Του Γιώργου Λακόπουλου
Κρατείστε μια δήλωση: «Η αντιπολίτευση η σημερινή, λίγο ή πολύ ακολουθεί μία ηθική της ευθύνης, η οποία έχει σχέση με τη διάσωση της χώρας, με την έξοδο από τα μνημόνια, με την επάνοδο στην κανονικότητα, με τη διάσωση του κεκτημένου των θυσιών του ελληνικού λαού». Υπογραφή: Βαγγέλης Βενιζέλος. Μόλις στις 12 Νοεμβρίου 2018.
Τώρα πάμε λίγο πίσω. Σε μια τηλεδιάσκεψη με την Άνγκελα Μέρκελ ο τότε Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου την άκουσε να του λέει: «Έχεις έναν απαράδεκτο υπουργό Οικονομικών»– μια άλλη λέξη χρησιμοποίησε. Ο Παπανδρέου περιήλθε σε αμηχανία καθώς ο «απαράδεκτος» υπουργός καθόταν δίπλα του -η καγκελάριος δεν τον έβλεπε. Τι είχε γίνει; Προσέρχονταν στις συζητήσεις για το καυτό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας χωρίς να έχει ούτε ένα χαρτί μπροστά του.
Αυτός είναι ο Βαγγέλης Βενιζέλος. Θεωρεί ότι δεν χρειάζεται καμία συνδρομή για να λειτουργήσει. Στα πάντα. Π.χ. μιλάει για το PSI σαν οι δυο κυβερνήσεις που το διαχειρίστηκαν να μην είχαν πρωθυπουργούς- η μια τον Παπανδρέου, που το πήρε και η άλλη το Παπαδήμο, που το υλοποίησε. Το θεωρεί προσωπικό του επίτευγμα, στο οποίο δίνει ιλιγγιώδεις διαστάσεις, φτάνοντας κάποια στιγμή να υπολογίζει ότι με προβολή στο 2060, ωφέλησε την Ελλάδα κατά 1,3 τρισ. ευρώ.
Στον αντίλογο βέβαια υπάρχει ότι μάλλον κακοδιαχειρίσθηκε την υπόθεση. Το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων αφορούσε τον ιδιωτικό τομέα, αλλά στο εσωτερικό αυτός κούρεψε και τον δημόσιο: ασφαλιστικά ταμεία, δήμους, ΑΕΙ κ.λ.π.. Και όταν δέχθηκε κριτική για τη λεηλασία των ασφαλισμένων απάντησε ότι τα ταμεία είχαν χρηματοδοτηθεί προηγουμένως από το κράτος και απλώς τα πήρε πίσω. Σα να σπάνε οι γονείς τους κουμπαράδες των παιδιών τους με το επιχειρήμα ότι αυτοί τους είχαν δώσει τα χρήματα που περιέχουν. Για τους ατυχείς ιδιώτες, που είχαν εμπιστευθεί τις οικονομίες τους στα ελληνικά ομόλογα, ήταν πιο κυνικός.
Όσοι τον ξέρουν λένε ότι για τον Βενιζέλο αυτά είναι λεπτομέρειες για τους κοινούς θνητούς. Τον απασχολεί γιατί δεν κλήθηκε ακόμη να κυβερνήσει και περιορίσθηκε ως τώρα σε βοηθητικούς ρόλους δίπλα στον Παπανδρέου, στον Παπαδήμο και στον Σαμαρά. Ίσως έχει επηρεαστεί από μια φράση του μέντορά του Δημήτρη Τσάτσυ: «Θα είναι τυχερή η Ελλάδα αν τη κυβερνήσει ο Βαγγέλης».
Στο ΠΑΣΟΚ με καθυστέρηση
Για να του συμβεί έπρεπε να έχει κόμμα. Και σ’ αυτό ατύχησε. Στη Μεταπολίτευση, όταν η γενιά του κινήθηκε αριστερά, αυτός ακολουθούσε τους κεντρώους της εποχής και ήταν αντίθετος στο ΠΑΣΟΚ και τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον οποίο -σύμφωνα με μαρτυρία μέλους της τότε ΕΦΕΕ- θεωρούσε «πράκτορα της ΣΙΑ». 
Συνδέθηκε για πρώτη φορά με το ΠΑΣΟΚ με καθυστέρηση 15 χρόνων. Το 1987 βοήθησε τον Άκη Τσοχατζόπουλο στον εκλογικό νόμο και στο «βρόμικο 89». Ο Κ. Λαλιώτης τον πήγε στον Ανδρέα Παπανδρέου και έγινε ο δεύτερος βασικός υποστηρικτής του στα ΜΜΕ. Ο άλλος ήταν ο Βαγγέλης Γιαννόπουλος.
Εκεί είδε φως και μπήκε. Θεώρησε ότι ανοίγεται λεωφόρος που θα τον φέρει στην ηγεσία. Και πράγματι ο λόγος του και η αναγνωρισμένη ευφυΐα του τον ανέβασαν σύντομα στο ρετιρέ. Ο Παπανδρέου είχε διαβάσει καλύτερα τις προσδοκίες του. Όταν ο Τηλέμαχος Χυτήρης του είπε «Πρόεδρε, ο Βαγγέλης θέλει να γίνει αρχηγός του ΠΑΣΟΚ» του απάντησε: «Ο Βαγγέλης θέλει να γίνει αρχηγός οποιουδήποτε κόμματος».
Στον Παπανδρέου αποδίδεται επίσης η φράση «Ο Βενιζέλος βουτάει το μυαλό στη γλώσσα του». Πρώτα διαμορφώνει ένα φραστικό σχήμα και μετά ψάχνει να του βρει περιεχόμενο. Η αλήθεια είναι ότι του δόθηκε η ευκαιρία να γίνει αρχηγός, όταν αποχώρησε ο Κ. Σημίτης. Αλλά δεν ήξερε το ΠΑΣΟΚ και δέχθηκε να μεταβιβαστεί η ηγεσία στον Γ. Παπανδρέου σε ένα διαμέρισμα, επειδή πίστευε ότι «θα ασκήσει το κληρονομικό του δικαίωμα και θα τελειώσουμε». Οπότε ο ίδιος θα προκύψει σαν φυσικό φαινόμενο.
Δεν τέλειωσαν. Ο Παπανδρέου τον στραπατσάρισε το 2007 όταν λυτοί και δεμένοι της διαπλοκής είχαν προσπαθήσει να τον κάνουν αρχηγό στο ΠΑΣΟΚ. Ο Στέφανος Τζουμάκας διηγήθηκε στο Εκτελεστικό Γραφείο ότι τον κάλεσε ισχυρός παράγων της εποχής και του ζήτησε να μην επιτίθεται στον Βενιζέλος γιατί «έχουν συμφέροντα» σ’ αυτόν. Δεν περιγράφεται τι επακολούθησε από τον παριστάμενο υποψήφιο που είχε σπεύσει να αυτοχριστεί «αρχηγός της Δημοκρατικής Παράταξης».
Όπως δεν περιγράφεται και η σχέση του με τον Γ. Παπανδρέου. Τον υποτιμούσε και μιλούσε διαρκώς απαξιωτικά γι’ αυτόν. Το ίδιο και ο Παπανδρέου βέβαια: «Τον είχα δικηγόρο στο υπουργείο Παιδείας και έχανε τις δίκες» εξομολογήθηκε κάποτε. Ο Βενιζέλος ωστόσο έγινε υπουργός Οικονομικών του και αντιπρόεδρος του 2011. Αλλά στην περίφημη συνάντηση των μεγάλων της Ευρώπης στις Κάννες θα παραβιάσει κάθε κανόνα ηθικής και πολιτικής τάξης απέναντί του.
Τον πήρε μαζί του ο Παπανδρέου ως υπουργό του, αλλά αυτός έκανε συναντήσεις εναντίον του πίσω από την πλάτη του. Και μετά από όσα έγιναν με τον Σαρκοζί και την Μέρκελ για το δημοψήφισμα, κατά τη επιστροφή τους στην Αθήνα, ο Βενιζέλος ανακοίνωσε την ακύρωσή του. Ερήμην του πρωθυπουργού. Ήταν τυπικό συνταγματικό πραξικόπημα και η δικαιολογία «το έκανα για να προλάβω τις τράπεζες» δεν τον καλύπτει.
Εκδιωκόμενου του Παπανδρέου ο Βενιζέλος κατάφερε επιτέλους να γίνει αρχηγός του ΠΑΣΟΚ σε μια διαδικασία χωρίς αντίπαλο. Τόσο το χειρότερο για το ΠΑΣΟΚ. Αντί να συσπειρώνει κόσμο έδιωχνε τα στελέχη του ένα μετά το άλλο, συχνά καυγαδίζοντας μαζί τους.
Ήταν ο πρώτος που επιχείρησε να υλοποιήσει το «όραμα» του Κ. Σημίτη για διάλυση του ΠΑΣΟΚ, με τη ατυχή «Ελιά». Ακολούθως μετακίνησε το Κίνημα στη Δεξιά του Αντώνη Σαμαρά και το έστρεψε κατά της Αριστεράς και των φυσικών συμμάχων του στη Δημοκρατική Παράταξη. Το αποτέλεσμα ήταν το 4% που πήρε στις εκλογές του 2015.
Αν η ήττα του 2012, που κατέληξε τρίτο κόμμα, ήταν έργο Παπανδρέου, η συνέχεια τον βαρύνει εξ ολοκλήρου. Γι’ αυτό και αναγκάσθηκε να παραδώσει ταπεινωτικά στην Γεννηματά την οποία κατά τις εξομολογήσεις του «δεν αντέχει». Αυτό που δεν αντέχει επίσης είναι να μείνει εκτός πολιτικής- παρά τις δηλώσεις του ότι «δεν έχει ανάγκη το ΠΑΣΟΚ, αλλά το αντίθετο» και ότι έχει επάγγελμα. Εκεί βρίσκεται τώρα.
Οι πιθανότητες εκλογής του στη Θεσσαλονίκη μηδενίζονται μετά και την επιστροφή του Χάρη Καστανίδηστο ψηφοδέλτιο. Η Γεννηματά απορρίπτει τη ιδέα να τον βάλει επικεφαλής στο Επικρατείας γιατί «έχει τον ανθρωποδιώχτη». Και οι προσπάθειες που του αποδίδονται να προσχωρήσει στη ΝΔ αποκρούσθηκαν από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Του συνέστησε, όπως λέγεται: «Μείνε εκεί και πίεσε για συνεργασία και βλέπουμε».
Δεν βλέπουν. Γιατί η ΝΔ θα αντιταχθεί, αν πάρει τον Βενιζέλο. Η θεωρία ότι «δεν βάζει τα προσόντα του στον τόκο» μένει μετέωρη. Δεν υπάρχει κανείς να τα αξιοποιήσει.
Ικανός για όλα
Αυτό τον κάνει πλέον να χάνει τον μπούσουλα, το μέτρο και την αστική του ευγένεια. Επιτίθεται – με μικρομεγαλισμό- στους Γερμανούς σοσιαλδημοκράτες γιατί κάλεσαν στο συνέδριό τους τον Τσίπρα τον οποίο βρίζει αγοραία. Οταν λες οτι στην Ευρώπη <χαιδεύουν τον πρωθυπουργό , ως εξημερωμένο κατοικίδιο> αποδεικνύεσαι συμπλεγματικός ως πρόσωπο και επιπέδου Λοβέρδου-Αδωνι ως πολιτικός .
Του καταλογίζει «κυνική μεταστροφή», όταν ο ίδιος δεν έχει κάνει τίποτε άλλο στη διαδρομή του. Και αποφαίνεται και για το μέλλον του ΣΥΡΙΖΑ: να ηττηθεί στρατηγικά αλλά να μετέχει στην επόμενη κυβέρνηση χωρεί να μπορεί να την επηρεάσει. Άλλα αντ’ άλλων.
Όπως όταν λέει ότι ο Αρχιεπίσκοπος και ο Πρωθυπουργός είναι… «αναρμόδιοι» και η συμφωνία που ανακοίνωσαν είναι.. «δήλωση προθέσεων». Ότι δεν τον συμπεριλαμβάνει, το στηλιτεύει αφ’ υψηλού με έναν επιδέξιο βερμπαλισμό που καταπλήσσει. Ακόμη και όταν σχολιάζει την αναφορά του ονόματός του στο σκάνδαλο Novartis, για το οποίο τελεί υπό έρευνα αυτή τη στιγμή. Είναι μάλλον αποτυχημένος ως πολιτικός, αλλά κινείται σαν επικυρίαρχος. Είναι θέμα χαρακτήρα…
Με το ίδιο ύφος υποδεικνύει ότι η ΝΔ πρέπει να νικήσει -αλλά όχι αυτοδύναμα- και πώς πρέπει να ψηφίσουν οι βουλευτές στη συνταγματική αναθεώρηση ώστε να κριθεί μετεκλογικά -με τον ίδιο παρόντα υποτίθεται. Όταν κατά γενική πεποίθηση όπου βάλει το συνταγματικό χέρι του τα θαλασσώνει. Δεν πρέπει να αισθάνεται ευτυχής όταν ο ομότεχνος του καθηγητής Γιώργος Σωτηρέλης τον βγάζει «οφ σάιντ».
Ο Βενιζέλος, χαρισματικός και φιλόδοξος πάντα, αυτή τη στιγμή είναι μόνος και αναζητά στέγη. Εκεί που έφτασε του μένουν δυο δρόμοι: Ο ένας είναι να επιστρέψει στο «επάγγελμά» του. Οπότε η Ελλάδα θα χάσει την προοπτική να την κυβερνήσει κάποτε. Ο άλλος περιγράφεται από τους αντιπάλους τους, αλλά δεν είναι παραδοξολογία: να επαναλάβει το προηγούμενο του Κώστα Μητσοτάκη: από το Κέντρο και το περιθώριο έγινε αρχηγός της ΝΔ.
Είναι δυνατόν; Στην πολιτική τίποτε δεν είναι αδύνατον. Ήδη λειτουργεί στο δημόσιο χώρο όχι ως εκφραστής του κόμματος στο οποίο τύποις ανήκει, αλλά σαν ιδεολογικός καθηγητής της ΝΔ και της αντιπολίτευσης γενικότερα. Έτσι επιστρέφουμε στην αρχική δήλωση: απεικονίζει την τάση του να εμφανίζεται ως ο κύριος εκφραστής της αντιπολίτευσης κατά του Τσίπρα…
Αν είναι σε θέση να τεθεί και επικεφαλής της Δεξιάς -της οποίας επαινεί ανερυθρίαστα πρόσωπα σαν τον Σαμαρά και τον Γεωργιάδη- θα επιβεβαιώσει αυτό που έλεγαν στην Ιταλία για τον Αντρεότι: «Είναι τόσο ικανός, ώστε είναι ικανός για όλα».
