Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη νέα οδηγία για τα πνευματικά δικαιώματα. Δίκαιη ανταμοιβή ή προληπτική λογοκρισία για τους δημιουργούς;
Η πλειοψηφία στην Ολομέλεια του Στρασβούργου ήταν μεγαλύτερη από την αναμενόμενη: 348 βουλευτές υπερψήφισαν, ενώ 274 καταψήφισαν τη διαμφισβητούμενη διάταξη, με την οποία καταβάλλεται στον δημιουργό αμοιβή για την αναπαραγωγή έργου του στο διαδίκτυο. Σε διαφορετική περίπτωση ειδικά φίλτρα θα εμποδίζουν τη δημοσίευση έργου, για το οποίο δεν υπάρχει έγκριση του δημιουργού. Εδώ ακριβώς είναι η διαφωνία ανάμεσα σε αυτούς που λένε ότι «πρέπει να μπει μια τάξη» στο διαδίκτυο και εκείνους που υποστηρίζουν ότι «κινδυνεύει η ελευθερία του λόγου».
Οι πρώτοι, στους οποίους ανήκει η πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου, θεωρούν ότι η ρύθμιση προστατεύει τους δημιουργούς, καθώς υποχρεώνει μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες (Google News, YouTube κ.α.) να μοιράζονται τα κέρδη τους με μουσικούς, ηθοποιούς ή δημοσιογράφους που δραστηριοποιούνται σε ψηφιακό περιβάλλον. Η ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Μαρία Σπυράκη δηλώνει στην Deutsche Welle ότι «η ελευθερία του ενός τελειώνει εκεί που αρχίζουν τα δικαιώματα του άλλου» και ότι πρέπει να προστατεύονται οι start-up πλατφόρμες, αλλά και να αποζημιώνονται οι δημιουργοί. «Θέλουμε ανοιχτό και ελεύθερο διαδίκτυο χωρίς λογοκρισία, οι δημιουργοί όμως πρέπει να αμείβονται δίκαια για τη χρήση των έργων τους», λέει ο Γιώργος Γραμματικάκης, ευρωβουλευτής με «Το Ποτάμι».
Τέλος στο ελεύθερο ίντερνετ;
Οι πολέμιοι της νέας νομοθεσίας, μεταξύ αυτών ευρωβουλευτές της Αριστεράς και των Πρασίνων, προειδοποιούν ότι «έρχεται το τέλος του ελεύθερου ίντερνετ». Υποστηρίζουν ότι υπό το πρόσχημα της ανταμοιβής καθιερώνεται λογοκρισία στην έκφραση. Επιπλέον, θεωρούν ότι τα φίλτρα περιεχομένου δεν μπορούν να κάνουν τον απαραίτητο διαχωρισμό. Για παράδειγμα, επισημαίνουν, δεν αντιλαμβάνονται το σατυρικό στοιχείο στα ιδιαίτερα δημοφιλή διαδικτυακά μιμίδια (memes) ή σε αρχεία GIF.
Διαδηλώσεις κατά της μεταρρύθμισης έγιναν και στην Αθήνα
Το περασμένο Σαββατοκύριακο πάνω από 200.000 άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους σε όλη την Ευρώπη, διαδηλώνοντας την αντίθεσή τους στη νέα οδηγία. Δεν έλειψαν όμως και εκδηλώσεις υποστήριξης, όπως το καλλιτεχνικό χάπενινγκ που έγινε την Τρίτη μπροστά στο κτίριο του Ευρωκοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Μετά τη θετική απόφαση των ευρωβουλευτών, απομένει η τελική έγκριση του Συμβουλίου Υπουργών για να τεθεί σε ισχύ η νέα οδηγία.
Ευρωκοινοβούλιο: Νέοι κανόνες για τα πνευματικά δικαιώματα στο διαδίκτυο
Νέους κανόνες για τα πνευματικά δικαιώματα στο διαδίκτυο υιοθέτησαν με 348 ψήφους υπέρ, 274 κατά και 36 αποχές τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώθηκε η νομοθετική διαδικασία για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία ξεκίνησε το 2016 και τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει τώρα να εγκρίνουν την απόφαση του ΕΚ τις προσεχείς εβδομάδες.
Αν τα κράτη μέλη εγκρίνουν το κείμενο που υιοθέτησε το Κοινοβούλιο, οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε ισχύ μετά τη δημοσίευσή τους στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ, ενώ θα μεσολαβήσει διάστημα δύο χρόνων για την εφαρμογή τους.
Η οδηγία, η οποία συμφωνήθηκε μεταξύ των διαπραγματευτών του ΕΚ και του Συμβουλίου, έχει στόχο να εξασφαλίσει ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας εφαρμόζονται και στο διαδίκτυο. Το YouTube, το Facebook και το Google News είναι μεταξύ των πιο γνωστών υπηρεσιών που θα επηρεαστούν άμεσα από τη νέα νομοθεσία.
Η οδηγία επίσης κάνει βήματα για να εξασφαλίσει ότι το διαδίκτυο θα παραμείνει χώρος ανοιχτός στην ελευθερία της έκφρασης.
Οι τεχνολογικοί γίγαντες θα μοιράζονται τα έσοδά τους με τους καλλιτέχνες και τους δημοσιογράφους
Η συμφωνία αποσκοπεί στην ενίσχυση της δυνατότητας των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων, κυρίως των δημιουργών όπως οι μουσικοί, οι ερμηνευτές και οι σεναριογράφοι, καθώς και των εκδοτών ειδήσεων και των δημοσιογράφων, να διαπραγματευτούν καλύτερες συμβάσεις για τη χρήση των έργων τους που εμφανίζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες. Αυτό επιτυγχάνεται καθιστώντας τις διαδικτυακές πλατφόρμες απευθείας υπόλογες για το περιεχόμενο που αναρτάται σε αυτές και παρέχοντας αυτόματα το δικαίωμα στους εκδότες ειδήσεων να διαπραγματευθούν συμφωνίες εκ μέρους των δημοσιογράφων τους για τα άρθρα που χρησιμοποιούν οι κόμβοι αναμετάδοσης ειδήσεων.
Εξασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης
Σημαντικός αριθμός των μέτρων είναι σχεδιασμένος ειδικά για να διασφαλιστεί ότι το διαδίκτυο θα παραμείνει χώρος ανοιχτός στην ελευθερία της έκφρασης.
Καθώς η διαμοίραση αποκομμάτων ειδησεογραφικών άρθρων εξαιρείται ρητώς από την εφαρμογή της οδηγίας, αυτή η πρακτική μπορεί να συνεχιστεί ακριβώς όπως στο παρελθόν. Ωστόσο, η οδηγία περιέχει επίσης μέτρα εναντίον των κόμβων αναμετάδοσης ειδήσεων που κάνουν κατάχρηση αυτού του δικαιώματος. Τα αποκόμματα θα μπορούν λοιπόν να συνεχίσουν να εμφανίζονται στις σελίδες του Google News, για παράδειγμα, ή όταν ένα άρθρο μοιράζεται στο Facebook, με την προϋπόθεση ότι αυτά θα είναι «πολύ σύντομα».
Η ανάρτηση προστατευόμενων έργων για λόγους παράθεσης, κριτικής, εξέτασης, διακωμώδησης, παρωδίας ή σάτιρας προστατεύεται, διασφαλίζοντας ότι τα «memes» και τα αρχεία GIF θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμα και διαμοιράσιμα σε διαδικτυακές πλατφόρμες.
Πολλές διαδικτυακές πλατφόρμες δε θα επηρεαστούν
Το κείμενο διευκρινίζει επίσης ότι η ανάρτηση έργων σε διαδικτυακές εγκυκλοπαίδειες με μη εμπορικό τρόπο, όπως για παράδειγμα στη Wikipedia, ή πλατφόρμες ανοιχτού («open source») λογισμικού, όπως το GitHub, θα εξαιρούνται αυτόματα. Οι καινοφυείς πλατφόρμες θα υπόκεινται σε ελαφρύτερες υποχρεώσεις από αυτές που θα έχουν οι πιο γνωστές.
Ισχυρότερα διαπραγματευτικά δικαιώματα για δημιουργούς και ερμηνευτές
Οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές θα μπορούν να διεκδικήσουν πρόσθετες αμοιβές από τους διανομείς που εκμεταλλεύονται τα δικαιώματά τους όταν η ανταμοιβή που συμφωνήθηκε αρχικά είναι δυσανάλογα χαμηλότερη από τα κέρδη που αποκομίζει ο διανομέας.
Στήριξη της έρευνας σε τεχνολογίες αιχμής και προστασία της παράδοσης
Η συμφωνία στοχεύει να διευκολύνει τη χρήση υλικού που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για ερευνητική χρήση μέσω εξόρυξης κειμένου και δεδομένων, καταργώντας έτσι ένα σημαντικό ανταγωνιστικό μειονέκτημα που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι ερευνητές. Τονίζεται δε ότι οι περιορισμοί χρήσης πνευματικής ιδιοκτησίας δεν θα εφαρμόζονται όσον αφορά υλικό που χρησιμοποιείται για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Τέλος, η οδηγία επιτρέπει επίσης τη δωρεάν χρήση προστατευόμενου περιεχομένου για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Έργα που δεν είναι πλέον διαθέσιμα στο εμπόριο μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα σε περίπτωση που δεν υφίσταται κάποιος οργανισμός για τη συλλογική διαχείρισή τους για να εκδοθεί σχετική άδεια.
Πώς αυτή η συμφωνία αλλάζει την υπάρχουσα κατάσταση
Προς το παρόν, οι εταιρείες του διαδικτύου έχουν ελάχιστα κίνητρα να υπογράψουν δίκαιες συμβάσεις με τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς δεν θεωρούνται υπεύθυνες για το περιεχόμενο που αναρτούν οι χρήστες τους. Η μόνη τους υποχρέωση είναι να αφαιρούν περιεχόμενο που καταπατά πνευματικά δικαιώματα όταν ο κάτοχός τους το ζητήσει. Αυτή η πρακτική ωστόσο είναι επίπονη για τους κατόχους πνευματικών δικαιωμάτων και δεν τους εγγυάται δίκαιη ανταμοιβή. Καθιστώντας τις εταιρείες του διαδικτύου υπεύθυνες, θα ενισχυθεί η δυνατότητα των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων (κυρίως μουσικών, ερμηνευτών και σεναριογράφων, καθώς και εκδοτών ειδήσεων και δημοσιογράφων) να διεκδικήσουν δίκαιες συμβάσεις και κατά συνέπεια δίκαιες αμοιβές για την ψηφιακή εκμετάλλευση του υλικού τους.
