Του Ηλία Λυγερού*
Η διαλογή στην πηγή και η ανακύκλωση, είναι έννοιες οι οποίες εδώ και αρκετά χρόνια έχουν συνδεθεί με την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων παγκοσμίως. Τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσμο τίθενται συνεχώς στόχοι, ώστε αφενός να προωθηθούν ανάλογες δράσεις και αφετέρου να υποχρεωθούν οι χώρες να εφαρμόσουν τέτοιες πολιτικές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση για παράδειγμα έχει θέσει τον φιλόδοξο στόχο (έως το 2025) για τα κράτη μέλη της, ότι το 55% των παραγόμενων αστικών αποβλήτων πρέπει να ανακυκλώνεται, με απώτερο σκοπό να μειωθούν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Δυστυχώς τα αποτελέσματα από τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν τα προηγούμενα χρόνια, κατατάσσουν την Ελλάδα στους ουραγούς με μόλις 17% (για το 2016) των αστικών αποβλήτων να έχει οδηγηθεί προς ανακύκλωση – επαναχρησιμοποίηση. Όσον αφορά δε την πρόληψη στην παραγωγή αποβλήτων, που είναι η νούμερο ένα σε ιεραρχία στρατηγική της Ε.Ε. , η επίδοση της Ελλάδας δεν είναι καθόλου ικανοποιητική, καθώς τα τελευταία 20 χρόνια (1995-2016) παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση (64%), αντί για μείωση.
Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται προς όλους, είναι το προς ποιες κατευθύνσεις πρέπει να στραφεί η αυτοδιοίκηση και τι εφόδια πρέπει να δώσει το κεντρικό κράτος, ώστε να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες του παρελθόντος. Ο νέος Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) του 2015 έχει ένα χαρακτήρα οραματικό, με στόχους οι οποίοι ναι μεν είναι στη σωστή κατεύθυνση, αλλά βλέποντας το σημείο που είμαστε σήμερα, μάλλον φαντάζουν ρομαντικοί. Με βάση τον ΕΣΔΑ κάθε Δήμος κατήρτισε δικό του Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, όπου περιγράφονται αναλυτικά όλες οι δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν για την επίτευξη των στόχων. Έννοιες όπως πράσινα σημεία (μικρά και μεγάλα, κινητά), γωνιές ανακύκλωσης και Κέντρο Ανακύκλωσης, Εκπαίδευσης Διαλογής Στην Πηγή (Κ.Α.Ε.ΔΙ.Σ.Π.) εισήχθησαν και με επόμενο νόμο (4447/2016) δόθηκε το στίγμα για την εγκατάσταση τους. Τα πράσινα σημεία είναι μία έννοια, η οποία μόλις εφαρμοστεί θα συμβάλει κατά πολύ στην αύξηση της αξιοποίησης και ανακύκλωσης των αποβλήτων, καθώς θα είναι κατάλληλα επιλεγμένοι χώροι, οι οποίοι θα διαθέτουν υποδομή και εξοπλισμό, ώστε οι πολίτες να αποθέτουν χωριστά συλλεγέντα ανακυκλώσιμα αστικά απόβλητα ή χρησιμοποιημένα αντικείμενα, προκειμένου αυτά να προωθηθούν για ανακύκλωση ή για επαναχρησιμοποίηση. Από το 2016, όπου καταρτίστηκαν οι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί Διαχείρισης Αποβλήτων για τις 13 περιφέρειες, υπάρχει καταγεγραμμένος ένας προγραμματισμός σχετικά με την κατασκευή των διαφόρων τύπων πράσινων σημείων, όπου προβλέπεται η δημιουργία άνω των 450 τέτοιων εγκαταστάσεων. Η εκτίμηση κόστους που έχει γίνει, η οποία πρέπει να σημειωθεί διαφέρει αισθητά από Δήμο σε Δήμο (ανά πράσινο σημείο), ανέρχεται σε ένα ποσό της τάξης των 220.000.000 € , όπου εμπεριέχονται και οι δαπάνες για την ανέγερση των (Κ.Α.Ε.ΔΙ.Σ.Π.). Συγκριτικά πρέπει να αναφερθεί ότι τα κεφάλαια που έχουν δεσμευθεί από τους άξονες του ΕΣΠΑ για έργα διαχείρισης απορριμμάτων είναι της τάξης των 1,2 δις, όπου το μεγαλύτερο μέρος αφορά έργα κεντρικής διαχείρισης (κυρίως σύμμεικτων) και δεν είναι σίγουρο ότι καλύπτουν όλες τις υπάρχουσες ανάγκες. Δυστυχώς, οι ανάγκες αυτές έχουν βάλει σε δεύτερη μοίρα τα έργα πρόληψης, όπως είναι τα έργα υποδομής για τη δημιουργία μεγάλων – μικρών πράσινων σημείων και γωνιών ανακύκλωσης, κάτι το οποία πρέπει άμεσα να αλλάξει. Οι Δήμοι, οι οποίοι είναι αρμόδιοι για την ανάπτυξη αυτού του είδους των υποδομών, πρέπει να αλλάξουν τη φιλοσοφία που υπάρχει και να δρομολογήσουν άμεσα τέτοιου είδους έργα, όπως και τα αντίστοιχα της χωριστής συλλογής και επεξεργασίας των βιοαποδομήσιμων αποβλήτων (τρόφιμα, πράσινα απόβλητα κήπων, κλπ). Ήδη το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας προωθεί τη θεσμοθέτηση κινήτρων (και αντικινήτρων) για τους Δήμους που θα αφορούν την ανακύκλωση, τη διαλογή στην πηγή και την κυκλική οικονομία. Επίσης πριν 8 περίπου μήνες η Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (ΜΟΔ) εξέδωσε ένα «Εγχειρίδιο για τη Μεθοδολογία Ανάπτυξης Πράσινων Σημείων» με στόχο να βοηθήσει τους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο σχεδιασμό Πράσινων Σημείων, παρέχοντάς τους στοιχεία για την αδειοδότηση, τον τεχνικό σχεδιασμό και τα αναμενόμενα οικονομικά αποτελέσματα, ενώ ήδη έχουν ανοίξει και αναμένονται προσκλήσεις των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, που θα αφορούν και στην ανάπτυξη Πράσινων Σημείων.
Οι νέες Δημοτικές αρχές που θα προκύψουν από τις επερχόμενες εκλογές, πρέπει στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων, να έχουν τη βούληση να βασιστούν σε διαφορετικές περιβαλλοντικές αξίες και να αλλάξουν στάση. Το όραμα για το περιβάλλον πρέπει να είναι κοινό με απώτερο στόχο την ορθή διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση των πόρων.
*Ο Ηλίας Λυγερός είναι
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Υποψήφιος Δήμαρχος Ηρακλείου Κρήτης
**Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών»
