμουλάκης.
Το κείμενο της ομιλίας
Συζητάμε σήμερα στο Εθνικό Κοινοβούλιο, ένα νομοσχέδιο με έναν άκρως ελκυστικό τίτλο: «Επιτελικό Κράτος: Οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των Κυβερνητικών Οργάνων και της Κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης».
Διαβάζοντας όμως το περιεχόμενό του, διαπιστώνουμε ότι η όποια εφευρετικότητα των εμπνευστών του, εξαντλήθηκε σε αυτόν τον τίτλο…
Στην πραγματικότητα το νομοσχέδιο, όχι μόνο δεν συμβάλει στην εμβάθυνση της διαφάνειας στην λειτουργία των θεσμών και των διαδικασιών του ευρύτερου δημόσιου τομέα, αλλά αποτελεί ένα μεγάλο πισωγύρισμα σε σχέση με το δημοκρατικό κεκτημένο στην λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και του κράτους.
Κρυμμένη πίσω από αυτόν τον εντελώς ψευδεπίγραφο τίτλο, βρίσκουμε τη βούληση της κυβέρνησης να γυρίσει τη χώρα μας πίσω στο χθες.
Στην εποχή που οι πελατειακές σχέσεις ήταν κυρίαρχες και πανίσχυρες.
Βλέπουμε μια αγωνιώδη προσπάθειά να δημιουργηθεί ένα κράτος κομμένο και ραμμένο στις κομματικές σας σκοπιμότητες.
Πέρα από το έργο της κωδικοποίησης, το προς ψήφιση σχέδιο νόμου εισάγει κατά βάση έξι τομές:
Α) Την συγκρότηση της «υπερπροεδρίας» της κυβέρνησης, και την πρόσληψη εκατοντάδων νέων υπαλλήλων για την στελέχωση αυτής. Μιλάμε για έναν δυσκίνητο και υπερ-συγκεντρωτικό μηχανισμό που αντιλαμβανόμαστε όλοι τον τρόπο με τον οποίο θα στελεχωθεί, αλλά και τους σκοπούς που θα υπηρετήσει!
Β) Την, θετική κατά την άποψη μου, δημιουργία του ηλεκτρονικού συστήματος παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου.
Γ) Την, θλιβερή, κατάργηση του Μητρώου Επιτελικών Στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης, καθώς και την διαδικασία στελέχωσης των διοικήσεων των Γενικών Γραμματειών Υπουργείων και των Εποπτευόμενων Φορέων Υπουργείων, με την αντικατάσταση αυτής με διαδικασίες κρίσεων μόνο για τη θέση του διοικητικού γραμματέα του εκάστοτε υπουργείου.
Δ) Τις ρυθμίσεις που ελαστικοποιούν τις υφιστάμενες διατάξεις για το καθεστώς της σύγκρουσης συμφερόντων και του ασυμβίβαστου μελών της κυβέρνησης και υπηρετούντων σε αυτή με τις δραστηριότητες τους ως ιδιώτες.
Ε) Τις ρυθμίσεις για την δημιουργία της υποτιθέμενης Εθνικής Αρχής Διαφάνειας με την οποία καταργείται ο επιθεωρητής δημόσιας διοίκησης και ποδηγετούνται όλοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του δημοσίου που δεν προστατεύονται από ανάλογες ευρωπαϊκές οδηγίες, με το πρόσχημα της δημιουργίας μιας, κατ’ όνομα μόνο, Ανεξάρτητης Αρχής.
Στ) Τις ρυθμίσεις που μεταφέρουν στην διοίκηση και τους γενικούς διευθυντές την νομική και ποινική ευθύνη για την έκδοση ατομικών διοικητικών πράξεων, δηλαδή για το σύνολο της ασκούμενης πολιτικής εντός των υπουργείων πλην του ίδιου του νομοθετικού έργου.
Το νομοσχέδιο αυτό αγαπητοί συνάδελφοι, αναδεικνύει μια συγκεκριμένη αντίληψη περί της εξουσίας.
Μια απαρχαιωμένη αντίληψη για την λειτουργία των θεσμών και της δημοκρατίας. Εν ολίγοις, η εξουσία στην Ελλάδα κατά τον κύριο Μητσοτάκη και τον κύριο Γεραπετρίτη, ήταν υπερβολικά διάχυτη στους εκάστοτε υπουργούς.
Υπερβολικά συγχρωτιζόμενη με τους κοινούς θνητούς της δημοσιουπαλληλίας.
Αλλά και υπερβολικά ελεγχόμενη από αρμόδια ελεγκτικά σώματα και αρχές που αμφισβητούσαν το έργο της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας.
Αυτά τα δήθεν «λάθη» προσπαθούν να διορθώσουν οι συντάκτες του νόμου.
Μα πάνω από όλα, το σχέδιο νόμου έχει ως μέριμνα την συνολική ρήξη με κάθε έννοια συνέχειας του κράτους. Η Νέα Δημοκρατία παρουσιάζεται σαν έτοιμη από καιρό για την ανακατάληψη του κράτους αλλά, όπως ανακαλύπτουμε από τα επί μέρους πεδία πολιτικής, θλιβερά ανέτοιμη να μας πει τι το ουσιαστικό θα το κάνει τώρα που το κατέλαβε.
Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος, θα ήθελα να αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα από αυτή την πολιτική διγλωσσία αναφορικά με το δημόσιο και το ρόλο του:
Πριν από την κατάληψη της εξουσίας η ΝΔ κατηγορούσε την προηγούμενη κυβέρνηση για το πλήθος τον μετακλητών της. Σε λιγότερο από ένα μήνα η ίδια τους διπλασιάζει.
Πριν από την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών η ΝΔ κατηγορούσε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν σέβεται την αυτονομία των ανεξάρτητων αρχών. Σε λιγότερο από 30 μέρες η ίδια καταργεί τον επιθεωρητή δημόσιας διοίκησης και διορίζει κομματικά τις ηγεσίες όλων των ελεγκτικών σωμάτων του στενού δημόσιου τομέα.
Πριν από την D-Day της 7ης Ιουλίου, η ΝΔ κατηγορούσε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι, κάποιες, λέει, από τις προκηρύξεις για τον διορισμό Γενικών Γραμματέων που δρομολογούνταν με τον νόμο Βερναρδάκη ήταν φωτογραφικές. Πριν κλείσει ο Αύγουστος η κυβέρνηση κατήργησε κάθε διαδικασία προκήρυξης για τον διορισμό κάθε Τομεακού Γενικού και Ειδικού Γραμματέα και των διοικήσεων όλων των εποπτευόμενων φορέων κάθε υπουργείου.
Πριν από την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών η ΝΔ κατηγορούσε την απελθούσα κυβέρνηση για πλημμελή τήρηση των κανόνων καλής νομοθέτησης. Μες το κατακαλόκαιρο η κυβέρνηση δεν τήρησε τους εν λόγω κανόνες ούτε καν για τον νόμο με το οποίο υποτίθεται ότι θα τους επαναθεμελίωνε.
Πριν την ανάδειξη της ως κυβερνόν κόμμα η ΝΔ κατηγορούσε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και τον πρώην πρωθυπουργό για προσπάθεια εγκαθίδρυσης κομματικού κράτους. Πριν αλέκτορα φωνήσαι, τρις, η κυβέρνηση δημιουργεί μια αυστηρή υγειονομική ζώνη γύρω από το πολιτικό προσωπικό που διοικεί τα υπουργεία μεταφέροντας όλες τις νομικές ευθύνες για το κυβερνητικό έργο στην δημοσιοϋπαλληλία χωρίς η τελευταία να έχει καμία εμπλοκή στην συν-διαμόρφωση της ασκούμενης πολιτικής.
Αλλά τίποτα από τα παραπάνω δεν εκπλήσσει… Και δεν με εκπλήσσει γιατί πριν ο κύριος Μητσοτάκης, ως πρωθυπουργός, χρησιμοποιήσει αυτό το νομοσχέδιο ως όχημα κατάληψης του κράτους στο όνομα της αξιοκρατίας και της διαφάνειας, το είχε ξανακάνει το καλοκαίρι του 2014 με την ιδιότητα του τότε υπουργού διοικητικής ανασυγκρότησης.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι της συμπολίτευσης.
Στην μεταπολιτευτική ιστορία της χώρας υπάρχουν τομές, πολλές από τις οποίες τις εισήγαγε η δική σας παράταξη, τις οποίες ουδείς σκέφτηκε να ανατρέψει μετά την θεμελίωση του ανεξαρτήτου ιδεολογικού προσανατολισμού και κόμματος.
Ο νόμος Πεπονή για την συγκρότηση του ΑΣΕΠ, η συγκρότηση του Συνηγόρου του Πολίτη το 1997, η μεταρρύθμιση για την χωροταξία του Τρίτση, η νομοθεσία για τους παραδοσιακούς οικισμούς της δεκαετίας του ’70.
Όλες οι παραπάνω μεταρρυθμίσεις – και πλήθος άλλων – αποτέλεσαν τομές για τις οποίες η πολιτική αντιπαράθεση διεξάγονταν γύρω μόνο από τον τρόπο με τον οποίο εμβαθύνονταν, ποτέ για το αν θα καταργούταν.
Τρεις τουλάχιστον από τις αλλαγές που εισάγει το παρόν νομοσχέδιο φαίνεται να μην σέβονται την παραπάνω αρχή:
1. Η επιλογή ΓΓ κατόπιν κρίσης του ΑΣΕΠ του νόμου Βερναρδάκη.
2. Ο μεσοπρόθεσμός προγραμματισμός προσλήψεων στο δημόσιο που εισήγαγε η απελθούσα ηγεσία του υπουργείου Διοικητική Ανασυγκρότησης, καθώς και
3. Η αυτονομία και η θεσμική συνέχεια των ελεγκτικών σωμάτων που καλούνται να ελέγξουν το έργο της εκάστοτε κυβέρνησης αποτελούν ορόσημα πίσω από τα οποία δεν μπορούμε ως πολιτεία να κινηθούμε.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, καλούμε την κυβέρνηση να αποσύρει το παρόν σχέδιο νόμου ή, κατ’ ελάχιστο, να αποσύρει αυτά τα κεφάλαια με τις παραπάνω διατάξεις που τραυματίζουν το αίσθημα εμπιστοσύνης των πολιτών απέναντι στο δημόσιο αλλά και στο πολιτικό σύστημα εν γένει.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, όπως γνωρίζετε, η Κυβέρνηση αναγκάστηκε υπό το βάρος των σφοδρών αντιδράσεων των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ και των αρμοδίων φορέων να οπισθοχωρήσει σε μία σειρά ζητημάτων κρίσιμων για τη δημοκρατική λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.
Παρά ταύτα όμως, ο πυρήνας του νομοσχεδίου παραμένει αναλλοίωτος: Το κατ’ επίφαση επιτελικό κράτος που ευαγγελίζεται η ΝΔ, είναι στη πραγματικότητα ένα απόλυτα συγκεντρωτικό, νεοφιλελεύθερο και βαθιά κομματικό κράτος, προσανατολισμένο γύρω από ένα και μόνο πρόσωπο: Τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Σε αυτό το σχέδιο, η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ειλημμένη: Θα υποστηρίξουμε και θα αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις για μια δημόσια διοίκηση σύγχρονη, ακομμάτιστη, και αποτελεσματική!
Μια δημόσια διοίκηση στην υπηρεσία κάθε πολίτη αυτής της χώρας.
Μια δημόσια διοίκηση που θα λειτουργεί με αποκλειστικό γνώμονα την προστασία του δημοσίου συμφέροντος!
