Χριστόφορος Λιοντάκης (1945-2019): Λάτρης και στοχαστής της ζωής
Από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές της γενιάς του ’70, σπουδαίος τεχνίτης της γλώσσας αλλά και εξαιρετικός μεταφραστής, ο Χριστόφορος Λιοντάκης έφυγε από τη ζωή τα χαράματα της Παρασκευής σε ηλικία 74 χρόνων από αγγειίτιδα στους πνεύμονες, μια πολύ σπάνια ασθένεια που καταστρέφει γρήγορα ζωτικά όργανα. Η κηδεία του θα γίνει τη Δευτέρα στις 4.30 μ.μ. στο Νεκροταφείο Χαλανδρίου.
Δείτε: Έφυγε από τη ζωή ο κορυφαίος Ηρακλειώτης ποιητής, Χριστόφορος Λιοντάκης
Ευγενικός και καλλιεργημένος, με λεπτό χιούμορ, ζεστασιά και αμεσότητα, με εκείνη τη βροντώδη φωνή και την καρδιά μικρού παιδιού, ο Χριστόφορος Λιοντάκης λάτρης και στοχαστής της ζωής, ήταν βαθύτατα δημοκρατικός και στις πολιτικές πεποιθήσεις αλλά και ευρύτερα στη ζωή του. Υπήρξε «ένας άνθρωπος πλασμένος για να κάνει αθορύβως το καλό. Άνθρωπος της προσφοράς», όπως λέει ο καλός φίλος και ομότεχνός του Γιώργος Μαρκόπουλος.
Αν με την ποίησή του ανέσκαψε εαυτόν και αλλήλους, εστιάζοντας στην υπαρξιακή αγωνία, στον εσωτερικό διάλογο αλλά και στην αγωνία απέναντι στην εποχή του, με τις περίφημες μεταφράσεις του απέδωσε αριστοτεχνικά και καίρια σπουδαία έργα της γαλλικής λογοτεχνίας και ποίησης, μας έδειξε ακριβείς τρόπους να διαβάζουμε τον Ρεμπώ, τον Ελυάρ, τον Μπονφουά.
Η ποίηση του Λιοντάκη «είναι ποίηση επίμονα αρχιτεκτονημένη», όπως έχει γράψει ο Αλέξης Ζήρας. «Αν διατηρεί μιαν αμεσότητα, αυτό συμβαίνει γιατί η ποιητική εικόνα -και η πιο »σκοτεινή« ακόμα- έχει ένα δραματικό φορτίο, ωστόσο πάντα συγκρατημένο και ποτέ υπερτονισμένο, που είναι αδύνατον να μη γίνει αισθητό.»
Ο Χριστόφορος Λιοντάκης, όπως έχει γράψει χαρακτηριστικά ο Γιώργος Μαρκόπουλος στην «Εκδρομή στην άλλη Γλώσσα» (εκδ. Νεφέλη), «καταγράφοντας βιώματα και εμπειρίες καθαρά προσωπικές και προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να σηματοδοτήσει τον περίγυρο χώρο του, δείχνει σαν να νιώθει πως η ποίηση δεν είναι παρά η εξιστόρηση του ατομικού δράματος της μοναξιάς του καθενός. Από την πρώτη ήδη συλλογή του ‘Το τέλος του τοπίου’, μέχρι και την τελευταία εκείνο που κανείς αμέσως εντοπίζει είναι η επιμονή του όσον αφορά την κατάκτηση μιας γλώσσας στην οποία θέλει να προσδώσει ευρύτερες διαστάσεις, ούτως ώστε το μήνυμά του να φτάσει πιο άμεσα και πιο αποτελεσματικά στον αποδέκτη. Έτσι, με γνώμονα και μέτρο τη γλώσσα, σε δύσκολες εποχές, όπως στη δικτατορία, ο Λιοντάκης δεν αφήνεται στην εύκολη και κραυγαλέα καταγραφή των γεγονότων αλλά προσπαθεί με εντελώς έμμεσο τρόπου να παραστήσει τη γενικότερη ατμόσφαιρα του καιρού. Σε όλες τις συλλογές του Λιοντάκη εκείνο που πέρα από όποια άλλη κατάκτηση προβάλλει έντονα είναι αυτό το συναίσθημα της ύπαρξης ενός ‘στοιχήματος’, θα έλεγα, του ποιητή με τον εαυτό του. Ενός στοιχήματος του οποίο το κέρδος το έχει ήδη εισπράξει, μια και έχει επιτύχει να μας πείσει ότι σε αυτό το παιχνίδι της ζωής όλοι, νικητές και νικημένοι, είμαστε ακριβώς το ίδιο πράγμα, και τίποτα μα τίποτα περισσότερο, οι μεν από τους δε».
Ο Χριστόφορος Λιοντάκης γεννήθηκε το 1945 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας δικαίου στο Παρίσι. Το 1973 κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Το τέλος του τοπίου». Η συλλογή του «Με το φως», 1999, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και επίσης με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού «Διαβάζω», το 2000. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί: στα γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και αγγλικά, και έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό «Harvard Review».
Τη βαθιά γνώση των γαλλικών γραμμάτων αναγνώρισε στο πρόσωπό του το γαλλικό υπουργείο Πολιτισμού και τον έχρισε Ιππότη της Τάξεως Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ για τη συλλογή του «Με το φως» τιμήθηκε το 2000 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης. Το 2012 του απονεμήθηκε το Βραβείο Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Επίσης είχε ασχοληθεί με τη θεατρική μετάφραση και συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων, με τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, ενώ ο Θάνος Μικρούτσικος έχει μελοποιήσει ποιήματά του, που έχουν κυκλοφορήσει σε CD με τίτλο «Ποίηση με μουσική: Κωνσταντίνος Καβάφης – Χριστόφορος Λιοντάκης».
Για έναν «από τους σημαντικότερους ποιητές της σύγχρονης Ελλάδας» κάνει λόγο στο συλλυπητήριο μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, «μια ευγενική μορφή που κόσμησε τα ελληνικά Γράμματα με την ποιότητα, το ήθος και τη γνήσια ποιητική του φλέβα». Τα συλλυπητηριά της εξέφρασε επίσης η Εταιρεία Συγγραφέων, της οποίας ήταν μέλος.