Η φωτογραφία αυτή έχει τη δική της Ιστορία. Και δείχνει τον Ανδρέα Σαββάκη – τον οποίο χτες αποχαιρετήσαμε, σε μια από τις πρώτες συλλήψεις του σε διαδήλωση στην Αθήνα.
Η φωτογραφία είναι από τον Ιανουάριο του 1966 και δείχνει τον Ανδρέα Σαββάκη σε μια από τις πρώτες συλλήψεις του, παραμονές της δικτατορίας, από ένα κράτος που αστυνομοκρατείτο. Ήταν μια διαδήλωση στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου, στην Αθήνα, στην οποία ο ίδιος ο Ανδρέας, αλλά και ο αδελφικός του φίλος από τα μαθητικά χρόνια αλλά και σε όλη την πορεία της ζωής τους, Νίκο Γιανναδάκης, βρισκόταν πλάι του. Ατρόμητοι νέοι, βρίσκονται στην πορεία της φοιτητικής διαδήλωσης για την αύξηση των δαπανών στην Παιδεία.
Σαββάκης και Γιανναδάκης κάνουν αθλητισμό από τα σχολικά χρόνια. Ρίχνουν βόλι, κάνουν πάλη, νιώθουν και είναι πολύ δυνατοί. Ο Ανδρέας εκείνα τα χρόνια είχε το προσωνύμιο “Το Θηρίο”.
Βρίσκονται μπροστά στη διαδήλωση. Ο Ανδρέας, γνωστός στην αστυνομία ήδη από προηγούμενη σύλληψη, δεν κρύβεται, βγαίνει μπροστά και συλλαμβάνεται.
Η φωτογραφία από φωτορεπόρτερ της εποχής, δείχνει ακριβώς τη στιγμή της σύλληψης, πριν από μια ακόμα άγρια κακοποίησή του. Την είχε παραδώσει ο ίδιος στον καφενέ του Καγιαμπή, όπου υπάρχει.
Σε μια προηγούμενη διαδήλωση, όταν ο Ανδρέας με τον Νίκο βρίσκονται στην Αθήνα 2 χρόνια νωρίτερα προκειμένου να προετοιμαστούν για τις εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, γίνεται μια άλλη διαδήλωση. Ως μαθητές ακόμα συμμετέχουν και οι δυο.
Στη διαδήλωση επιτίθεται η αστυνομία και χτυπά φοιτητές. Ο Ανδρέας Σαββάκης τότε παίρνει ένα καδρόνι που βρίσκει κάπου κοντά, το περνάει πίσω από την πλάτη του και το κρατάει ανάμεσα στις μασχάλες του. Πηγαίνει μέσα στο πλήθος των πάνοπλων αστυνομικών και αρχίζει να κάνει κινήσεις άλλοτε αριστερά, άλλοτε δεξιά, σε τρόπο ώστε κάθε φορά να απειλεί ή να χτυπάει πραγματικά τους επιτιθέμενους αστυνομικούς! Απίστευτη πράξη! Αφού καταφέρνει να προσελκύσει πλέον το “ενδιαφέρον” των αστυνομικών πάνω του, ώστε να αφήσουν τους άλλους διαδηλωτές, ο Ανδρέας “αφοπλίζεται”, συλλαμβάνεται και ξυλοκοπείται άγρια τόσο έξω εκεί όσο και στην ασφάλεια όπου οδηγήθηκε.
Το περιστατικό μας είχε αφηγηθεί ο Ανδρέας, σε μια από τις ελάχιστες φορές που ξεπερνούσε τα όριά του και μιλούσε για όλα εκείνα τα κατορθώματα της αντιστασιακής δράσης του, τόσο πριν όσο, κυρίως, μέσα στη χούντα.
Η σύλληψη, οι δίκες, τα βασανιστήρια και η φυλάκιση στη χούντα
Ακολούθησε η σύλληψη και η μεγάλη περιπέτειά του από το πρώτο διάστημα της χούντας, καθότι ήταν ήδη “σεσημασμένος”.
Συλλαμβάνεται μαζί με άλλους συντρόφους του αντιδικτατορικού “Ρήγα Φεραίου”, του οποίου ήταν μέλος (ουδέποτε οργανώθηκε ξανά σε κόμμα και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του ένας συνειδητός και πάντα μοναχικός αριστερός) και μετά από φριχτά βασανιστήρια, οδηγείται σε δίκη. Είναι η περίφημη πρώτη δίκη του “Ρήγα”, που έγινε τον Νοέμβριο του 1968, για την οποία μάλιστα υπάρχει και φωτογραφικό υλικό.
Σ’ εκείνη την πρώτη δίκη του “Ρήγα Φεραίου” ο Ανδρέας Σαββάκης “εισπράττει” 14 χρόνια κάθειρξη και οδηγείται στη φυλακή. Δικάζεται και πάλι και καταδικάζεται εκ νέου. Θα μείνει στη φυλακή σχεδόν μέχρι το τέλος της χούντας, συνολικά 5,5 χρόνια. Θα αποφυλακιστεί λόγω ανηκέστου βλάβης της υγείας. Η υγεία του κλονίστηκε τόσο σοβαρά από τα βασανιστήρια ώστε από τότε έζησε και πέθανε στιγματισμένος για πάντα από τα βασανιστήρια της χούντας.
Στην πρώτη δίκη του “Ρήγα” καταδικάστηκαν οι:
Θανάσης Αθανασίου (21 χρόνια), Νίκος Κιάος (21 χρόνια), Παύλος Κλαυδιανός (21 χρόνια), Νίκος Γιανναδάκης (21 χρόνια), Κώστας Καρυωτάκης (16 χρόνια), Κωστής Γιούργος (16 χρόνια), Ανδρέας Σαββάκης (14 χρόνια), Αντώνης Μαργαρίτης (14 χρόνια), Γιώργος Μποτζάκης (10 χρόνια), Αριστείδης Θεοδωρίδης (10 χρόνια), Νικηφόρος Σταματάκης (5 χρόνια), Φρίντα Λιάππη (6 χρόνια με αναστολή), Νίκος Μαργαρίτης (5 χρόνια με αναστολή), Βασίλης Σβαννάς (3 χρόνια με αναστολή).
Δείτε επίσης
“Έφυγε” ο Ανδρέας Σαββάκης- Το Σάββατο η κηδεία του
Μια άγνωστη ιστορία για τον βασανισμό του Ανδρέα Σαββάκη
Από το αφιέρωμα της “Εφημερίδας των Συντακτών” μεταφέρουμε:
Αποχαιρετισμός
Α μωρ’ Αντρέα! Νίκησες τόσες φορές τη χούντα! Δυο φορές σε πιάσανε, δυο φορές βασανιστήρια, δυο φορές Εκτακτο Στρατοδικείο και μια φορά Αναθεωρητικό. Δυο φορές φυλακίσεις και πεντέμισι χρόνια σε διάφορες φυλακές. Τώρα μας άφησες, σε χάσαμε. Είσαι πάντα ωραίος, γενναίος, χαμογελαστός. Ο πέμπτος της πρώτης παρέας του «Ρήγα Φεραίου». Σύντροφε, σ’ αποχαιρετούμε.
Νι.Κ.
Η πρώτη δίκη του «Ρήγα Φεραίου» (Νοέμβριος 1968). Διακρίνονται (από αριστερά προς τα δεξιά, κατά σειρά από μπροστά προς τα πίσω): Θανάσης Αθανασίου, Νίκος Γιανναδάκης, Νίκος Κιάος, Κώστας Καρυωτάκης, Παύλος Κλαυδιανός, Αντώνης Μαργαρίτης, Κωστής Γιούργος, Νικηφόρος Σταματάκης, Φρίντα Λιάππα, Γιώργος Μποτζάκης, Ανδρέας Σαββάκης, Αριστείδης Θεοδωρίδης, Νίκος Μαργαρίτης.
Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στην τελευταία σελίδα της εφημερίδας «Αλ Χαγιάτ» του Λιβάνου, με ημερομηνία 21 Νοεμβρίου 1968. Από τις λίγες ξένες, βέβαια, εφημερίδες που μπόρεσαν να δημοσιεύσουν φωτογραφίες από την πρώτη αυτή μεγάλη δίκη του «Ρήγα Φεραίου» στο Εκτακτο Στρατοδικείο της Αθήνας
Πνευματικό τέκνο του Προμηθέα και του Επίκουρου, ο αντιστασιακός Αντρέας Σαββάκης (1947 – 2018) συμπύκνωσε μοναδικά τον αγώνα για την ελευθερία και τον συμπαντικό έρωτα για τη χαρά της ζωής, μεταβάλλοντας την κάθε στιγμή της καθημερινότητας σε υψηλή ποίηση και ανιδιοτελή προσφορά. Δημιούργησε ένα μοναδικό υπόδειγμα οικουμενικών απελευθερωτικών ιδεών ως τρόπο ζωής.
Για πρώτη φορά συνελήφθη ως μαθητής στα γεγονότα της Ανωτάτης Εμπορικής Σχολής, όταν ανέβηκε από το Ηράκλειο στην Αθήνα μαζί με τον αδελφικό του φίλο Νίκο Γιανναδάκη για να κάνουν φροντιστήρια, τον Φεβρουάριο του 1964. Τα ΜΑΤ της εποχής εισβάλλουν στην Εμπορική Σχολή, συλλαμβάνοντας φοιτητές και Αριστερούς. Η περηφάνια του και η αριστερή του συνείδηση -ήταν οργανωμένος στη Nεολαία Λαμπράκη- του δημιουργούν ένα κύμα εσωτερικής αγανάκτησης για την εξελισσόμενη ατιμία και αποφασίζει ο ίδιος να κρατήσει την τιμή της ελληνικής κοινωνίας, όταν η αδικία ουρλιάζει από παντού.
Οντας ερασιτέχνης παλαιστής, ισοπεδώνει περίπου σαράντα αστυνομικούς, οι οποίοι του επιτίθενται κατά κύματα στην ταράτσα της Εμπορικής Σχολής. Με ένα καδρόνι αφοπλίζει ολοσχερώς, σε ηλικία 17 ετών, το σώμα των φρουρών του ακροδεξιού παρακράτους. Σπάζει το καδρόνι και ένας από αυτούς προλαβαίνει να τον χτυπήσει με τα μακριά κλομπ της εποχής στο κεφάλι και να τον αφήσει αναίσθητο. Λυσσασμένοι αστυνομικοί τον κλοτσούν με τις μυτερές μπότες στη σπονδυλική στήλη, για να τον σκοτώσουν.
Τον βάζουν αιμόφυρτο και αναίσθητο σε ένα περιπολικό, τον μεταφέρουν στο Αστυνομικό Τμήμα Αχαρνών. Εκεί σπεύδει και τον συναντά ο Ανδρέας Παπανδρέου, φορώντας γαλάζιο κοστούμι, ως επικεφαλής της αριστερής πλευράς της Ενώσεως Κέντρου και τον συμβουλεύει να δηλώσει μέλος της νεολαίας του Κέντρου, να αποφυλακιστεί άμεσα και να ανακηρυχθεί εθνικός ήρωας.
Ο έφηβος Σαββάκης αρνείται τη συναλλαγή και μεταφέρεται στις φυλακές ανηλίκων, όπου βρίσκονται νεαροί φυλακισμένοι για παραβατική συμπεριφορά. Στη φυλακή αυτή, υπάρχει σκληρή ιεραρχία με εφτά παλιούς φυλακισμένους αρχηγούς, αλλά ανακηρύσσουν τον Αντρέα Σαββάκη σε όγδοο ισότιμο αρχηγό, διότι την άλλη μέρα κάποιες εφημερίδες τον έχουν κάνει πρωτοσέλιδο, κυρίως το Εθνος. Μυθοποιείται η αντιστασιακή του δράση και αναμεταδίδεται στο εξωτερικό ως μεγάλο διεθνές γεγονός, χτυπώντας το παρακράτος της Ακροδεξιάς. Αν και μεσολαβούν συγγενικά του πρόσωπα να αποφυλακιστεί άμεσα, αρκεί να δηλώσει πως δεν είναι κομμουνιστής, ο Σαββάκης αρνείται και περνάει εκεί περίπου έξι φριχτούς μήνες.
Αποφυλακίζεται, εισάγεται στην Οικονομική Σχολή και ως φοιτητή οι Λαμπράκηδες τον χρησιμοποιούν για προστασία στα πανεπιστήμια από τη βία που έχουν εξαπολύσει οι παρακρατικοί, σε συνεργασία με την Αστυνομία. Οι παρακρατικοί φέρνουν κατσέρ στις Σχολές, οι οποίοι φοβούνται να αντιπαρατεθούν μαζί του. Γίνεται ο τρόμος του παρακράτους, του συστήματος ανομίας και ανελευθερίας. Στη δικτατορία, είναι από τα ιδρυτικά μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης του Ρήγα Φεραίου, συλλαμβάνεται δύο φορές, καταδικάζεται μαζί με τα άλλα στελέχη του Ρήγα Φεραίου το 1968, βασανίζεται αγρίως και βγαίνει το 1973 για ανήκεστο βλάβη, αφού χάνει το ένα νεφρό από τα βασανιστήρια.
Στη φυλακή αντιτίθεται ενεργητικά στην ιεραρχία και στους διαχωρισμούς των μηχανισμών της κομματικής Αριστεράς που έχουν προκύψει μετά τη διάσπαση, ζητώντας αυθεντική συλλογικότητα και ενότητα των φυλακισμένων, με συνέπεια να απομονωθεί και από δικούς του συντρόφους, χωρίς να υποχωρήσει στα οράματα ελευθερίας, ισότητας και αδερφοσύνης. Αλύγιστος συνέχισε την προσωπική του πορεία και μετά τη Μεταπολίτευση ως θιασώτης της άμεσης δημοκρατίας, μακριά από τα κόμματα, ποτέ από την πολιτική.
Στο Ηράκλειο, στήριξε με τις εκπληκτικές οργανωτικές του ικανότητες τον οραματιστή αδελφικό του φίλο Νίκο Γιανναδάκη, στη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, να πραγματοποιηθεί ένα μοναδικό στον ελληνικό χώρο πολιτιστικό έργο παγκόσμιας εμβέλειας και μετά τον πρώιμο θάνατό του το συνέχισε ο ίδιος, παρά τις επιθέσεις που δέχτηκε. Υπήρξε μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου Φιλοσοφίας που οργάνωσε ο Δήμος Ηρακλείου το 2006 και συμμετείχε ο Τσόμσκι.
Από ανάρτηση της Ρέας Γαλανάκη στην προσωπική της σελίδα στο FB
Δεύτερος από αριστερά ο Αντρέας Σαββάκης (που πέθανε σήμερα) πριν από 51 χρόνια. Δεξιά, ο Νίκος Γιανναδάκης, και δίπλα του εγώ. Τον επόμενο χρόνο (1968) ο Αντρέας και ο Νίκος, κι άλλοι φίλοι, πιάστηκαν, βασανίστηκαν σκληρά για καιρό στην Ασφάλεια, πέρασαν το πιο άγριο στρατοδικείο, κι έμειναν αρκετά χρόνια στη φυλακή. Ανήκαν στον Ρήγα Φεραίο, την πρώτη αντιδικτατορική φοιτητική οργάνωση, και η δίκη τους ήταν η πρώτη της οργάνωσης, γι’ αυτό και η σκληρότητα υπήρξε παραδειγματική και αποτρόπαιη. Αργότερα ο Νίκος (που πέθανε το 1998) ανέδειξε τη Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου, ως ο εμπνευσμένος επί σειρά ετών διευθυντής της. Κοντά του είχε πάντα τον Αντρέα. Εκεί προπαντός τους συναντούσα όταν πήγαινα στο Ηράκλειο, πολύ συχνά τότε. Αγαπημένοι φίλοι όλοι μας. Σιγά-σιγά όλα χάθηκαν, πρόσωπα, τοπόσημα -τι μου απομένει στο Ηράκλειο χωρίς αυτούς, χωρίς τέτοιους ανθρώπους;
Καλό ταξίδι σου, Αντρέα μου, φιλιά στον Νίκο
