Της Ειρήνης Κουτσάκη*
Οι κοινωνικές προκλήσεις απαιτούν μια νέα μορφή ενασχόλησης με την τέχνη. Η Ευρώπη βρίσκεται στο προσκήνιο μιας ευρείας πολιτιστικής διαδικασίας που στοχεύει στην ενίσχυση των επιδράσεων του πολιτισμού και της τέχνης στην κοινωνία και την ευημερία.
Ακολουθώντας την Διακήρυξη της UNESCO που θεωρεί ότι ο πολιτισμός είναι ένας δυναμικός μοχλός ανάπτυξης , με κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιδράσεις, το συμβούλιο της Ευρώπης το 2015 διακηρύττει: Ο πολιτισμός αποτελεί βασική συνιστώσα της ανθρώπινης, της κοινωνικής, της οικονομικής και της περιβαλλοντικής διάστασης της ανάπτυξης και ως εκ τούτου αποτελεί βασικό στοιχείο βιώσιμης ανάπτυξης, δεδομένου ότι:
– οι δυναμικοί τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής κληρονομιάς, μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της φτώχειας, μια και είναι σημαντικοί καταλύτες για την ανάπτυξη, την απασχόληση, την κοινωνική συνοχή και την τοπική ανάπτυξη,
– ο πολιτισμός καθώς και η προώθηση και ο σεβασμός της πολιτιστικής πολυμορφίας παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των συγκρούσεων, στην οικοδόμηση της ειρήνης και στη συμφιλίωση
– ένας ανεξάρτητος τομέας του πολιτισμού και μέσων ενημέρωσης, αποτελούν θεμελιώδη συνθήκη για την ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, την πολιτισμική πολυμορφία, την ενεργό δημοκρατία και τη βιώσιμη δημοκρατική ανάπτυξη,
– η υιοθέτηση συγκεκριμένων στρατηγικών για την πολιτιστική και αναπτυξιακή συνεργασία, οδηγεί σε πιο αποτελεσματικές και βιώσιμες δράσεις σε μεγάλο αριθμό τομέων.
Ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών υπογραμμίζει τον θετικό αντίκτυπο των τεχνών ως προς την ευημερία (ειδικά την ανάπτυξη της σωματικής και ψυχικής δημόσιας υγείας) – ως προς την κοινωνική διάσταση (από την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων και της κοινωνικής ενσωμάτωσης έως τη συσσώρευση του κοινωνικού κεφαλαίου) – ως προς τις πολιτιστικές και πολιτικές διαστάσεις (ισχυρότερη αίσθηση ότι ανήκουν στην κοινότητα).
Πάραυτα οι προκλήσεις στην κοινωνία είναι πολλές: σε μια «ρευστή ζωή » οι κοινές αξίες, οι κανόνες και το αίσθημα ότι κάπου ανήκουν οι πολίτες, εξαφανίζονται. Τα άτομα αντιμετωπίζουν μια μεγάλη αίσθηση αποπροσανατολισμού και ψυχοκοινωνικής κακοποίησης, η ανισότητα σε οποιοδήποτε επίπεδο αυξάνεται, αφήνοντας όχι μόνο τα φτωχότερα, αλλά και ένα ολοένα αυξανόμενο μέρος της κοινωνίας με λιγότερες ευκαιρίες για μια αξιοπρεπή ζωή. Η ίδια η δημοκρατική ζωή απειλείται: οι άνθρωποι δεν αισθάνονται να ανήκουν στην κοινότητα ή να βρίσκονται μέσα στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τη ζωή τους. Όλα αυτά τα στοιχεία επηρεάζουν σημαντικά τη ζωή των ανθρώπων και της κοινότητας. Η πολιτική και η έρευνα επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στις πολιτιστικές πρακτικές που μπορούν να ενισχύσουν τη συμμετοχή και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ικανοτήτων, ασκώντας αποφασιστική επίδραση
στην κοινωνική ποιότητα – ειδικά όσον αφορά την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ένταξη – και την ευημερία της κοινότητας στο σύνολό της.
Εμείς οι «Ενεργοί Πολίτες», σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σήμερα στην πόλη μας, όπου ο πολιτισμός κρατιέται ερμητικά «κλεισμένος» σε αίθουσες, με υψηλό αντίτιμο στους θεατές ή σε θεσμούς, σε οργανωμένες εκδηλώσεις και αστικού τύπου συγκεντρώσεις που μόνο οι προνομιούχοι μπορούν να παρακολουθούν, αφουγκραζόμενοι όλα τα παραπάνω και έχοντας ως πάγια θέση ότι όλοι οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση και συμμετοχή στο πολιτισμό:
-Δημιουργούμε και ενδυναμώνουμε μόνιμες δράσεις πολιτισμού στηρίζοντας και αξιοποιώντας το απόθεμα της πόλης μας, δίνοντας βήμα σε νέους δημιουργούς.
-Δημιουργούμε ΜΙΑ Επιτροπή πλαισιωμένη από έμπειρους καταξιωμένους καλλιτέχνες όλων των πεδίων, που θα επιλεχθούν με αξιοκρατικά κριτήρια, για να αναλάβει την διαχείριση του Πολιτιστικού Κέντρου, με σκοπό:
• να γίνει Πυρήνας Τέχνης προσβάσιμος για όλους τους δημότες,
• να γίνει τόπος πολιτιστικής παραγωγής υψηλής ποιότητας, έτσι ώστε να προσελκύσει κοινό από το εξωτερικό,
• να γίνει παράλληλα και τόπος εκπαίδευσης (καλλιτεχνικά εργαστήρια για όλους τους πολίτες, όλων των ηλικιών).
-Επανεξετάζουμε το περιεχόμενο και τη δομή των πολιτιστικών εκδηλώσεων.
-Αξιοποιούμε κάθε δημοτικό κτήριο για πολιτιστικές χρήσεις.
-Κάνουμε πράξη την αποκέντρωση των πολιτιστικών εκδηλώσεων σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα και τις τοπικές κοινότητες, δημιουργούμε πολιτιστικούς Πυρήνες στις γειτονιές.
-Αξιοποιούμε και κάνουμε συντήρηση των τειχών, οργανώνουμε πολιτιστικές δράσεις επάνω στα Τείχη (φεστιβάλ τύπου Fridge με τίτλο «Στα Τείχη – On the Walls» , κ.ά.)
– Ενισχύουμε το έργο της Βικελαίας βιβλιοθήκης.
Με γνώμονα τη καθολικότερη προσβασιμότητα στις δράσεις πολιτισμού δημιουργούμε θεσμούς του Δήμου στελεχωμένες με επαγγελματίες καλλιτέχνες, όπως:
• Δημοτικό θέατρο. Είναι αδιανόητο να μην υπάρχει στην τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, δημοτικό θέατρο, θεσμός που θα λειτουργήσει ως πρεσβευτής του Δήμου στην πολιτιστική βιομηχανία της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού, που θα περιλαμβάνει Κεντρική Σκηνή, Παιδική Σκηνή και Πειραματική.
• Δημοτική Ομάδα Χορού.
• Διεθνές Κέντρο Μινωικού Πολιτισμού. Το Ηράκλειο μπορεί και πρέπει να παίξει το ρόλο της Μητρόπολης του Μινωικού Πολιτισμού στην Κρήτη. Ένα τέτοιο Κέντρο θα αποτελέσει πόλο έλξης της αφρόκρεμας των μελετητών ανά τον κόσμο αλλά και των αρχαιολόγων, που ασχολήθηκαν και συνεχίζουν να ασχολούνται με το Μινωικό Πολιτισμό.
• Μεσογειακό Κέντρο για τις Τέχνες στην Κοινότητα, ένα Κέντρο με συνεχόμενη και ανοικτή συμμετοχή κινήσεων, συλλόγων, ομάδων ή και ατόμων που με τη βοήθεια δήμου και επαγγελματιών καλλιτεχνών, θα μπορούν οι ίδιοι οι δημότες να δημιουργούν πολιτιστικές δράσεις, εργαστήρια, φεστιβάλ κ.ά. Θα είναι όχι μόνο το «σπίτι» της δημιουργικότητας και έκφρασης για κάθε δημότη, αλλά και ένας τόπος όπου νέοι από όλη την Ευρώπη και τη Μεσόγειο θα μπορούν να συναντώνται, να ανταλλάσουν εμπειρίες, να αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους.
• Χειμερινό δημοτικό κινηματογράφο στο Πολιτιστικό Κέντρο.
• Διεθνές κέντρο Γραμμάτων και Τεχνών.
• Δημοτική πινακοθήκη Εικαστικών τεχνών.
Επίσης προτείνουμε
-τη δημιουργία Εργαστηρίων Κινηματογράφου, Φωτογραφίας, Ζωγραφικής, Δημιουργικής Γραφής για όλους τους δημότες, ειδικά τους νέους,
-τη δημιουργία πολιτιστικών προγραμμάτων που θα αφορούν άτομα με ειδικές ανάγκες, ή ηλικιωμένους, καθώς και
-τη συμμετοχή του Δήμου και των Δομών του σε ευρωπαϊκά πολιτιστικά προγράμματα (Creative Europe, Erasmus+, κ.ά.).
Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα έτσι ώστε όλες οι πολιτιστικές δράσεις του Δήμου να είναι προσβάσιμες σε Α.Μ.Ε.Α. και κατανοητές σε ανθρώπους π.χ. με προβλήματα όρασης ή ακοής.
*Η Ειρήνη Κουτσάκη είναι ηθοποιός,artistic project manager και υποψήφια δημοτική σύμβουλος με τους Ενεργούς Πολίτες
