Ήταν σαν σήμερα, Κυριακή 9 Οκτωβρίου 1967. Ο εμβληματικός ήδη επαναστάτης Ερνέστο Τσε Γκεβάρα περνούσε δια παντός στη σφαίρα του μύθου, δολοφονημένος από άγημα του βολιβιανού στρατού. «Λεπτομέρεια», σημαντική από συμβολικής (κι όχι μόνο) πλευράς: Ο άνθρωπος που πίεσε τη σκανδάλη και σκότωσε τον Τσε, έπειτα από 39 χρόνια, γερασμένος πια και φτωχός, κινδύνευε να χάσει την όρασή του. Την έσωσε χάρη στην φροντίδα Κουβανών γιατρών!
«Έκανα ένα βήμα πίσω προς την πόρτα, έκλεισα τα μάτια μου και έριξα τις πρώτες σφαίρες. Ο Τσε έπεσε στο πάτωμα, τα πόδια του έσπασαν, παραμορφώθηκε κι άρχισε να χάνει πολύ αίμα. Συνήλθα λίγο και τον πυροβόλησα ξανά πετυχαίνοντας το ένα του χέρι, τον ώμο και τελικά την καρδιά»
Έτσι περιέγραψε ο Μάριο Τεράν Σαλασάρ , όταν πια ήταν 72 χρονών, πώς σκότωσε τον Τσε, μιλώντας στους δημοσιογράφους Ιδελφόνσο Ολμεδο και Χουάν Χοσέ ντελ Τόρο, της ισπανικής εφημερίδας «El Mundo». Στρατιώτης απλός ήταν και έλαβε από τον συνταγματάρχη Χοακίν Ζεντένιο τη διαταγή να γίνει ο δήμιος του Αργεντίνου επαναστάτη.
Όταν ο Μάριο Τεράν Σαλασάρ μπήκε στο δωμάτιο , όπου βρισκόταν το Τσε, εκείνος αντελήφθη τον λόγο της «επίσκεψης» και του είπε: «Είσαι εδώ για να με σκοτώσεις. Ηρέμησε, πρόκειται να σκοτώσεις έναν άνθρωπο». Σύμφωνα με την εκμυστήρευσή του, ο Σαλασάρ ένιωσε ζάλη και φόβο, ακούγοντας αυτά τα «κατευναστικά» λόγια του Τσε… .
Άλμα στο χρόνο: Ο γερασμένος Σαλασάρ κινδύνευε να χάσει το φώς του, καθώς έπασχε από καταρράκτη, του οποίου η αντιμετώπιση δεν ήταν, ούτε είναι, απλή υπόθεση για τους φτωχούς κατοίκους χωρών της Λατινικής Αμερικής. Ποιοι έσωσαν την όρασή του, το 2006; Κουβανοί γιατροί που συμμετείχαν στο πρόγραμμα «Επιχείρηση Θαύμα», προσφέροντας αφιλοκερδώς υπηρεσίες σε ασθενείς της Λατινικής Αμερικής. Έκαναν χειρουργική επέμβαση στον Τεράν και έτσι αυτός συνέχισε να βλέπει…
Ένα χρόνο αργότερα, με τη συμπλήρωση 40 ετών από τη δολοφονία του Τσε, ο γιός του Μάριο Τεράν Σαλασάρ έστειλε σε εφημερίδα της Βολιβίας ευχαριστήριο μήνυμα προς τους Κουβανούς γιατρούς που αποκατέστησαν την όραση του πατέρα του. Του ανθρώπου που σκότωσε τον Τσε Γκεβάρα…
«Θυμηθείτε αυτό το όνομα – Μάριο Τεράν – ένας άνδρας που εκπαιδεύτηκε για να σκοτώσει μπορεί και πάλι να βλέπει χάρη στους γιατρούς που ακολουθούν τις ιδέες του θύματός του», σχολίασε η εφημερίδα «Gramna» της Κούβας.
«Να φαίνεται ότι σκοτώθηκε σε μάχη»…
Ήταν λοιπόν σαν σήμερα, 9 Οκτωβρίου, του 1967… Ο Μάριο Τεράν Σαλασάρ δεν θα μπορούσε ασφαλώς να φανταστεί τότε – και προφανώς δεν θα τον ενδιέφερε – ότι το ηλικίας 39 ετών θύμα του θα γινόταν αιώνιο σύμβολο. Σε t-shirts, σε αναρίθμητες αφίσες νεανικών δωματίων ανά τον κόσμο, στα εμβλήματα ροκ συγκροτημάτων («Rage Against The Machine»).
Η φωτογραφία του Τσε με τον μπερέ, όπως την τράβηξε το 1960 ο Αλμπέρτο Κόρντα, έγινε σήμα κατατεθέν της μετά το 1967 εποχής. Και φυσικά παραμένει άφθαρτο σύμβολο εξέγερσης, υπερηφάνειας, αντικομφορμισμού. Οι λόγοι προφανώς δεν χρήζουν ιδιαίτερης ανάλυσης…
Το 1967, η «αντίστροφη μέτρηση» προς το τέλος της ζωής του Τσε άρχισε, όταν Βολιβιανοί στρατιώτες, με την υποστήριξη της CIA, τον εντόπισαν (8 Οκτωβρίου) στην τοποθεσία Κεμπράδα Ντελ Ιούρο. Στη σφοδρή μάχη που ακολούθησε, οι περισσότεροι από τους 17 συντρόφους του Τσε σκοτώθηκαν – λίγοι κατόρθωσαν να διαφύγουν. Ο Τσε συνελήφθη, τραυματισμένος στο πόδι.
Στις 9 Οκτωβρίου, μετέφεραν τον Τσε στην αίθουσα ενός εγκαταλελειμμένου σχολείου στο χωριό Λα Χιγκέρα. Η διαταγή του δικτάτορα Μπαριέντος, ήταν σαφής. Ο Τσε έπρεπε να πεθάνει, αλλά να φανεί ότι αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια μάχης…
Ο τάφος του αποκαλύφθηκε το 1997, κοντά στο αεροδρόμιο του Βαγιεγκράντε. Τον αποκάλυψε ομάδα Κουβανών ιατροδικαστών. Τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Κούβα και ετάφησαν στο Μαυσωλείο της Σάντα Κλάρα, παρουσία του προέδρου Φιντέλ Κάστρο και χιλιάδων Κουβανών.
Ποιος ήταν ο Ερνέστο Τσε Γκεβάρα
Γεννήθηκε στην Αργεντινή το 1928. Η οικογένειά του ήταν εύπορη. Παράλληλα με τις σπουδές ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες, ταξίδεψε στη Νότια Αμερική με τη μοτοσικλέτα του. Έγινε μάρτυρας της φτώχειας και της καταπίεσης. Πήρε το πτυχίο της ιατρικής το 1953 και συνέχισε τα ταξίδια του στη Λατινική Αμερική. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, συναντήθηκε με τον Φιντέλ Κάστρο και την ομάδα των εξόριστων επαναστατών, στο Μεξικό. Διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο στην κουβανέζικη επανάσταση που ανέτρεψε τη δικτατορία του Φουλχένσιο Μπατίστα, το 1959. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Φιντέλ και υπουργός βιομηχανίας στην επαναστατική κυβέρνηση. Ο «καλλιτέχνης του επαναστατικού πολέμου», όπως τον χαρακτήρισε ο Φ. Κάστρο, έφυγε από την Κούβα (πιθανόν και λόγω διαφορών με τον Φιντέλ, σε θέματα οικονομικής και εξωτερικής πολιτικής) και αφοσιώθηκε στην αρωγή προς επαναστατικά κινήματα άλλων χωρών. Έτσι βρέθηκε και στη Βολιβία, όπου «τον περίμενε» ο θάνατος.
