Του Αλέκου Α. Ανδρικάκη andrikakisalekos@gmail.com
Οι πρώτες εκλεγμένες δημοτικές αρχές της Κρήτης αναδείχτηκαν πριν από 140 χρόνια, τον Οκτώβριο του 1879, ενώ ακόμα το νησί ήταν υπό την τουρκική διοίκηση. Οι πρώτοι δήμοι, συνολικά 86, συγκροτήθηκαν το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διοικητικής και δικαστικής μεταρρύθμισης, με κοινωνικά χαρακτηριστικά που επιχειρούσε τότε η Υψηλή Πύλη, αναγκασμένη από τις αλλεπάλληλες εξεγέρσεις των Κρητών. Η μεταρρύθμιση αυτή – συμπεριλαμβανομένης και της σύστασης των πρώτων δήμων ήταν, ούτως ή άλλως, αρκετά καθυστερημένη, καθώς οι πρόνοιές της αποτελούσαν υποχρεώσεις της οθωμανικής αυτοκρατορίας έναντι των Κρητών μετά τη μεγάλη επανάσταση του 1866. Το 1868 ο σουλτάνος είχε παραδώσει το πρώτο σύνταγμα της Κρήτης, τον Οργανικό Νόμο, εκχωρώντας μερικά στοιχειώδη δικαιώματα στους χριστιανούς. Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν και η δυνατότητα να συγκροτούν δήμους και να εκλέγουν τους δημοτικούς τους άρχοντες. Ο νόμος αυτός παραβιάστηκε από την πρώτη στιγμή και χρειάστηκαν άλλα 11 χρόνια για να εφαρμοστεί. Μεσολάβησε η επανάσταση του 1878 το κέρδος από την οποία ήταν η Σύμβαση της Χαλέπας, που στην ουσία αποτελούσε την ανανέωση και τη βελτίωση του Οργανικού Νόμου του 1868.
Στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων που προέκυψαν από τη Σύμβαση της Χαλέπας, το 1878, ήταν το δικαίωμα της αυτοδιοίκησης, με την οργάνωση των δήμων και την εκλογή των δημοτικών αρχόντων. Μη φανταστεί, πάντως, κανείς ότι αναφερόμαστε σε σημαντικές, τουλάχιστο σε σχέση με σήμερα, αρμοδιότητες. Όμως για την εποχή εκείνη, και σε σύγκριση με την αμέσως προηγούμενη περίοδο, η συγκρότηση δήμων και η εκλογή δημάρχων που είχαν τη δυνατότητα να διαχειριστούν θέματα όπως η καθαριότητα των πόλεων ή το τεράστιο, εκείνη την εποχή, πρόβλημα της ζωοκλοπής, ήταν ασφαλώς ένα βήμα προόδου. Πολύ περισσότερο που – παρά τις δυσκολίες του δημοτικού νόμου, ο οποίος στην ουσία αποτελούσε απλή εκλογική νομοθεσία- αυτά τα θέματα θα είχαν τη δυνατότητα να τα χειριστούν χριστιανοί, ακόμη και άνθρωποι που είχαν πάρει το τουφέκι και πολεμούσαν τον κατακτητή.
Όπως τονίσαμε, το βήμα αυτό δεν έλυνε το εθνικό πρόβλημα για τους Κρήτες, που φυσικά ήθελαν την ελευθερία και την ένωσή τους με την Ελλάδα. Όμως ήταν σημαντικό. Γιατί, ακόμη κι αν η Υψηλή Πύλη αναγκαζόταν, μέσω της Σύμβασης της Χαλέπας, να εκχωρήσει προνόμια στους χριστιανούς προκειμένου να δείξει ένα φιλελεύθερο προσωπείο στην Ευρώπη, οι κάτοικοι αποκτούσαν μερικά στοιχειώδη που θα βοηθούσαν να καλυτερεύσει τουλάχιστο η ζωή τους, ενώ θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στη διοίκηση. Τέτοια προνόμια, εκτός από την αυτοδιοίκηση, ήταν η εκλογή πληρεξουσίων, για τη συγκρότηση Γενικής Συνέλευσης, στην οποία οι χριστιανοί θα είχαν την πλειοψηφία των 2/3, η έκδοση εφημερίδων και η σύσταση συλλόγων, η απαλλαγή από ορισμένους φόρους, η γενική αμνηστία, ακόμη και το γεγονός ότι επιτρεπόταν η κατοχή των όπλων, τα οποία θα ήταν χρήσιμα για την κρίσιμη ώρα μιας επόμενης επανάστασης, που ήταν βέβαιο ότι θα ερχόταν. Φυσικά η διάταξη της Σύμβασης ότι ο Γενικός Διοικητής θα μπορούσε να είναι και χριστιανός, ή αν ήταν μουσουλμάνος θα είχε χριστιανό σύμβουλο, ενίσχυσε ένα κλίμα ικανοποίησης που υπήρξε στους Κρήτες. Όσο κι αν ο Διοικητής ή ο σύμβουλός του ήταν εκπρόσωπος του δυνάστη, εφόσον είχε το ίδιο θρήσκευμα με τον υποδουλωμένο λαό, έδινε μια ελπίδα και παρηγοριά στους χριστιανούς. Φυσικά αυτό δεν ίσχυσε στις περισσότερες των περιπτώσεων.
ΔΗΜΑΡΧΟΙ ΣΤΙΣ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ
Αν και οι πρώτοι δήμοι συγκροτούνται το καλοκαίρι του 1879 και οι δήμαρχοι, μαζί με τα δημοτικά συμβούλια εκλέγονται τον Οκτώβριο ή, σε μερικές περιπτώσεις, τον Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς, δήμαρχοι στις τρεις μεγάλες πόλεις του νησιού, τα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, υπάρχουν μερικά χρόνια νωρίτερα. Δεν αποτελούν όμως αυτοδιοίκηση, καθώς διορίζονται και είναι υπάλληλοι της Γενικής Διοίκησης, που τους παύει όποτε θέλει. Έτσι δεν μπορούμε να θεωρήσομε ως λειτουργούς της αυτοδιοίκηση αυτούς τους πρώτους διορισμένους δημάρχους. Εδώ εντοπίζομε ότι υπάρχει ένα προς έρευνα θέμα, σε σχέση με το χρόνο που τοποθετούνται οι πρώτοι διορισμένοι κρατικοί υπάλληλοι, οι οποίοι ονομάζονται δήμαρχοι. Από τη δική μας έρευνα προκύπτει ότι οι διορισμένοι δήμαρχοι τοποθετούνται στις τρεις πόλεις μετά το 1871. Άλλωστε σε άρθρο της εφημερίδας του Ηρακλείου «Μίνως», από τις πρώτες που κυκλοφόρησαν στην πόλη μετά τη Σύμβαση της Χαλέπας, όταν και δόθηκε η δυνατότητα έκδοσης εφημερίδων στο νησί, γίνεται μια τέτοια αναφορά. Ότι, δηλαδή, οι πρώτοι δήμαρχοι διορίστηκαν μετά το 1871. Το άρθρο αυτό είχε δημοσιευτεί στις 27 Ιουνίου 1881, λίγες ημέρες πριν την πραγματοποίηση των δεύτερων δημοτικών εκλογών στην Κρήτη και αναδημοσιεύεται στο πλαίσιο του αφιερώματός μας. Όμως στα περίφημα «Δελτία» του ο Νικόλαος Σταυρινίδης έχει σημείωση με τα ονόματα των δημάρχων του Ηρακλείου, διορισμένων και εκλεγμένων. Κι εκεί υποστηρίζει ότι ο πρώτος δήμαρχος της πόλης είχε τοποθετηθεί το 1861 και ήταν ο Παπουτσαλής Σεχίβ Βεκίλη, που και αργότερα υπηρέτησε ως εκλεγμένος. Θεωρούμε ότι είναι αδύνατο να υπήρξε δήμαρχος από εκείνη την περίοδο, πριν καν υπάρξει ο θεσμός στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι πρώτοι δήμοι οργανώθηκαν το 1864, σύμφωνα με τη «Στατιστική του πληθυσμού της Νήσου Κρήτης» του Νικολάου Σταυράκη, ενώ στην Κρήτη, γράφει ο ίδιος, ο θεσμός εφαρμόστηκε μετά το 1867. Προφανώς η αναφορά είναι για τους τρεις πρώτους δήμους των μεγάλων πόλεων, που η έρευνά μας εντοπίζει να δημιουργούνται μετά το 1871.
Στα «Δελτία» ο Ν. Σταυρινίδης αναφέρει ως επόμενο δήμαρχο τον Χαλήλ βέη Οσμάν Τσάμη, στα 1874 και τον Νουσουρέτ εφένδη Αλή Μπαμπαδάκη στα 1881. Και η δική μας έρευνα εντόπισε τον Μπαμπαδάκη ως δήμαρχο το 1881, στις δεύτερες εκλογές. Στις πρώτες, του 1879, εξελέγη ο Βιλάλ Σιτκή εφένδης, ο οποίος είναι ο πρώτος εκλεγμένος, στην ιστορία, δήμαρχος της πόλης.
Υπάρχει κι ένα δεύτερο προς περαιτέρω διερεύνηση ζήτημα. Αυτό του αριθμού των δήμων. Στις σύγχρονες αναφορές για τη συγκρότηση των πρώτων δίνεται ο αριθμός 88 για όλη την Κρήτη. Αυτός προκύπτει όμως από την αναφορά του Ν. Σταυράκη, που όμως μάλλον θα πρέπει να την περιορίσομε στο 1881, όταν και έγιναν οι δεύτερες δημοτικές εκλογές και λίγο αργότερα, τον Οκτώβριο του χρόνου εκείνου, η πρώτη οργανωμένη απογραφή την οποία επόπτευσε ο ίδιος. Από τη δική μας έρευνα προκύπτει ότι οι πρώτοι δήμοι που συγκροτήθηκαν με τις αποφάσεις της Γενικής Διοίκησης, το καλοκαίρι του 1879, ήταν 84. Και μέχρι τις εκλογές του Οκτωβρίου προστέθηκαν άλλοι δύο, για να φτάσομε στους 86. Θεωρούμε ότι μέχρι τον Ιούλιο του 1881, όταν και έγιναν οι επόμενες δημοτικές εκλογές, προστέθηκαν δύο ακόμη, για να φτάσομε στους 88, ενώ έγιναν και άλλες αλλαγές, όπως σε έδρες ή ονομασίες, ακόμη και σύνθεσης δήμων.
ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΝΟΘΕΙΑ
Οι χριστιανοί δήμαρχοι κυριάρχησαν στις πρώτες δημοτικές εκλογές του 1879. Από τα στοιχεία που μπορέσαμε να συγκεντρώσομε για τις εκλογές σε 57 δήμους, οι 48 ανέδειξαν χριστιανούς και οι 9 μουσουλμάνους δημάρχους. Αυτό φυσικά έχει σχέση και με την πλειοψηφία χριστιανών ή μουσουλμάνων, καθώς, σύμφωνα με τον δημοτικό νόμο, στους μικτούς δήμους (εκείνους που είχαν τουλάχιστο 40 οικογένειες από κάθε θρήσκευμα) ο δήμαρχος ανήκε σ’ εκείνη τη θρησκευτική κοινότητα που είχε τους περισσότερους κατοίκους στην πόλη, ανεξάρτητα αν ο ίδιος συγκέντρωνε τις περισσότερες ψήφους. Έτσι, για παράδειγμα, στα Χανιά όπου ήταν περισσότεροι οι μουσουλμάνοι, πλειοψήφησε χριστιανός, αλλά εξελέγη, τελικά, μουσουλμάνος. Στις επόμενες εκλογές του 1881, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Ν. Σταυράκης, από τους 88 δήμους, μόλις οι 10 ήταν μουσουλμάνοι.
Στους τρεις μεγάλους δήμους του νησιού, Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο εξελέγησαν μουσουλμάνοι, όμως στη Σητεία, που θεωρείτο η έδρα του Τμήματος Λασιθίου, ο δήμαρχος ήταν χριστιανός. Φυσικά το ίδιο συνέβη και στα Σφακιά, όπου όμως υπήρχαν μόνο χριστιανοί. Αποκλειστικά από χριστιανούς κατοικούνταν και τα χωριά της επαρχίας Λασιθίου, ενώ αμιγώς μουσουλμανικές περιοχές ήταν οι δήμοι Σούδας και Σπιναλόγκας, οι μοναδικοί οικισμοί, εκτός των τριών μεγάλων πόλεων, που αποτέλεσαν χωριστούς δήμους. Ο δήμος Σπιναλόγκας, μάλιστα, δημιουργήθηκε μετά την έκδοση των σχετικών διαταγμάτων του Γενικού Διοικητή για τη σύσταση των δήμων, καθώς το ζήτησαν οι μουσουλμάνοι κάτοικοί της. Αρχικά το νησί ήταν ενταγμένο στο δήμο Φουρνής.
Αυτές οι πρώτες εκλογές διεξήχθησαν με σημαντικά προβλήματα και καταγγελίες για βία και νοθείες. Κι αυτά συνέβησαν παρά το γεγονός η τουρκική διοίκηση και ο χριστιανός Γενικός Διοικητής Ιωάννης Φωτιάδης πασάς ήθελαν να εμφανίσουν στην Ευρώπη μια φιλελεύθερη πολιτική, μετά και την ισχύ της Σύμβασης της Χαλέπας. Άλλωστε η ανάγκη να δείξουν ένα φιλελεύθερο προσωπείο ήταν αυτή που οδήγησε την Υψηλή Πύλη να παραχωρήσει στην Κρήτη τις μεταρρυθμίσεις, με την ψήφιση πολλών νόμων που εκχωρούσαν προνόμια στους χριστιανούς. Προνόμια, πάντως, που για άλλους λαούς θεωρούνταν αυτονόητα και είχαν κατακτηθεί αιώνες πριν.
Στο Ηράκλειο υπήρξαν σοβαρές καταγγελίες για παρεμβάσεις της διοίκησης και για νοθεία, ενώ, όπως αναφερόταν σ’ επιστολή που δημοσίευσε αθηναϊκή εφημερίδα («Ώρα»), ο α΄ δημαρχιακός πάρεδρος Μηνάς Ζαχαριάδης εξελέγη από τους μουσουλμάνους και δεν εκπροσωπούσε τους χριστιανούς, όπως πρόβλεπε ο νόμος. Τις καταγγελίες για τις πρώτες δημοτικές εκλογές στο Μεγάλο Κάστρο επιβεβαιώνει και ο υποπρόξενος της Ρωσίας στην πόλη Ιωάννης Μιτσοτάκης, ο οποίος σε αναφορά του προς τον προϊστάμενό του στα Χανιά ονόμαζε τον Χουσνή Βέη Μιρζαδάκη, μουσουλμάνο της τοπικής διοίκησης, ως τον άνθρωπο που έκανε τις παρεμβάσεις στη διαδικασία της εκλογής. Η υπόθεση, μάλιστα, εκτός του γεγονότος ότι προκάλεσε την κατάθεση ένστασης από την πλευρά της χριστιανικής μειοψηφίας, έφτασε μέχρι το εισαγγελικό γραφείο.
Ανάλογα προβλήματα υπήρξαν και σε πολλούς άλλους δήμους, κυρίως της υπαίθρου, όπου τα πράγματα ήταν ανεξέλεγκτα. Οι πρώτες εκλογές προκηρύχθηκαν για το τριήμερο από την Παρασκευή 26 μέχρι την Κυριακή 28 Οκτωβρίου 1879, αλλά σε μερικές περιπτώσεις πραγματοποιήθηκαν αργότερα, είτε λόγω επεισοδίων, είτε εξαιτίας των αγροτικών εργασιών. Ενώ σ’ ολόκληρη την επαρχία Σφακίων η αναβολή σημειώθηκε εξαιτίας της σφοδρής κακοκαιρίας που επικρατούσε στην περιοχή τις ημέρες της προγραμματισμένης ψηφοφορίας.
Στα Χανιά και το Ηράκλειο εξελέγησαν οι, και προηγουμένως διορισμένοι δήμαρχοι, Ισμαήλ βέης Χαϊδαραγαδάκης και Βιλάλ Σιτκή εφένδης. Στην πόλη του Ρεθύμνου, όπου επίσης υπήρχε διορισμένος δήμαρχος, εξελέγη ο Μεχμέτ βέης Μουλαλιδάκης.
Ανάμεσα στους πρώτους δημάρχους ή άλλους εκλεγμένους δημοτικούς παράγοντες των δήμων διακρίνομε και μερικούς επαναστάτες που σ’ αυτή τη φάση επέλεξαν να υπηρετήσουν τις πρώτες δημοτικές αρχές. Όπως είναι η περίπτωση του Δημητρίου Ζουδιανού, ο οποίος εξελέγη στις Δαφνές.
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα ονόματα των δημοτικών αρχόντων και των μελών των δημοτικών συμβουλίων για 57 από τους 86 πρώτους δήμους που καταφέραμε να εντοπίσομε.
Τμήμα Ηρακλείου
Δήμος πόλεως Ηρακλείου
Για τα αποτελέσματα του δήμου Ηρακλείου έχομε στοιχεία για τον αριθμό των ψηφισάντων, αλλά και των ψήφων που έλαβαν ο δήμαρχος και οι δημαρχιακοί πάρεδροι. Για τις εκλογές στην πόλη δημοσιεύομε στη συνέχεια και αναλυτικό ρεπορτάζ, καθώς, όπως προαναφέραμε, από την πλευρά των χριστιανών υπήρξαν καταγγελίες για παρατυπίες, αλλά και ότι ο πρώτος δημαρχιακός πάρεδρος, που θα έπρεπε να εκπροσωπεί τη χριστιανική μειοψηφία, ήταν άνθρωπος των Τούρκων.
Εψηφοφόρησαν 1385, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην επίσημη εφημερίδα της οθωμανικής διοίκησης, «Κρήτη».
Δήμαρχος Βιλάλ Σιτκή εφένδης (1054), ο οποίος ήταν και προηγουμένως στη θέση αυτή, ως διορισμένος, φυσικά.
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μηνάς Ζαχαριάδης (554)
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ορφανής εφένδης (220), Νικόλαος Καστρινογιαννάκης (284).
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μεχμέτ εφένδης Σεμσηζαδέ, Φαζήλ βέης Χατζή Εμινεζαδές, Μουσταφά εφένδης Ογλουδάκης, Μουσταφά βέης Ζεΐμεζαδές, Ριφάτ βέης Εφεντάκης, Εμμανουήλ Στειακάκης, Γεώργιος Δουβάκης, Ηρακλής Σαπουντζάκης, Σταύρος Χατζιδάκης, Γεώργιος Καρούζος.
Επαρχία Μονοφατσίου και μέρους Ρίζου
Δήμος Χάρακος
Δήμαρχος…… (σ.σ. δε βρέθηκε το όνομα, αλλά είναι χριστιανός, καθώς διαπιστώνομε ότι πρόκειται για μικτό δήμο και ο α΄ δημαρχιακός πάρεδρος είναι μουσουλμάνος)
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφάς Κλάδος
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δημήτριος Βατζακάκης, Αγγελής Καλογεράκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μουσταφάς Χοχλιδάκης, Αναγνώστης Καλογιαννάκης, Ιβραήμ Κουρλάκης, Χαράλαμπος Αγγελιδάκης, Δεμίρ Τζαμπαζάκης, Αγ. Χουδάκης, Σελήμ Καδάκης, Αναγνώστης Μαραγγάκης.
Δήμος Μεγάλης Βρύσης
Δήμαρχος Αβδούλ – Νεβή αγάς
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αντώνιος Παππαδάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Χουσεΐν Χουσνή εφένδης, Διαμαντάρης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ασάν Νουράκης, Χουσεΐν Γαλατάκης, Αχμέτ Τσιριτάκης, Ρισβανάκης βέης, Γεώργιος Πετρογιαννάκης, Γεώργιος Χαριτάκης, Εμμανουήλ Παππαδάκης, Γεώργιος Στρατάκης.
Δήμος Τεφελίου
Δήμαρχος Μεχμέτ Ρισβανάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αδέμ Νομπετσάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Καδέμ Μουλαδάκης, Αλής αγάς Πολιτάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Σαλής Στεργιαδάκης, Ανή Γατειαδάκης, Αλής βέης Βαμάκης, Σαλής Μασλουμάκης, Χουσεΐν Μπαμπαδάκης, Ομέρ αγάς Ομέρ Ογλού, Ασάν Μουσαδάκης, Χουσεΐν Ζιδιανάκης.
Δήμος Αρκαλοχωρίου
Δήμαρχος Ρισβάν εφένδης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Δημήτριος Ζωγραφάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Τζεμαλής Αριφάκης, Ζαχαρίας Φλωράκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Δαγασανάκης βέης, Εδεχέμ εφένδης, Μουσταφάς Ριζοτάκης, Αλής Μεραμπουτάκης, Αναγνώστης Μαθιανάκης, Αναγνώστης Μαραγγάκης, Εμμαννουήλ Λαμπρής, Μιχαήλ Σταυρουλάκης.
Δήμος Σχοινιά
Δήμαρχος Μιχαήλ Παππαδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Σελήμ Τζεμαλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Εμμανουήλ Φαδινάκης, Νουρής Μουλαδάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Κηπαράκης, Εμμανουήλ Μαρκατάτος, Κωνσταντίνος Δημητρουλάκης, Ζαχαρίας Δασκαλάκης, Χασάν Δαγασανάκης, Αλής Ζαφεράκης, Αράπ αγάς, Ισμαήλ Σουφαλάκης.
Επαρχία Μαλεβυζίου
Δήμος Αγίου Μύρωνος
Δήμαρχος Μιχαήλ Καλημεράκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αλής Χαληλαγαδάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Σταμάτιος Παππαδοκτιστάκης, Μελέκος Χατζαλάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αντώνιος Λινάρδος, Κωνσταντίνος Κολυβάκης, Ιωάννης Αλβαντάκης, Αλέξανδρος Αλεξάκης, Εμμανουήλ Χ. Στυλιανάκης, Γεώργιος Χαιρετάκης, Μουλά Τεφίκ Ρετζεπάκης Χουσεΐν Φασουλάκης.
Δήμος Κρουσώνος
Δήμαρχος Ιωάννης Ιερωνυμάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Κωνσταντίνος Κριτσοτάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Σάββας Χριστοδουλάκης, Δημήτριος Καλησπεράκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Κεφαλογιαννάκης, Γεώργιος Σκουλάς, Μιχαήλ Μαυροματάκης, Ζαχαρίας Μακατουνάκης, Αδάμ Αδαμάκης, Γεώργιος Βουλγαράκης, Αναγνώστης Λιανδρογιαννάκης, Μανούσος Σταματάκης.
Δήμος Τυλίσσου
Δήμαρχος Εμμανουήλ Θ. Χατζιδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αχμέτ Ιουσουφάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δράκος Μαυρογιαννάκης, Αζίζ Χαχαλάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Κοκκινίδης, Φραντζ. Πεδιώτης, Βασίλειος Νειράκης, Νικόλαος Περάκης, Ιωάννης Ζερβουδάκης, Κωνσταντίνος Κουκουλάκης, Μουσταφάς Αϊμονιώτης, Αλή Αληβασουλάκης.
Επαρχία Τεμένους
Δήμος Δαφνών
Δήμαρχος Δημήτριος Ζουδιανός
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χατζή Τσελεπής Τζεβράκης.
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Χουσεΐν Ταπουλάκης, Χαρ. Σακαλάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Σκουντάκης, Γεώργιος Παναγιωτάκης, Αναγνώστης Περδικάκης, Ανδρέας Μαρούλης, Τζιμαλή Παπουτσάκης, Ιβραΐμ Σερδαράκης, Δερβίσης Καταρτάκης, Αχμέτ Ρετζεπάκης.
Δήμαρχος Αρχανών
Δήμαρχος Δημήτριος Λυδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χαϊδέρ Γρανταλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Τσινιτάκης, Χουσεΐν Τζεμαλάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Ουσταγιαννάκης, Εμμανουήλ Χατζάκης, Μιχαήλ Δασκαλάκης, Γεώργιος Ελευθεράκης, Καδρής Μεριχιανάκης, Σελήμ Βιτσαξάκης, Ιζέτ Προχεράκης, Αλής Καραμεχμετάκης.
Επαρχία Πεδιάδος
Δήμος Αγίων Παρασκιών
Δήμαρχος Εμμανουήλ Ν. Παπαδάκης
Α΄ Πάρεδρος Χουσεΐν εφένδης Αγαδάκης
Δεν εντοπίσαμε στοιχεία για τις δημοτικές αρχές στους δήμους, Καστελλίου, Παναγιάς, Μοχού, Επισκοπής (επαρχία Πεδιάδος), Τυμπακίου (επαρχία Πυργιωτίσσης), Πλατάνου, Αμπελούζου, Ζαρού (επαρχία Καινουργίου).
Τμήμα Λασσιθίου
Επαρχία Μεραμβέλλου
Δήμος Βραχασίου
Δήμαρχος Γεώργιος Χ. Σαριδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ελευθέριος Κουκουλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Μιχαήλ Χ. Ζ. Ροβίθης, Χατζή Αναστάσιος Φτενός.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Κατσαράκης, Εμμανουήλ Λαβρεντάκης, Χατζή Σπυρίδων Ανδρουλάκης, Λεωνίδας Παππαδάκης, Θεοχάρης Ροβίθης, Αντώνιος Κ. Σφακιανάκης, Διονύσιος Ροβίθης, Ιωάννης Κυπριώτης.
Δήμος Νεαπόλεως
Δήμαρχος Εμμανουήλ Κοκκινάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Εμμανουήλ Λυράκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δημήτριος Χουρδάκης, Γεώργιος Ν. Τσιχλάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Πλευριτάκης, Δημήτριος Μαραγκάκης, Χριστόδουλος Γαράκης, Δημήτριος Λυράκης, Ιωάννης Σομινελάκης, Ελευθέριος Συλιγαρδάκης, Ιωάννης Αποστολάκης, Κωνσταντίνος Διαλινάκης.
Δήμος Χουμεργιάκου
Δήμαρχος Νικόλαος Παπαγιανάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιβραήμ Παπουτσαλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ευστράτιος Μαρνέλος, Σωκράτης Βελονάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Πελιμπασάκης, Γεώργιος Χλαπουτάκης, Χασάν Κοτσιφαλάκης, Ιωάννης Μουρελάκης, Μάρκος Μαρκάκης, Μουσταφάς Σουλεϊμανάκης, Ιωσήφ Κοκολάκης, Αλής Μουλαχμετάκης.
Δήμος Φουρνής
Δήμαρχος Νικόλαος Γραμματικάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Εμμανουήλ Ζαγιαννάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Νικόλαος Μενεγάκης, Ιωάννης Πετουράκης
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Γραμματικάκης, Ιωάννης Ραυτόπουλος, Γεώργιος Ραπανάκης, Εμμανουήλ Ιωάν. Κλουτσάκης, Εμμανουήλ Γωνιο(ω)τάκης, Δημήτριος Μοσχοβιτάκης, Νικόλαος Λεμπιδάκης, Ιωάννης Φρουζάκης.
Δήμος Κριτσάς
Δήμαρχος Γεώργιος Εμμ. Παγκαλάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Γεώργιος Πα. Ταυλάς.
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Επιτροπάκης, Ιάκωβος Πετρουράκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Κ. Σγουρός, Νικόλαος Ι. Αλεξάκης, Μη(ι)χαήλ Φιρφιρής, Νικόλαος Γ. Αλεξάκης, Μηχαήλ Ι. Κουτουλάκης, Γεώργιος Ι. Ταυραδός, Αντώνιος Χ. Μ. Πάγκαλος, Γεώργιος Πα. Ι. Πάγκαλος, Γεώργιος Χριστιανάκης.
Δήμος Σπιναλόγκας
Δήμαρχος Τεφήκ εφένδης Χ. Μεμηχιάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χαλήλ εφένδης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Μουλά Χαλίλης, Μασλούμ Ιβραήμ Καπετανάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Πιλάλ Χ. Μουσταφαδάκης, Ιβραήμ εφένδης, Τοσούν εφένδης, Παρπαρεσάκης, Δερβίς Βεκιλαγασάκης, Αλής Τσελεπάκης, Εμίν Μεχμέτ Ρεϊσάκης, Αχμέτ Τσεπαπακάκης, Μουλά Μουσταφάς Ρεϊσάκης.
Επαρχία Λασσιθίου
Δήμος Τσερμνιάδου
Δήμαρχος Στέφανος Γραμματικάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μηχαήλ Βογιάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Κωστάκης, Γεώργιος Δετοράκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Μαρκάκης, Δημήτριος Καλογεράκης, Θεόφιλος Χαρκιαδάκης, Στρατής Χρυσός, Γεώργιος Αλεξάκης, Εμμανουήλ Παναγιωτάκης, Αναγνώστης Φαζής, Αντώνιος Χαρκιαδάκης.
Δήμος Ψυχρού
Δήμαρχος Εμμανουήλ Παππαδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Δημήτριος Γαλανάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Δημήτριος Ταμνιολάκης, Αναγνώστης Ματθαιάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ηλίας Βιδάκης, Αναγνώστης Περάκης, Ζαχαρίας Ανδρουλάκης, Γεώργιος Παπαμαρινάκης, Δημήτριος Ν. Γαλανάκης, Νικόλαος Παναγιωτάκης, Νικόλαος Δαγαλάκης, Ιωάννης Σακελάρης.
Επαρχία Βιάννου
Δήμος Βιάννου
Δήμαρχος Σπυρίδων Αγαπάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιβραήμ Μεριδάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Αγγουράκης, Χουσεΐν Μεραμπουτάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Μεταξάκης, Μ. Χουσεΐν Καουκάκης, Δημήτριος Κουφαλιτάκης, Ασάν Χοτσάκης, Νικόλαος Μανουσάκης, Χασάν Χατσαριφάκης, Νικόλαος Παπαδάκης, Αχμέτ Τσουκράκης.
Δήμος Αγίου Βασιλείου
Δήμαρχος Ιωάννης Ινιοτάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Γεώργιος Χατσάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Μοσχοβάκης, Γεώργιος Στεφανάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Σταύρος Λουλάκης, Δημήτριος Στρατάκης, Ιωάννης Γιαναδόπουλος, Γεώργιος Μηχαλογιαννάκης, Χατζή Ιωάννης Παππαδάκης, Νικόλαος Βασιλικάκης, Νικήτας Μουζουράκης, Αναγνώστης Χαραλαμπόπουλος.
Δήμος Μουρνιών
Δήμαρχος Αναγνώστης Δασκαλάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Χατσάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αναγνώστης Μεταξάς, Αναγνώστης Παπά Ματθαιάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Καπαράκης, Μηχ. Φραντσιτσινάκης, Στυλιανός Μαργαριτάκης, Εμμανουήλ Ρακιτσομηχελάκης, Εμμανουήλ Μαρκόπουλος, Γεώργιος Λενάκης, Αναγνώστης Τσικαλουδάκης, Νικόλαος Ιερωνυμάκης.
Επαρχία Ιεραπέτρου
Δήμος Ιεραπέτρου
Δήμαρχος Χατζή Μουράτ εφένδης Καρακάσης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ανδρέας Φαφουτάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Σελήμ εφένδης Σουμπασάκης, Δημήτριος Καρυδάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μουσταφά εφένδης Μουλαχασανάκης, Χατζή Πέτρος Μελά, Ατίφ αγάς Καντογλάκης, Μιχαήλ Αθανασάκης, Ιβραήμ Ισουφάκης, Γεώργιος Κουνδουράκης, Οσουμάν βέης, Παύλος Συγγελάκης.
Δήμος Ανατολής
Δήμαρχος Εμμανουήλ Καζανάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Θεοφανάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Φραγκιός Μαράκης, Δημήτριος Χανιοτάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Μ. Παρίτης Ιωάννης Μοναστηράκης, Ιωάννης Παπά Πέτρου, Ιωάννης Γ. Παριτάκης, Γεώργιος Γενιατάκης, Δημήτριος Γαρόφαλος, Αναγνώστης Καλαϊτσάκης, Αναγνώστης Πετσαγκουράκης.
Δήμος Κάτω Χωρίου
Δήμαρχος Γεώργιος Φραγκάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Ταχήρ Χατσηχαληλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Χαράλαμπος Μουστακάκης, Ιωάννης Χατζή Χαραλάμπους.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Σκουλικαράκης, Ασάν Μαιζανάκης, Ιωάννης Ψαρουδάκης, Χατζή Εμμ. Φραντζεσκάκης, Ηλίας Τομαδάκης, Εμμανουήλ Βογιατσής, Μουλά Ταχήρ Χαμαμάκης, Αλή εφένδης Τσελεπάκης.
Επαρχία Σιτείας
Δήμος Λιμένος Σιτείας
Δήμαρχος Γεώργιος Παππαδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφά Νουρή εφένδης.
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Λιανουδάκης, Ρεμετάν εφένδης Χ. Εμινάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Περάκης, Μουσταφά εφένδης Βελάκης, Αναγνώστης Δεσποτάκης, Μουλά Σαλής Χαλβατσάκης, Θεόδωρος Ξενικάκης, Μουλά Μεχμέτ Χοτσάκης, Αναγνώστης Κοζυράκης, Χουσεΐν Αριφάκης.
Δήμος Χανδρά
Δήμαρχος Ιωάννης Ξομπλαράκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χουσεΐν Μπεχλουλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Αυγουστινάκης, Ιβραήμ Αρναουτάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χαλκιολάκης, Σαλής Ιβραημάκης, Αντώνιος Αδαμάκης, Μουσταφά εφένδης Χατζή Μασλουμάκης, Νικόλαος Αεράκης, Μουσταφά Φιχμή εφένδης, Γεώργιος Χατσηδάκης, Οσουμάν Μουρατογλούς.
Δήμος Τουρλωτής
Δήμαρχος Εμμανουήλ Φουνταλιδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χριστόδουλος Συντυχάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ρετσέπ εφένδης Χατζή Μουσταφαδάκης, Ιωάννης Καποτάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χατζή Γ. Ζερβάκης, Κωνσταντίνος Παππαδάκης, Στέφανος Σακκαδάκης, Εμμανουήλ Πετράς, Ιωάννης Θωμαδάκης, Χατζή Αντώνιος Μαστοράκης, Μεχμέτ Μημοστάκης.
Δήμος Ρούκουνα
Δήμαρχος…… (σ.σ. δε βρέθηκε το όνομα, αλλά είναι χριστιανός, καθώς διαπιστώνομε ότι πρόκειται για μικτό δήμο και ο α΄ δημαρχιακός πάρεδρος είναι μουσουλμάνος)
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος: Ρεμετάν εφένδης Καντογλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Στέφανος Μεταξάκης, Μουλά Ιβραήμ Χιλαλάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Ψαραδόπουλος, Δερβής Αλής, Αναγνώστης Μαυράκης, Μουλά Αλής Χοτσάκης, Γεώργιος Παπά Νικολάου, Μεχμέτ Αλή Βεβάκης, Νικόλαος Χατσόπουλος, Σουλεϊμάν Πετράκης.
Δήμος Καρυδίου
Δήμαρχος Χατζή Κατσαράς
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Παναγιώτης Παππαδάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αναγνώστης Παπαδόπουλος, Αναγνώστης Λιαφάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χουλάκης, Αναγνώστης Καψιλίδης, Χατζή Α. Λιαφάκης, Αναγνώστης Τσαντάκης, Αναγνώστης Σπυριδάκης, Αναγνώστης Φουντοραδάκης, Αναγνώστης Περιφεράκης, Νικόλαος Οικονομάκης.
Τμήμα Χανίων
Δήμος πόλεως Χανίων
Δήμαρχος Ισμαήλ βέης Χαϊδαραγαδάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος, Αναγνώστης Παπαδάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Σατζή βέης Χαμίτ Βιτζαζαδές, Αθανάσιος Βαλής.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μουσταφά βέης Σερβάκης,
Χαλήλ βέης Κοκκινάκης, Αλή εφένδης Καλιοντζάκης, Μεχμέτ βέης Δολμαδάκης, Σουλεϊμάν εφένδης Τσαουσάκης, Γεώργιος Τσιριμονάκης, Αντώνιος Μαρκαντωνάκης, Δημήτριος Βλουμάκης, Πέτρος Φορτσάκης, Ιωάννης Ησυχάκης.
Λίγο αργότερα παραιτήθηκε ο Αντώνιος Μαρκαντωνάκης και αντικαταστάθηκε από τον επιλαχόντα Χατζή
Μιχαήλ Κασσιώτη.
Επαρχία Κυδωνίας
Δήμος Ακρωτηρίου
Δήμαρχος Ιωάννης Χ. Καζάκος
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ομέρ Κοπριτάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Στυλιανός Μπιστολάκης και Χατζή Οσμάν Λατιφάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ηλίας Νικολαΐδης, Θεοφάνης Νικηφοράκης, Γεώργιος Τορνατζάκης, Εμμ. Στρατηγάκης, Αναγνώστης Προυκάκης, Δημήτριος Πλανάκης, Νικόλαος Μαλινάκης, Δερβίς Μπουντζουράκης, Σουλεϊμάν Πιστο- λάκης και Αχμέτ Λατιφάκης.
Δήμος Αζιζιέ (Σούδας)
Δήμαρχος Χουσεΐν εφένδης.
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφά αγάς Τοπτσή Μπασάκης.
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Χουσεΐν αγάς Τοπτσημπασάκης και Χασάν αγάς.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Χουσεΐν εφένδης Βακράκης, Μεχμέτ Ρεΐς Λαγαρέ, Χουσεΐν αγάς Κολαγασάκης, Τζαφέρ καπετάν Ζεκιργιαδάκης, Αλή εφένδης Χουσάκης, Αχμέτ αγάς Νουσρετάκης, Χαλήλ καπετάν Δελή Χουσεϊνάκης και Μουλά Αχμέτ Γεραμέττογλου.
Δήμος Κεραμιών
Δήμαρχος Εμμανουήλ Σαρικάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αντώνιος Κασκαλάκης
Β΄ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αναγνώστης Φαδάκης και Στυλιανός Πουλιτζάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Τροχαλάκης, Εμμ. Κυριακάκης, Στυλιανός Κωνσταντάκης, Μιχαήλ Μπικάκης, Χατζή Δημήτριος Πιπάκης, Αναγνώστης Πατεράκης, Νικόλαος Κοκολογιαννάκης, Γεώργιος Αρετάκης.
Δήμος Λάκκων
Δήμαρχος Ι. Κοκκαλάς
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ραμαδάν Μεμησάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Εμμ. Σκουλάς και Αλή Χ. Φαφουνάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Βωλανάκης, Αντώνιος Βωλανάκης, Ιωάννης Μιχελάκης, Ιωάννης Μαντακάκης, Μιχαήλ Παπήλαρης, Γ. Χαζιράκης, Ν. Μαντακάκης, Τζελίλ Χαϊνάκης, Μουλά Βαχρή Γιουσουφάκης, Χασάν Μεμισάκης.
Δήμος Περιβολίων
Δήμαρχος Γ. Φρεδιανάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χουσεΐν εφένδης Απτή Αγαδάκης.
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αντώνιος Κουβαριτάκης, Μεμίς αγά Κοπριτάκης
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μάρκος Καρυδάκης, Ευστάθιος Χατζιδάκης, Ιωάννης Κουτράκης, Μιχαήλ Μπουρεξάκης, Εμμανουήλ Γεμενάκης, Μεχμέτ εφένδη Αυνάκης, Τζεμαλή αγά Λαλινάκης, Χουσεΐν βέη Δερβισαγαδάκης, Χουσεΐν Μετάκης, Εμίν βέη Μελιγκουνάκης.
Για τους δήμους Αλικιανού και Πύργου Ψι(η)λονέρου δεν βρέθηκαν στοιχεία.
Επαρχία Κισσάμου
Δήμος Καστελλίου
Δήμαρχος Εμμανουήλ Παππά Ιωάννου Ανουσάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουσταφά βέη Χουσεΐν Εφεντάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Θεόδωρος Μαρής, Γεώργιος Φορτζάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αρτέμιος Μαρκαντωνάκης, Παναγιώτης Βλαστάκης, Αναγνώστης Γιακουμάκης, Αντώνιος Ξαουράκης, Μιχαήλ Κονδυλάκης, Θεόδωρος Νικολακάκης, Μουσταφά βέης Καραγκιολάκης, Αδεμβέης Διζδαράκης, Μεχμέτ βέης Μαντωνάκης, Αβνή βέης Χατζή Βεκράκης.
Δήμος Πανεθύμου
Δήμαρχος Αναγνώστης Αγοραστάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Μεχμέτ Χατζή Αλάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι: Ιωάννης Παππαγιαννάκης, Παναγιώτης Παταλιοτάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Σπανοκοκολάκης, Νικόλαος Καραζονάκης, Αναγνώστης Μιχελάκης, Στυλιανός Κατσουρελάκης, Τζανής Χουδαλάκης, Μουλά Κιαμήλ, Οσμάν Ομεραλάκης.
Δήμος Μεσογείων
Δήμαρχος Αντώνιος Ανουσάκης (σ.σ. Αθουσάκης;)
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Βασίλειος Σαφουλάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ι. Παππαδοδημητράκης, Ι. Ριμαντωνάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Μαρκουλάκης, Μεχμέτ Εμήν εφένδης, Ανδρέας Κοκκινάκης, Νικόλαος
Δασκαλάκης, Δημήτριος Τερζάκης, Ιωάννης Μαργαριτάκης, Βασίλειος Καστανάκης, Ι. Σκουλάκης.
Δήμος Εννέα Χωρίων
Δήμαρχος Νικόλαος Φελεσάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χριστόφορος Τζανακάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Αρχοντάκης, Αναγνώστης Κουκουράκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αναγνώστης Χ. Παπαδάκης, Απόστολος Παπαδάκης, Μιχαήλ Παπαδάκης, Ζαχαρίας
Μυλωνάκης, Αλέξανδρος Γιαννακάκης, Γεώργιος Αρετάκης, Μιχαήλ Χαιρετάκης, Ι. Παπαδάκης.
Δήμος Βουκοληών
Δήμαρχος Εμμανουήλ Παπαδάκης
Α΄ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Αχμέτ Χαϊδεράκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Γεώργιος Φουντουλάκης Αντώνιος Ποντικάκης
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Παναγιώτης Χατζηδάκης, Νικόλαος Ιερωνυμάκης, Μιχαήλ Τραγανουδάκης, Μουσταφά
βέης Βεδογλάκης, Δερβίς Λαδάκης, Σελήμ εφένδης Γιαβασάκης, Ιβραήμ εφένδης Ρουστεμάκης, Χαμήτ εφένδης.
Δήμος Σπηλιάς
Δήμαρχος Εμμανουήλ Γεωρ. Παπαδάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Αναστασάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι Ηλίας Λουπασάκης, Ι. Μαλανδράκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ι. Σκουλουδάκης, Ανδρέας Καπετανάκης, Ιωάννης Μαλανδρής, Σταύρος Μαραγκουδάκης, Γ. Παπαδάκης, Α. Τροχαλάκης, Μιχαήλ Αγγελάκης, Α. Σφακιανάκης, Βασίλειος Χατζηδάκης, Ι. Παπαδάκης.
Επαρχία Σελίνου
Δήμος Κανδάνου
Δήμαρχος Μουσταφάς Αργυράκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Γεώργιος Παπαδαντωνάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ρουσουνά εφένδης Χοντσάκης, Γεώργιος Μπενάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Δεβόγας, Αχμέτ Αλή Τσαουσάκης, Στυλιανός Τσιβουράκης, Μουλά Μεχμέτ Χιτσάκης, Εμμανουήλ Φιλαδιτάκης, Χατζή Νταουστάκης, Ζαχαρίας Καλαϊσάκης, Χαλήλ Χατζηοσμανάκης.
Δήμος Παλαιοχώρας
Δήμαρχος Ιωάννης Λαμπακάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αχμέτ Καουράκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Πωλιός Πωλιουδοβαρδάκης, Ισμαήλ Κουρουπάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Βασίλειος Γεωργιάδης, Αχμέτ Μπαλουρδάκης, Γεώργιος Σκλαβάκης, Μεχμέτ Πασαλά-
κης, Αρτέμιος Τοπολιανάκης, Ιβραήμ Μπεκιράκης, Ιωάννης Παντελάκης, Χατζή Χασάν Βαλιτσάκης.
Δήμος Καμπανού
Δήμαρχος Μάρκος Παπαγιαννάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιβραήμ Τοσυκάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Αντώνιος Παπαδομανωλάκης, Εμμανουήλ Παπαγιαννάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Αντώνιος Μαρματάκης, Μουσταφάς Τουσουνάκης, Κωνσταντίνος Φιωτάκης, Αναγνώστης Χαλακατευάκης, Γεώργιος Παπαμαρκάκης, Γεώργιος Θεοδωράκης, Ιβραήμ Καμακιλάκης.
Επαρχία Σφακίων
Δήμος Χώρας Σφακίων
Δήμαρχος Αλέξανδρος Τσιριντανάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ιωάννης Συγγελάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Παύλος Παυλάκης, Μανούσος Πολενάκης
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωσήφ Χ. Γρηγοράκης, Μανώλης Ζουράκης, Στρατής Φασούλης, Παύλος Δ. Τζιριντανάκης, Χρη(ι) στόδουλος Κακαβελάκης, Ρούσος
Δ. Παπαδάκης, Γεώργιος Ψυλάκης, Στρατής Κελιδούχος.
Δήμος Ανωπόλεως
Δήμαρχος Παύλος Ι. Παπαδάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Ανδρέας Κριαράκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Καντήλης Σεϊμένης, Στρατής Σαυγιολάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Γεώργιος Ν. Σαυγιολάκης, Χατζή Πολάκης, Γεώργιος Βαϊλάκης, Ανδρέας Ορφανουδάκης, Νικόλαος Νικολουδάκης, Αναγνώστης Γεωργακάκης, Αναγνώστης Ξηρουχάκης, Νικηφόρος Χατζιδογιαννάκης.
Δήμος Καλλικράτους
Δήμαρχος Ανδρέας Ν. Μανουσελάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Στρατής Παπαδάκης.
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ανδρέας Παπαδοπετράκης, Νικόλαος Καλανιγάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Μπελιβανάκης, Εμμανουήλ Κ. Βολουδάκης,
Πέτρος Α. Μανουσελάκης, Ιωάννης Μπουγιουκαλάκης, Γύπαρης Τσιγδονάκης, Γεώργιος Μπρετσουλής, Ανδρέας Π. Μανουσελάκης, Γεώργιος Λεδάκης.
Δήμος Αγίου Ιωάννου
Δήμαρχος Παύλος Ι. Βαρδυνάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Χρη(ι)στόδουλος Παπαδάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Αναγνωστάκης, Γεώργιος Καστανάκης
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Εμμανουήλ Παπαδάκης, Θεόδωρος Βιγλάκης, Κωνσταντίνος Ζουριδάκης, Αναγνώστης Πολυ ράκης, Σταμάτιος Όψιμος, Αναγνώστης Λαμπάκης, Χρηστόδουλος Σταυριδάκης, Νικηφόρος Τζοντάκης.
Δήμος Ασκύφου
Δήμαρχος Μιχαήλ Τσινιαράκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μιχαήλ Μπιράκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ανδρέας Τρουλάκης, Γεώργιος Αναγνωστάκης
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ανδρέας Ρ. Βουρδουμβάκης, Ιωάννης Μποξάκης,
Ιωάννης Καυκαλάκης, Λάμπης Βιζαστακάκης, Ιωάννης Λυκάκης, Γεώργιος Βαλιράκης, Μιχαήλ Καρκαβάτσος, Ιωάννης Μπρεδολογάκης.
Δήμος Ίμβρου
Δήμαρχος Μάρκος Ζερβός
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αναγνώστης Δελιγιαννάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωσήφ Μανουσομανωλάκης, Γεώργιος Λαδογιαννά-
κης, Αναγνώστης Πιπεράκης, Αναγνώστης Θ. Παπαδάκης, Αναγνώστης Κουδιδάκης,
Ευστράτιος Μοσχοβάκης, Ιωάννης Σταυρακάκης, Εμμανουήλ Μανταδάκης.
Για τους υπόλοιπους δήμους του Τμήματος Σφακίων δεν βρέθηκαν αποτελέ-
σματα. Δηλαδή, για τους δήμους Βάμου, Φρε, Καλυβών και Μπρόσνερου, της
επαρχίας Αποκορώνου, και Σελιών, Κοξαρέ, Αρδάκτου και Μελάμπων της
επαρχίας Αγίου Βασιλείου.
Τμήμα Ρεθύμνης
Δήμος πόλεως Ρεθύμνης
Δήμαρχος Μεχμέτ βέης Μουλαλιδάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Νικόλαος Κακλαούνης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Βασίλειος Δρανδάκης, Μουσταφά εφένδης Σακαλόγλους.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Δημήτριος Καλλομενόπουλος, Στυλιανός Μαγιολιτάκης,
Μεχμέτ βεης Μουλαμουσταφαδάκης, Επαμεινώνδας Καλλομενόπουλος, Χουσεΐν εφένδης Τσιτσεκάκης, Μουσταφά εφένδης Κιλιτσάκης, Ιωάννης Παππαλεξάκης, Εμίν εφένδης Καντιδάκης, Δημήτριος Μανουσάκης, Μεχμέτ αγάς Βεϊσαγαδάκης.
Επαρχία Ρεθύμνης
Δήμος Χρομοναστηρίου
Δήμαρχος Αντώνιος Βαβελάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Αχμέτ Λαχουριδάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Βαλέργας, Μουσταφά Χ. Ιμπραϊμάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ματθαίος Γεωργιουδάκης, Τζανής Κοτσιφός, Αναγνώστης Κοκολάκης, Μουλά Κιαμήλ Βεϊσάκης, Μεχμέτ Τζορμπατζής, Αχμέτ
εφένδης Χ. Χασανάκης, Ιωάννης Στεφανάκης, Ισμαήλ βέης Κατάκης.
Δήμος Πηγής
Δήμαρχος Παναγιώτης Μανωλισάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αλής αγάς Κιατιπάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Νικόλαος Ρουμελιανάκης, Μουλά Μεχμέτ Σκουμπεντεδάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Τζεδάκης, Νικόλαος Μυγιάκης, Εμμανουήλ Βωλανάκης, Μάρκος Βωλανάκης, Παναγιώτης Κάτσικας, Νικόλαος Κιρμιζάκης,
Κασήμ αγάς Καρατζεδάκης, Αλή αγάς Μουλαλιδάκης.
Δήμος Αμνάτου
Δήμαρχος Γεώργιος Χορτάτσος
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Αλής αγάς Παστελάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ιωάννης Σμυρνάκης, Χασάν Μεχμεταλιδάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Μάρκος Βαρδάκης, Ηρακλής Τσικουδάκης, Μάρκος Κανάκης, Αναγνώστης Σφακιανάκης, Νικόλαος Δαμέργας, Αντώνιος Φραγκιαδάκης, Χασάν Καργιαγασιδάκης, Κασήμ Καργιαγασιδάκης.
Δήμος Ατσιποπούλου
Δήμαρχος Γεώργιος Μυστράκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Σουλεϊμάν Γιουνουσάκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Ανδρέας Καλούδης, Ισμαΐλ Γιαμετάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Ιωάννης Γ. Τσίχλης, Ιωάννης Πετρακάκης, Στυλιανός
Σαλιβεράκης, Αναγνώστης Παππαλεξάκης, Χασάν εφένδης Μουλαμουσταφαδάκης, Μουλά Μουκτάρ Χ. Δερβισάκης, Αλής Χαροκοπάκης, Μεχμέτ Τσελιμάκης.
Δήμος Ρουστίκων
Δήμαρχος Χατζή Σπυρίδων Παπαδάκης
Α’ Δημαρχιακός Πάρεδρος Μουλά Γιουσούφ Βεκιράκης
Β’ Δημαρχιακοί Πάρεδροι, Γεώργιος Παπαδάκης, Μουλά Τζελήμ Σερμεντάκης.
Δημοτικοί Σύμβουλοι: Νικόλαος Χ. Παπαδάκης, Ιωάννης Ζερβός, Ιωσήφ Δασκαλάκης, Αναγνώστης Παπαδάκης, Αναγνώστης Ηλιο μαρκάκης, Μουλά Μεχμέτ Ουστά Βιλαλάκης, Νικόλαος Σταματογιαννάκης, Μουλά Ρεσήμ Μπαρπουσάκης.
Για τους δήμους, Αργυρουπόλεως της επαρχίας Ρεθύμνης, Μαργαριτών, Μελιδονίου, Αυδανιτών, Γαράζου, Ανωγείων, Δαμάστας, της επαρχίας Μυλοποτάμου, και Μέρωνα, Μοναστηρακίου, Αποδούλου, της επαρχίας Αμαρίου, δεν βρέθηκαν στοιχεία.
Πηγές – αρχεία
-«Οι πρώτοι δήμοι της Κρήτης, το 1879», έρευνα – επιμέλεια Αλ. Α. Ανδρικάκη, ιστορικό αφιέρωμα, έκδοση της «Πατρίδος», Ηράκλειο 2010
– Δετοράκης Θεοχάρης, «Ιστορία της Κρήτης», Αθήνα 1990
– «Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση 1866- 1869», έρευνα, μετεγγραφές, επιμέλεια Αλ. Α. Ανδρικάκη, δεύτερο μέρος, ιστορικό αφιέρωμα, έκδοση της «Πατρίδος», Ηράκλειο 2008
– «Κανονισμός περί της Καθόλου Διακυβερνήσεως των Γενικών Διοικήσεων
(Βιλαγετίων)», εν Κωνσταντινουπόλει εκ του Αυτοκρατορικού Τυπογραφείου, 1871
– Κρητικού κώδικος τεύχος πρώτον περιέχον τα κατά το έτος 1858 εκδοθέντα Διατάγματα, τον Οργανικόν Νόμον του 1868 μετά των σχετικών Αυτοκρατορικών Φιρμανίων, Διατάγματά τινα μεταγενέστερα και την εν Χαλέπα Σύμβασιν του 1878 μετά των αναγκαίων υποσημειώσεων και υποσημειώσεων και παραπομπών, εκ του Τυπογραφείου της Γεν. Διοικήσεως Κρήτης, εν Χανίοις 1879.
– Μουρέλλος Ιωάννης, «Ιστορία της Κρήτης», Τόμοι 2 και 3, Τυπ. Ερωτοκρίτου, Ηράκλειον 1932
– Νικολακάκης Δημήτριος, «Η Τοπική Αυτοδιοίκηση επί Κρητικής Πολιτείας. Ιστορικό ίδρυσης των δήμων των Χανίων», στο αφιέρωμα «Κρητική Πολιτεία», 8ο τεύχος, έκδοση Χανιώτικα Νέα – Κοινωφελές ίδρυμα «Αγία Σοφία», Χανιά 2000
– Ξανθουδίδης Στέφανος, «Επίτομος Ιστορία της Κρήτης από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς» μετά προλόγου υπό Σπυρ. Π. Λάμπρου, εν Αθήναις, Ελληνική Εκδοτική Εταιρεία, 1909
– Πετρώφ Ι., «Άτλας της Μεγαλονήσου Κρήτης», εκ του Ελληνικού Τυπογραφείου, 1887
– Σταυράκης Νικόλαος, «Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης», Αθή- νησι, 1890
– Τρούλλης Μιχάλης, «Νομαρχία Ρεθύμνου», Ρέθυμνο, 2010
– Τωμαδάκης Β. Νικόλαος, «Ιστορία της εκκλησίας Κρήτης επί Τουρκοκρατίας (1645- 1898)»,«Αθηνά»: Σύγγραμμα περιοδικόν της εν Αθήναις Επιστημονικής Εταιρείας. Σειρά Διατριβών και Μελετημάτων, 1974
– Φουντουκάκης Κ., «Ιστορία της Κρήτης : από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ’ ημάς χρόνων», Εν Αθήναις Εκδίδοται υπό Εμ. Μπλαζουδάκη. Εκ του Τυπογραφείου “Νέαι Ιδέαι”, 1903
– Ψιλάκης, Βασίλειος, «Ιστορία της Κρήτης από της απωτάτης αρχαιότητος μέχρι των καθ’ ημάς χρόνων», τόμος 4, Εκ του τυπογρ. της “Νέας Ερεύνης”, Εν Χανίοις 1909
Εφημερίδες
– Κρήτη, Εφημερίς της Γενικής Διοικήσεως, 1879-1880
– Μίνως Ηρακλείου, 1880-1881
– Νέα Ημέρα Τεργέστης, 1879-1880
– Ώρα Αθηνών, 1879- 1880
Αρχεία
– Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου- Τμήμα Αρχείων
– Ιστορικό Μουσείο Κρήτης- Συλλογή Ι. Μιτσοτάκη
– Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Τμήμα Εφημερίδων
– Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κρήτης
Άλλες πηγές
– «Δελτία» Νικολάου Σταυρινίδη
– «Η Κρήτη του 1900», εκδόσεις Μικρός Ναυτίλος», 1995 (φωτογραφίες)
– Eine Fruhlingsfahrt nach Kreta, Zurich, 1917 (περιοδικό)
– Kreta in Vergangenheit und Gegenwart,
1899
– Αρχείο Αλ. Α. Ανδρικάκη
