Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η τιμητική για την Ελλάδα και το ΙΤΕ, 67η Συνεδρίαση του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC), που πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος, 15-18 Οκτωβρίου 2018. Η πρώτη είχε λάβει χώρα στην Αθήνα το 2008, υπό την Προεδρία του αείμνηστου Φώτη Καφάτου, πρώτου Προέδρου του ERC, και ιδρυτή του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ του οποίου διετέλεσε Διευθυντής από το 1982 έως το 1993.
Παράλληλα πραγματοποιήθηκε το 1ο Διεθνές Συνέδριο των Ελλήνων επιστημόνων οι οποίοι έχουν λάβει χρηματοδότηση από το ERC (ERC Grantees), με συμμετοχή 40 ερευνητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που Έλληνες ERC Grantees είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν και να συνομιλήσουν με τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας, μία εξαιρετική ευκαιρία διαβούλευσης και ανταλλαγής απόψεων.
Στον χαιρετισμό που απηύθυνε κατά την έναρξη του συνεδρίου, ο Πρόεδρος του ERC καθ. Jean-Pierre Bourguignon, ανέφερε: «Ευχαριστούμε το ΙΤΕ, ένα Ίδρυμα με ποιότητα παγκοσμίου κλάσης, για τη φιλοξενία της συνεδρίασης του Επιστημονικού Συμβουλίου του ERC και για την άρτια διοργάνωση του πρώτου διεθνούς συνεδρίου που έφερε κοντά περίπου 40 Έλληνες που έχουν χρηματοδοτηθεί από το ERC. Είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα επενδύει πάνω από το 1% του ΑΕΠ στην έρευνα και καινοτομία. Το γεγονός αυτό είναι εντυπωσιακό, ιδιαίτερα επειδή η χώρα εξέρχεται από μια πολύ δύσκολη κατάσταση, αποτελώντας παράδειγμα προς μίμηση. Τέτοιες επενδύσεις αποδίδουν, ιδίως μακροπρόθεσμα. Είμαι επίσης ευγνώμων στην Ελληνική κυβέρνηση και στον Υπουργό Κώστα Φωτάκη, για τη σθεναρή του στήριξη στο επερχόμενο φιλόδοξο πρόγραμμα για την Έρευνα και Καινοτομία, Horizon Europe και κυρίως στο ERC, το οποίο θα παίξει κρίσιμο ρόλο στην ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο».
Ο καθ. Klaus Bock, Αντιπρόεδρος του ERC, ο οποίος προήδρευσε στο συγκεκριμένο επιστημονικό συμβούλιο, δήλωσε επίσης: «Το πρώτο συνέδριο των ERC Grantees σημείωσε μεγάλη επιτυχία – παρουσιάστηκε ένα εντυπωσιακό φάσμα κορυφαίων επιστημονικών επιτευγμάτων από εμπνευσμένους ερευνητές της Ελλάδας και της Ευρώπης. Υπήρξε επίσης πολύ ενδιαφέρουσα αλληλεπίδραση σχετικά με το παρόν και το μέλλον. Οι Έλληνες ερευνητές έχουν καλές επιδόσεις στις προκηρύξεις του ERC, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διαμένουν στο εξωτερικό. Το κορυφαίο Ίδρυμα σε επιδόσεις στην Ελλάδα είναι το ΙΤΕ, και το ευχαριστούμε πολύ για την άψογη φιλοξενία».
Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο καθ. Κώστας Φωτάκης, αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας και Καινοτομίας. Ο Υπουργός αναφέρθηκε στην ανάγκη επένδυσης στην Οικονομία της Γνώσης, καθώς και στη λήψη μέτρων για την ανάσχεση της διαρροής του υψηλά καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού, μέσω της παροχής ελκυστικού περιβάλλοντος εργασίας και προοπτικών εξέλιξης. Αναφέρθηκε επίσης στην ανάγκη στήριξης της ελεύθερης έρευνας και στον κρίσιμο ρόλο του ΕΛΙΔΕΚ, το οποίο δημιουργήθηκε με πρότυπο τη λειτουργία του ERC.
Ο Προέδρος του ΙΤΕ και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ERC, καθ. Νεκτάριος Ταβερναράκης, αναφέρθηκε στην ιδιαίτερα επιτυχημένη πορεία του Ιδρύματος στις χρηματοδοτήσεις από Ευρωπαϊκά κονδύλια και το ERC: «Το ΙΤΕ βρίσκεται στην κορυφή με τον μεγαλύτερο αριθμό χρηματοδοτούμενων έργων ERC στην Ελλάδα και με εισροή άνω των 32 εκ.€». Σημείωσε επίσης τον ρόλο των εισροών αυτών στην ενίσχυση της τοπικής αγοράς καθώς και στη σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή μέσω του Δικτύου Πράξη και του Επιστημονικού και Τεχνολογικού Πάρκου Κρήτης.
Η επικεφαλής της Οργανωτικής Επιτροπής του 1ου Συνεδρίου των ERC Grantees, Δρ. Παναγιώτα Ποϊράζη τόνισε τον κρίσιμο ρόλο του ERC στην ενίσχυση των νέων επιστημόνων. «Σκοπός του Συνεδρίου είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των ερευνητών, η ανάπτυξη συνεργασιών, και η διατήρηση του υψηλού επιπέδου έρευνας που διεξάγεται στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Κρήτη, με τη στήριξη των Ελλήνων της διασποράς», ανέφερε.
Το ΕRC ιδρύθηκε από την Ε.Ε. το 2007 με έδρα στις Βρυξέλλες, με στόχο τη χρηματοδότηση εξαίρετων επιστημόνων και την υποστήριξη των καινοτόμων ιδεών τους. Το διοικητικό του όργανο είναι το Επιστημονικό του Συμβούλιο το οποίο αποτελείται από 22 αναγνωρισμένους επιστήμονες και ακαδημαϊκούς. Με προϋπολογισμό πάνω από 13 δις ευρώ για την περίοδο 2014 – 2020 (1,9 δις για το 2018), το ERC υποστηρίζει την έρευνα αιχμής αποκλειστικά στη βάση της επιστημονικής αριστείας, σε όλους τους τομείς της επιστήμης και της τεχνολογίας. Επισημαίνεται ότι από το 2007 μέχρι σήμερα, έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 8.500 ερευνητικά έργα, ενισχύοντας συνολικά πάνω από 70.000 ερευνητές, κυρίως κάτω των 40 ετών, εκ των οποίων πολλούς διδάκτορες και μεταδιδάκτορες, μέλη ερευνητικών ομάδων, που έχουν χρηματοδοτηθεί με περίπου 14,5 δις €. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι 49 από αυτά τα έργα προέρχονται από Έλληνες ερευνητές. Τα 16 εξ αυτών υλοποιούνται στο ΙΤΕ (με περίπου 27 εκ.€ συνολική χρηματοδότηση).
Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι πάνω από το 70% των έργων που έχουν ολοκληρωθεί έχουν οδηγήσει σε σημαντικές ανακαλύψεις. Η σπουδαιότητα των έργων αυτών επιβεβαιώνεται από την απονομή 6 Βραβείων Νόμπελ, 3 Βραβείων Fields και δεκάδων άλλων σημαντικών διακρίσεων. Περισσότερα από 100.000 άρθρα έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά, και έχουν κατοχυρωθεί πάνω από 800 πατέντες. Το 2014, για πρώτη φορά η Ευρώπη ξεπέρασε τις ΗΠΑ σε αυτόν τον τομέα.
Το μοντέλο του ERC έχει λειτουργήσει ως πρότυπο για τη δημιουργία Εθνικών Συμβουλίων Έρευνας σε οκτώ χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, όπου το 2016 ιδρύθηκε το ΕΛΙΔΕΚ (Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας). Σε 17 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ενισχύθηκαν από εθνικά κονδύλια προτάσεις που έλαβαν υψηλή αξιολόγηση αλλά δεν επιλέχθηκαν τελικώς για χρηματοδότηση από το ERC. Στο ΙΤΕ υλοποιήθηκαν 4 από αυτά τα έργα, προϋπολογισμού άνω των 4εκ. €.
Το ERC αποτελεί σήμερα βασικό πυλώνα για την υλοποίηση του Ορίζοντα 2020 (Horizon 2020), του Ευρωπαϊκού προγράμματος για την Έρευνα και την Καινοτομία.
