Γερμανοί, Βρετανοί, Ολλανδοί, Πολωνοί και άλλοι, οι Γάλλοι, όλοι θέλουν να τρώνε ντομάτα όλον τον χρόνο, ακόμη και μέσα στον χειμώνα.
Αλλά αρνούνται να πληρώσουν την ντομάτα περισσότερο από 2 ευρώ το κιλό, ακόμη κι όταν είναι εκτός εποχής. Κάπως έτσι γεννήθηκε ένα καινούργιο πρόβλημα. Πώς θα παράγονται ντομάτες τον χειμώνα; Και πώς θα επιτευχθεί κόστος μέχρι τα 50 λεπτά το κιλό, για να πουληθούν με λιανική τιμή κάτω των 2 ευρώ; Πρόκειται λοιπόν, για ένα πρόβλημα όχι απλό, αλλά τόσο γεωπονικό όσο και οικονομικό που αργότερα θα γίνει περιβαλλοντικό για να καταλήξει κοινωνικό, και έντονα φυλετικό.
Ισπανική ντομάτα
Η λύση βρέθηκε σε μια μικρή επαρχία της Ανδαλουσίας, την Αλμερία, ανάμεσα στη Μεσόγειο και την επιβλητική Σιέρα δε Γκάδορ. Και δεν ήταν άλλη, από το να μετατρέψουν δεκαπέντε χιλιόμετρα ακτογραμμή και επτά χιλιόμετρα ενδοχώρα, σε μια απέραντη θάλασσα από πλαστικά θερμοκήπια. Ο λόγος, για το «Mar de Plástico», μια περιοχή εντατικής καλλιέργειας από τη δεκαετία του 1960. Οι εξαγωγές φρούτων και λαχανικών το 2012 ανήλθαν σε 1,9 δισ. Ευρώ, με 359 εταιρείες που εξάγουν από το συγκρότημα. Μέσα στα θερμοκήπια καλλιεργείται με υδροπονική, η περίφημη «ισπανική ντομάτα» και όχι μόνο. Τόνοι λαχανικών θερμοκηπίου και φρούτα όπως ντομάτες, πιπεριές, αγγούρια και κολοκυθάκια παράγονται ετησίως.
Θάλασσα από πλαστικό
Σκληρή, τραγανή αλλά και μαλακιά, η ισπανική ντομάτα δεν φημίζεται για την ιδιαίτερη γεύση της , καθώς παραμένει άτονη χρωματικά και σαπίζει μάλιστα πολύ γρήγορα. Καθημερινά και ακατάπαυστα οι ανατολικοευρωπαίοι φορτηγατζήδες την φορτώνουν μαζί με άλλα λαχανικά, από τα θερμοκήπια του «Ελ Εχίδο» και τα μεταφέρουν, στα Carrefour στη Γαλλία, στα Netto στη Γερμανία και στη Δανία, στα Lidl σε όλη την Ευρώπη. Η μόλυνση από τα φορτηγά τους και οι ατελείωτες ουρές στο ισπανικό εθνικό δίκτυο δημιουργούν μια ατμόσφαιρα αποπνιχτική έως και δυσάρεστη για τον περαστικό.
Μαροκινοί σκλάβοι
Τα άλλοτε φυσικά και ερημικά σκηνικά των πιο γνωστών σπαγγέτι γουέστερν, σήμερα έχουν καλυφθεί από τριάντα χιλιάδες πλαστικά θερμοκήπια το ένα δίπλα στο άλλο, σε μια έκταση τριάντα έως σαράντα χιλιάδων εκταρίων. Η θερμοκρασία φτάνει και ξεπερνάει τους 45 βαθμούς Κελσίου τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι εργασιακές συνθήκες είναι υπερβολικά βάναυσες για τους Ισπανούς εργάτες, για αυτό και την παραγωγή την έχουν αναλάβει, οι παράνομοι μετανάστες από την Αφρική και την Ανατολική Ευρώπη. Εκατόν δέκα χιλιάδες μετανάστες πιστεύεται ότι, εργάζονται στα θερμοκήπια μεταξύ των οποίων 80.000-90.000 είναι ξένοι. Από αυτούς, οι 20.000-40.000 είναι παράνομοι Μαροκινοί (50%), άλλοι Αφρικανοί, Λατινοαμερικάνοι και Ρουμάνοι. Πολλές γεωργικές εκμεταλλεύσεις δεν έχουν ούτε τουαλέτες και οι γυναίκες πυκνά συχνά εξαναγκάζονται σε πορνεία. Όλοι αυτοί που παράτησαν την πατρίδα τους για ένα καλύτερο αύριο, σήμερα κοιμούνται στοιβαγμένοι στα κορτίχος, στις καλύβες από τσιμεντόλιθους χωρίς νερό και ηλεκτρικό ρεύμα, οι οποίες, κανονικά, χρησιμοποιούνται από τους ιδιοκτήτες γης ως αποθήκες λιπασμάτων και χημικών προϊόντων. «Η κατάσταση όχι μόνο, δεν έχει βελτιωθεί αλλά έχει χειροτερέψει» υποστηρίζει ο Σπιτού Μέντι, υπεύθυνος του συνδικάτου εργατών γης (ΣΕΓ) για την περιοχή της Αλμερία. «Κάθε χρόνο, μετανάστες βρίσκονται δολοφονημένοι σε χαντάκια, μέσα στα θερμοκήπια. Η αστυνομία κάνει μια τυπική έρευνα και οι ένοχοι δεν βρίσκονται ποτέ».
Με αφανισμό απειλούνται πόλεις
Τα θερμοκήπια σήμερα τα βλέπεις να ξεπροβάλλουν ακόμα και στους πιο απόκρημνους λόφους, έχουν κατακλύσει την πεδιάδα του Dalías και τις κοιλάδες των κοντινών λόφων αλπουχάρα (Alpujarra), μία από τις πιο ευχάριστες και παρθένες περιοχές της Ισπανίας. Μικρές πόλεις τριγύρω στην περιοχή κοντεύουν να αφανιστούν από τα λευκά πλαστικά Θερμοκήπια. Οι εταιρείες παραγωγής πλαστικών και ανακύκλωσης έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή και αδιαφορούν πλήρως για την προστασία του περιβάλλοντος. Η χλωρίδα, η πανίδα, οι υδροφόροι ορίζοντες, έχουν μολυνθεί εδώ και χρόνια από πλαστικά καλύμματα, απορρίμματα, παρασιτοκτόνα και άλλα τοξικά απόβλητα.
Η Αλμερία διπλασιάζει τα θερμοκήπια της
Την ώρα που οι βιολογικές ντομάτες της Ισπανίας κάνουν πάταγο στις αγορές της Β. Ευρώπης και συνεχώς αυξάνεται η ζήτηση τους, οι παραγωγοί με την σειρά τους, αγωνιούν και εύχονται ότι, τα πλαστικά θερμοκήπια θα φτάσουν τα 5.000 εκτάρια, δηλαδή θα διπλασιαστούν μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Και δεν είναι λίγες, εκείνες οι ευρωπαϊκές αλυσίδες διανομής που ήδη λανσάρουν την ιδέα ότι: Τουλάχιστον το ήμισυ των αγροδιατροφικών προϊόντων που θα βρίσκονται στα ράφια τους, θα πρέπει να είναι βιολογικά. Και φυσικά, η Αλμερία πάντα πιστή στις νέες απαιτήσεις των καταναλωτών, θα διαδραματίσει τον πιο κυρίαρχο ρόλο στην αγορά αυτή.
