Γυναίκες όλων των χωρών μαζί αλλά και κάθε κράτους χωριστά, θυμούνται στις 8η Μαρτίου τα επιτεύγματα των γυναικών στην κοινωνία αλλά και τις ανισότητες που παραμένουν, την φτώχια που πλήττει περισσότερο τις γυναίκες, την διαφορά στην αμοιβή σε σχέση με τους άντρες, τις δυσκολίες στην αγορά εργασίας και την προστασία της μητρότητας στον αγώνα για ένα ευτυχέστερο μέλλον.
Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, είναι ημέρα για να θυμόμαστε, ημέρα για να κάνουμε απολογισμούς, ημέρα για να βάζουμε στόχους.
Είναι μια μέρα κινητοποιήσεων, σε όλο τον κόσμο, για την υποστήριξη της ισότητας που αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασικό στόχο κάθε σύγχρονης δημοκρατικής χώρας. Παραδοσιακά, ενώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών και ακτιβιστές διαδηλώνουν σε όλο τον κόσμο για να κάνουν γνωστά τα αιτήματά τους για βελτίωση της θέσης των γυναικών, καθώς και να εορτάσουν τις νίκες και τα επιτεύγματα του κινήματος.
Η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας (Διεθνής ημέρα των δικαιωμάτων των γυναικών) εορτάζεται στις 8 Μαρτίου κάθε έτους. Έχει τις ρίζες της στις διαμαρτυρίες των γυναικών στις αρχές του εικοστού αιώνα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, που ζητούσαν ίσα δικαιώματα, καλύτερες συνθήκες εργασίας καθώς και δικαίωμα ψήφου. Η πρώτη Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας εορτάστηκε το 1909 με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Κόμματος των ΗΠΑ και υιοθετήθηκε δύο χρόνια αργότερα στις 8 Μαρτίου το 1911, από τη Διεθνή Γυναικεία Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, ύστερα από πρόταση της Κλάρας Τσέτκιν εις μνήμην της πρώτης διαδήλωσης των Αμερικανίδων, που είχε γίνει 53 χρόνια νωρίτερα, το 1857.
Στις 8 Μαρτίου του 1857 στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ οι εργαζόμενες γυναίκες ντυμένες στα άσπρα, πού δούλευαν στα εργοστάσια υφαντουργίας και ιματισμού (οι ονομαζόμενες “εργάτριες ρούχων”) ξεσηκώθηκαν σε διαμαρτυρία με αίτημα την ίση αμοιβή με τους άνδρες. Οι γυναίκες αγωνίζονταν ενάντια στις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και στο χαμηλό μισθό. Η αστυνομία επιτέθηκε στις διαδηλώτριες και τις διασκόρπισε. Η συγκέντρωση πνίγηκε στο αίμα αλλά ο δρόμος για ίσα δικαιώματα των δύο φύλων άνοιξε, τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο. Δύο χρόνια αργότερα, πάλι το Μάρτιο, αυτές οι γυναίκες οργάνωσαν την πρώτη εργατική ένωση προσπαθώντας να προστατεύσουν τους εαυτούς τους και να κερδίσουν μερικά βασικά δικαιώματα στο χώρο εργασίας τους.
Από τότε η μέρα αυτή δεν έπαψε να συμβολίζει τους αγώνες των γυναικών για τα δικαιώματά τους και τη διεθνή αγωνιστική αλληλεγγύη τους.
Στις 8 Μαρτίου 1908, 15.000 γυναίκες παρέλασαν μέσα από την Νέα Υόρκη απαιτώντας λιγότερες εργατοώρες, καλύτερο μισθό, δικαίωμα ψήφου και να σταματήσουν να απασχολούνται παιδιά σαν εργάτες. Υιοθέτησαν το σύνθημα «Ψωμί και Τριαντάφυλλα» (Bread and Roses), με το ψωμί να συμβολίζει την οικονομική ασφάλεια και τα τριαντάφυλλα μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Χρειάστηκαν δεκαετίες έντονων γυναικείων αγώνων για να μπορέσουν οι Ελληνίδες να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου. Για πρώτη φορά ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. Εκλογικό δικαίωμα δεν δόθηκε σε όλες, αλλά μόνο σε όσες είχαν κλείσει τα 30 χρόνια και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού.
Σε βουλευτικές εκλογές, οι Ελληνίδες ψήφισαν για πρώτη φορά στις 19 Φεβρουαρίου του 1956. Ήταν η απαρχή της εφαρμογής στην πράξη της καθολικής ψηφοφορίας, που είχε κατοχυρωθεί ήδη στο Σύνταγμα του 1864, με την αναγνώριση της ιδιότητας του πολίτη στις γυναίκες.
Το 1959, το πρόβλημα της Ειρήνης έμπαινε με μεγάλη οξύτητα. Στις 8 Μαρτίου 1959 η Παγκόσμια Οργάνωση Δημοκρατικών Γυναικών σήμανε συναγερμό των γυναικών του κόσμου. Μοναδικό σύνθημα του εορτασμού στάθηκε το σταμάτημα των ατομικών δοκιμών και ο αφοπλισμός.
Οι γυναικείες οργανώσεις όλων των χωρών ανταποκρίθηκαν στην έκκληση του Παγκόσμιου Οργάνου τους με παντοειδείς εκδηλώσεις και εκκλήσεις προς τους αντιπροσώπους των τριών μεγάλων δυνάμεων, που συνεδρίαζαν στην Γενεύη για το σταμάτημα των ατομικών δοκιμών.
Στον ελληνικό χώρο, οι γυναίκες κινητοποιήθηκαν επιπρόσθετα και για τα ειδικά προβλήματα όπως, οι διεκδικήσεις για ίση αμοιβή, για ίση εργασία, για την κατάργηση των διακρίσεων που υφίσταντο σε βάρος τους, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό βίο, για την οργάνωση ενός αποτελεσματικού συστήματος για την προστασία της εργαζόμενης μητέρας και του παιδιού, για την κοινωνική ασφάλιση πολλών κλάδων εργαζομένων γυναικών και για πολλά άλλα.
Η Παγκόσμια ημέρα της γυναίκας θεσμοθετήθηκε το 1977 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ).
Τελικά οι αγώνες των γυναικών οδήγησαν στις κάτωθι εξελίξεις στην Ελλάδα:
- Με το Νόμο 1342/1983 (ΦΕΚ 39Α) κυρώθηκε, χωρίς καμία επιφύλαξη, η Διεθνής Σύμβαση του Ο.Η.Ε «Σύμβαση Ενωμένων Εθνών για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών» (CEDAW)
- Με τα άρθρα 4 και 116 του Ελληνικού Συντάγματος (ΦΕΚ 85Α/18-4-2001) διατυπώνεται ότι η Ισότητα των Φύλων συνιστά θεμελιώδες δικαίωμα για όλους και όλες, καθώς και στοιχειώδη αξία για κάθε δημοκρατία
- Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 75 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (Ν.3463.2006 ΦΕΚ Α’114/2006), οι Δήμοι είναι αρμόδιοι για την εφαρμογή πολιτικών συμμετοχής σε δράσεις και Προγράμματα, που στοχεύουν στη μέριμνα, στην υποστήριξη και τη φροντίδα ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Έμφαση δίδεται στη συμβουλευτική στήριξη των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, που αποτελεί άλλωστε βασικό στόχο της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων στο πλαίσιο της πρόληψης και καταπολέμησης όλων των μορφών έμφυλης βίας.
- Με το άρθρο 97, παρ. η, του Νόμου 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α/7.6.2010), οι πολιτικές ισότητας των φύλων αποτελούν, για πρώτη φορά, αντικείμενο της υπηρεσιακής μονάδας «Άσκησης κοινωνικής πολιτικής και πολιτικών ισότητας των Φύλων» που περιλαμβάνεται στους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας των Δήμων.
- Με το άρθρο 70 του Νόμου 3852/2010 (ΦΕΚ 87/Α/7.6.2010), δίνεται η δυνατότητα στους Δήμους για συγκρότηση Δημοτικών Επιτροπών Ισότητας των Φύλων, συμπληρωματικά με τις υπηρεσιακές μονάδες, με ενδεικτικές αρμοδιότητες την εισήγηση σχετικών προτάσεων στο δημοτικό συμβούλιο και την ευαισθητοποίηση / ενημέρωση για θέματα ισότητας των φύλων.
Τον Απρίλιο 2017 στη Διάσκεψης Γυναικών της Ομάδας των G20 που διοργανώθηκε στο Βερολίνο στο πλαίσιο της Γερμανικής Προεδρίας των G20, το πρόγραμμα εργασιών περιλάμβανε το ζήτημα της ενδυνάμωσης της θέσης των γυναικών και της ισότητας των φύλων. Μέλη της Ομάδας, η οποία ξεκίνησε το 1999, είναι τα επτά πιο ισχυρά κράτη (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, ΗΠΑ, Καναδάς, Ιαπωνία) καθώς και οι αναδυόμενες οικονομίες του πλανήτη (Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Κορέα, Κίνα, Ινδία, Ινδονησία, Μεξικό, Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Τουρκία, Νότια Αφρική).
Το Ανακοινωθέν της Διάσκεψης υιοθετήθηκε ομόφωνα στις 26 Απριλίου 2017 με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Η ισότητα των φύλων στον πυρήνα των G20». Η ανάγκη για την οικονομική ενδυνάμωση του γυναικείου πληθυσμού δύναται να υλοποιηθεί μέσω των ακόλουθων επτά στόχων:
1) πλήρη ιδιοκτησιακά δικαιώματα, νομοθετική κατοχύρωση, δικαίωμα των γυναικών και των κοριτσιών να αποφασίζουν για τη ζωή τους και αποτελεσματική προστασία από τη βία.
2) πλήρης πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση για το σύνολο των γυναικών και των κοριτσιών με έμφαση στην τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση, στην ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων, καθώς και στη δια βίου μάθηση.
3) πλήρης πρόσβαση σε παραγωγικούς και χρηματοδοτικούς πόρους με ίσους όρους για γυναίκες και άνδρες.
4) πλήρης πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και για τα δύο φύλα.
5) ίσα μισθολογικά και συνταξιοδοτικά δικαιώματα μεταξύ γυναικών και ανδρών για εργασία ίσης ή ισοδύναμης αξίας.
6) μέριμνα για την αναγνώριση της άμισθης εργασίας των γυναικών στο σπίτι, καθώς και της άμισθης παροχής φροντίδας σε ανήμπορα ή ηλικιωμένα άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος, η οποία προϋποθέτει τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών και δημόσιων υπηρεσιών.
7) ισότιμη αντιπροσώπευση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Σήμερα αρκετά από τα αιτήματα των γυναικών έχουν ικανοποιηθεί, τουλάχιστον στις αναπτυγμένες χώρες, δυστυχώς όμως εν έτη 2019, υπάρχουν σε πολλές περιοχές του πλανήτη γυναίκες που ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες και δέχονται ποικίλες μορφές κακοποίησης, ενώ τα δικαιώματα τους καταπατούνται καθημερινά. Για παράδειγμα, στην Ινδία, η πλειοψηφία των γυναικών δουλεύουν 19 ώρες την ημέρα και δεν έχουν καμία ασφαλιστική κάλυψη. Σε αρκετές κοινωνίες της Αφρικής (και ιδίως του Καμερούν) υπολογίζεται ότι περίπου 4 στα 10 μικρά κορίτσια που πηγαίνουν στο σχολείο υπόκεινται σε βασανισμό με πρακτικές της μείωσης ή της εξαφάνισης του στήθους, φαινόμενο μάλιστα που έχει αρχίσει να κάνει την εμφάνισή του και στην Ευρώπη, και ιδίως στην Βρετανία, όπου ζουν πολλές μετανάστριες από την Αφρική και που πρόσφατα ήρθαν στην επιφάνεια αρκετά τέτοια περιστατικά. Για κάποιες ο μεσαίωνας είναι ακόμη εδώ. Σε πολλές χώρες καταπατούνται ακόμη και τα ανθρώπινα δικαιώματα των γυναικών ενώ το αίτημα για ισότητα των δύο φύλων σε όλο τον κόσμο παραμένει ανικανοποίητο.
Σήμερα το θέμα της ισότητας είναι πιο επίκαιρο από ποτέ, δεν είναι ΄’πολυτέλεια’’ αλλά αποτελεί αναγκαιότητα και ύψιστο δημοκρατικό καθήκον της Κυβέρνησης, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και όλων των πολιτών.
Ζαχαρένια (Ρένια) Δρόσου Καμηλάκη
Hons.BA, MSc Κοινωνιολόγος- Περιφερειακή Ανάπτυξη, Διαχείριση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση και Δημόσια Διοίκηση
Πρόεδρος της ΜΚΟ Γυναικών Ίριδα
