Του Κωστή Λουλάκη*
| Οι εκλογές μαντινάδα ‘’…Το ασανσέρ αγκομαχά επικρατεί ζουρλάδα, η Ελλάδα αρχίζει να γελά και γίνεται γελάδα και μια φωνή με προφορά απ’ των Σερρών την Πρώτη, ρωτάει άμα συμφωνώ να γίνομε Ευρώπη. Μα κι αν ταΐζεις του απαντώ κακάο την γελάδα δε θα `ναι πάλι πιθανόν ν’ αρμέξεις σοκολάδα…’’ Δ. Σαββόπουλος -1979 | Αχ Ευρώπη ‘’Αχ Ευρώπη, αχ Ευρώπη εσύ μας μάρανες, εσύ μας μάρανες Μας τη φέραν οι βάρβαροι Μας θαμπώσαν με δώρα Με χαντρούλες πολύχρωμες και κουτιά κόκα κόλα Μας τη φέραν οι βάρβαροι μας φλομώσαν στο ψέμα μας τρελάναν στα πέναλτι και δεν έχουμε τέρμα…’’ Τζίμης Πανούσης -1985 |
| Η Ευρώπη σε θανάσιμο κίνδυνο ‘’Το ευρωπαϊκό σχέδιο είναι το ακριβές αντίθετο των παλιών αυτοκρατορικών φιλοδοξιών. Και αντιτίθεται σε κάθε όραμα μιας «φυλακής των λαών», που θα μπορούσαν να επινοήσουν και να επιβάλουν οι παγκόσμιες ελίτ. Αντ’ αυτού, η «Ευρώπη» είναι ένα άνευ προηγουμένου σχέδιο αλληλεγγύης, στηριγμένο στη βούληση των λαών που έχουν απορρίψει την ιδέα του πολέμου μεταξύ τους και που μοιράζονται έναν κοινό πόθο για την ελευθερία.’’ Απόσπασμα από κείμενο που υπογράφεται από ιστορικούς σε όλη την Ευρώπη και δημοσιεύθηκε στις 17/04/2019 ταυτόχρονα σε εφημερίδες σε όλη την Ευρώπη (The Guardian, El Pais, Le Monde, La Repubblica, Gazeta Wyborcza, Der Tagesspiegel, Irish Times, Εφημερίδα των Συντακτών κ.ά.). Το κείμενο έχει συνταχθεί από τους Γάλλους ιστορικούς Στεφάν Μισονό και Τομά Σεριέ, ενώ στην πανευρωπαϊκή ομάδα την Ελλάδα εκπροσώπησε η καθηγήτρια Χριστίνα Κουλούρη. Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ 17/04/2019 https://www.efsyn.gr/politiki/191788_i-eyropi-se-thanasimo-kindyno |
Σε μερικές μέρες έχουμε Ευρωεκλογές. Οι λαοί των κρατών μελών της ΕΕ (πρώην ΕΟΚ) καλούνται να εκλέξουν τους εκπροσώπους τους στο Ευρωκοινοβούλιο. Σίγουρα είναι οι σημαντικότερες εκλογές στην ιστορία της ενωμένης Ευρώπης, αφού οι ευρωσκεπτικιστές, οι λαϊκιστές και οι εθνικιστές, που δεν διακατέχονται από τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά τις δυνάμεις τους, μειώνοντας ταυτόχρονα τη δύναμη των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων. Η Ευρώπη είναι ένα πείραμα που ξεκίνησε πριν από πολλά χρόνια και δεν έχει τελειώσει ακόμα. Είναι ένα πείραμα σε εξέλιξη. Έχει δώσει ενδιαφέροντα μέχρι τώρα θετικά αποτελέσματα, υπέρ της δημοκρατίας, της ειρήνης, των ατομικών δικαιωμάτων, του φιλελευθερισμού, του εμπορίου, της συναδέλφωσης και της αλληλεγγύης των λαών, της ελεύθερης διακίνησης ανθρώπων, εμπορευμάτων, ιδεών και του κοινού μας νομίσματος. Είναι η ήπειρος που έχει ηγηθεί του κόσμου (και που καλείται να το κάνει ξανά), έχει κάνει δυο παγκόσμιους πολέμους αλλά πλέον βιώνει μια μακρά περίοδο ειρήνης, την πιο μακρά στην ιστορία της, έχει βιώσει μεσαίωνα και σταυροφορίες, αλλά και αναγέννηση και διαφωτισμό, είναι ο χώρος της συνεννόησης και του συγκερασμού των αντιθέσεων, της κοινής μας μοίρας και της συνάντησης των πολιτισμών. Είναι ο χώρος της ανοχής του διαφορετικού -ίσως και περισσότερο από όσο θα έπρεπε- και που τα τελευταία χρόνια δέχεται τρομερές επιθέσεις από εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις. Οι εντός ΕΕ ευρωσκεπτικιστές αυξάνονται διαρκώς σε όλες τις χώρες, στην Αγγλία κέρδισαν και το σχετικό δημοψήφισμα, κάνοντας το BREXIT κακό όνειρο για την ΕΕ και εφιάλτη για την πάλαι ποτέ φιλελεύθερη, κοινοβουλευτική(την παλαιότερη αν δεν κάνω λάθος), δημοκρατία της γηραιάς Αλβιόνας. Οι πολέμιοι εκτός ΕΕ επιτίθενται διαρκώς, μη μπορώντας να αντέξουν την ελευθερία και τη δημοκρατία της ΕΕ και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και πρακτικές. Ο ισλαμοφασιμός στo πρόσωπο της ΕΕ βρήκε τον τέλειο αντίπαλο, άρα και λόγο ύπαρξης. Γιατί χωρίς αντίπαλο δεν έχει λόγο ύπαρξης. Δεν πρεσβεύει την ευημερία των ανθρώπων σε αυτή τη ζωή όπως η ΕΕ, αλλά στην άλλη, λες και είναι σίγουροι ότι υπάρχει.
Η Ευρώπη είναι πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Σου δίνει πολλά δικαιώματα. Ακόμα και το δικαίωμα να διαφωνείς μαζί της. Να μη σου αρέσει. Να μην την θέλεις. Να την εχθρεύεσαι. Υπό ένα βασικό όρο βέβαια, να είσαι στην Ευρώπη. Γιατί εκτός ΕΕ οι διαφωνίες πληρώνονται, ακόμα και με τη ζωή. Τα απλόχερα δοσμένα δεδομένα των χωρών της ΕΕ, αυτά που όλοι μας θεωρούμε εύκολα και αυτονόητα και καθημερινότητα μας, αποτελέσματα κόπων και αγώνων παλιότερων γενεών, είναι ακριβά ζητούμενα και στόχοι ζωής πολλών λαών εκτός ΕΕ.
Δεν είναι τυχαίο που τόσοι μετανάστες από τον τρίτο κόσμο έρχονται ή θέλουν να έρθουν στην ΕΕ. Γιατί αφαιρώντας από τον παγκόσμιο χάρτη την Ευρώπη τι μένει; Το έχετε σκεφτεί ποτέ; Μας μένει το τρελό ξανθό αγόρι των ΗΠΑ (επιλογή των λαϊκιστών των ΗΠΑ είναι και αυτός), το άλλο χοντρό αγόρι με τα φουσκωτά μάγουλα από την Κορέα, ο αιώνια μοναδικός υποψήφιος και ισόβιος πρόεδρος της Ρωσίας, πολεμοχαρείς και οι τρεις, ακολουθούμενοι από μικρότερους ηγέτες τύπου Ερντογάν, η αμφιλεγόμενη Κίνα του ‘’κομμουνιστικού καπιταλισμού’’ και των τρελών ανισοτήτων, και οι χώρες της πείνας, της εξαθλίωσης και των πολέμων της Αφρικής και της Ασίας.
Η Ευρώπη κάποτε ήταν μύθος που ξεκίνησε από την Μινωική Κρήτη και κατέκτησε όλη την γηραιά ήπειρο. Και από μύθος και άπιαστο όνειρο κάποτε, για τη συνάντηση και τη συναδέλφωση των λαών και των πολιτισμών, έγινε καθημερινότητα και πραγματικότητα (με όλες τις δυσκολίες της και τις αδυναμίες της). Ίσως μερικοί δεν την αντέχουν, προτιμώντας τις δοξασίες, τις μάγισσες και το κάψιμο στην πυρά του παρελθόντος ή την ασφάλεια του ‘’πατρίς, θρησκεία, οικογένεια’’ και του ‘’παπουτσιού από τον τόπο σου και ας είναι και μπαλωμένο’’.
Το λάθος που έχει γίνει στην ΕΕ είναι ότι δεν έχει εκπαιδεύσει τους πολίτες της στο τι είναι η Ευρώπη. Προσφέρει στους πολίτες της ελευθερία(που εκτός από ‘’αρετή και τόλμη’’ θέλει ‘’γνώση και κρίση’’ κυρίως) αλλά δεν καλύπτει την πανάρχαια ανθρώπινη ανάγκη του ‘’ανήκειν’’. Η ΕΕ είναι μια μεγάλη τεράστια αγκαλιά, ένα πέπλο προστασίας, αλλά δεν είναι απτή. Δεν είναι ορατή. Δε σε αγγίζει, δε σου αποκαλύπτεται, αλλά περιμένει να την ανακαλύψεις. Ο άνθρωπος έχει μια πανάρχαια ανάγκη, να ανήκει κάπου. Η ανασφάλεια της εκτός μήτρας ζωής, θέλει κόπο, τρόπο, γνώσεις, εξωστρέφεια. Και η ΕΕ είναι μια μεγάλη αγκαλιά, αλλά δεν προσφέρει την απτή ασφάλεια της μήτρας-μάνας, της οικογένειας, του σογιού, της εξ αίματος συγγένειας, της κάστας, του χωριού, της πόλης κράτους. Ειδικά για εμάς του νότιους της ΕΕ, που έχουμε γαλουχηθεί σε μητριαρχικές οικογένειες, με τους κανόνες του αίματος, του εθιμικού δικαίου και των παραδόσεων, να υπερτερούν των νόμων και των θεσμών.
Οι αρχαίοι Έλληνες που τόσο τους επικαλούμαστε, ευελπιστώντας να αποκομίσουμε οφέλη επικαλούμενοι την αριστοκρατική καταγωγή μας(τέτοιος ρατσισμός), πέτυχαν όσα πέτυχαν γιατί ήταν εξωστρεφείς, αναζητητές άλλων(νέων) κόσμων και εμπειριών, έμποροι, Οδυσσείς, και όχι ομφαλοσκόποι και επαναπαυμένοι στις όποιες δάφνες τους.
Και μην ξεχνάμε ότι ο άνθρωπος που μας έβαλε στην τότε ΕΟΚ, γεννήθηκε Οθωμανός υπήκοος, έζησε ως Έλλην Βαλκάνιος, αλλά μετά την αυτοεξορία του στο Παρίσι, μεγαλούργησε ως (φιλο)ευρωπαίος πολιτικός (φοβερές αντιθέσεις ζωής). Πηγαίνοντας κόντρα όχι μόνο στην αντιπολίτευση της εποχής και στο λαϊκό αίσθημα του ‘’ΕΟΚ ΚΑΙ ΝΑΤΟ ΤΟ ΙΔΙΟ ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ’’, αλλά και ενάντια στο κόμμα του, που ναι μεν δεν ήταν εμφανώς αντίθετο στη βούληση του ηγέτη του, αλλά δεν ήταν δα και ιδιαιτέρως φιλοευρωπαϊκό, καθώς έβλεπε την Ευρώπη με το ένα μάτι, αλλά με το άλλο γλυκοκοίταζε το ‘’πατρίς, θρησκεία, οικογένεια’’, δικαιώνοντας πλήρως το Σουρή που είχε γράψει κάποτε για το Ρωμιό:
‘’Θέλει ακόμα -κι αυτό είναι ωραίο-
να παριστάνει τον ευρωπαίο.
Στα δυο φορώντας τα πόδια που ‘χει
στο ‘να λουστρίνι, στ’ άλλο τσαρούχι’’.
Οι στίχοι από τα δυο τραγούδια στην αρχή του άρθρου, λίγο πριν (1979) και λίγο μετά (1985) την ένταξη μας στην τότε ΕΟΚ, δείχνουν πλήρως την άγνοια μας και το πώς αισθανόταν ο ελληνικός λαός απέναντι στην Ευρώπη. Χώρια ο διαχρονικός Σουρής. Σα φτωχός συγγενής από την επαρχία της βαλκανικής μας μοναξιάς ήταν ο Έλληνας κοιτώντας την Ευρώπη. Και ενίοτε παραμένει, περισσότερο από άγνοια και φόβο και λιγότερο από ευρωσκεπτικισμό.
Και επειδή σε μερικές μέρες έχουμε ευρωεκλογές, να ξαναπούμε ότι είναι οι σημαντικότερες στην ιστορία της ΕΕ. Η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών είναι αναπόφευκτη. Πρέπει να την εμποδίσουμε όσοι είμαστε φιλοευρωπαίοι ή αλλιώς ευρωλάτρες (ευρωμαλάκες και ευρωλιγούρηδες κατά Κώστα Ζουράρι). Για αυτό πρέπει να δούμε πως θα δράσουμε. Έχει σημασία εκτός από το ποια κόμματα θα στείλουμε στην ευρωβουλή και ποια πρόσωπα θα στείλουμε στο ευρωκοινοβούλιο. Σε όλα τα κόμματα του λεγόμενου ευρωπαϊκού τόξου (πλην ΧΑ και ΚΚΕ δηλαδή), υπάρχουν ξεχωριστοί υποψήφιοι που είναι και αισθάνονται ευρωπαίοι. Λίγοι, αλλά υπάρχουν. Που θεωρούν σπίτι τους όχι μόνο την Ελλάδα αλλά πολύ περισσότερο την Ευρώπη. Δεν είναι οι πλέον γνωστοί, ούτε οι περισσότερο προβεβλημένοι. Ούτε τα περισσότερο καταξιωμένα κομματικά στελέχη. Ψάξτε, διαβάστε τα βιογραφικά τους, η σύγχρονη τεχνολογία βοηθά, βρείτε τους, εντοπίστε τους, ανακαλύψτε τους και ψηφίστε τους. Αυτούς έχουμε ανάγκη. Δεν έχουμε ανάγκη αυτούς που γνωρίζουμε καλύτερα, ούτε αυτούς που μας εκφράζουν και μας αντιπροσωπεύουν περισσότερο, που ταυτιζόμαστε μαζί τους(είπαμε εξωστρέφεια χρειάζεται και απογαλακτισμός), αλλά αυτούς που θα εξασφαλίσουν μια καλύτερη ευρωπαϊκή πορεία πρώτα για την ΕΕ και μετά για τη χώρα μας.
Έτσι ίσως κάποτε φτάσουμε όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να γίνουμε φεντεραλιστές, να φτιάξουμε δηλαδή τις ΗΠΕ (Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης) αποδεχόμενοι ευχάριστα την κοινή μας μοίρα και την εύνοια της τύχης που γεννηθήκαμε σε αυτή την ήπειρο, την καλύτερη του πλανήτη μας. Και η ταυτότητα μας στο πεδίο της Ιθαγένειας (ή της Υπηκοότητας) να γράφει με ‘’μεγάλα’’ γράμματα Ευρωπαίος από την Ελλάδα ή Ευρωπαίος από τη Γαλλία ή Ευρωπαίος από τη Μεγάλη Βρετανία (η οποία πιστεύω ότι θα ματαιώσει το BREXIT ή θα φύγει και σύντομα θα ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις για να ξαναμπεί). Τότε θα έχουμε κάνει ακόμα ένα βήμα στην ευρωπαϊκή θεσμική μας ολοκλήρωση.
*Κωστής Λουλάκης,
Ευρωπαίος από το Ηράκλειο Κρήτης
