Αν έθαβαν ζώα, ίσως να τα έθαβαν με μεγαλύτερη τάξη την περίοδο της τουρκικής εισβολής. Και όμως ήταν ήρωες που έπεσαν μαχόμενοι για να μην επιτρέψουν την προέλαση των Τούρκων.
Ο λόγος για ΕΛΔΥκάριους, οι οποίοι θάφτηκαν στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμιας και στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Πεταγμένοι όπως-όπως, με μέλη των σωμάτων τους να θάβονται ακόμη και στους διαδρόμους του κοιμητηρίου, σε στάση που φανερώνει ότι απλώς πετάχτηκαν χωρίς σεβασμό και δίχως μέριμνα.
Όπως γράφει σε ρεπορτάζ του η κυπριακή εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος», το ίδιο ισχύει και για όσους αντιστάθηκαν στο πραξικόπημα. Εξαίρεση αποτελούσαν, όπως προκύπτει και από τον τρόπο που βρέθηκαν, οι καταδρομείς που έλαβαν μέρος στο πραξικόπημα οι οποίοι, με βάση και τις αποτυπώσεις των τάφων που υπάρχουν, θάφτηκαν με σχετική τάξη.
Την κατάσταση που επικρατούσε τότε, είχαν την ευκαιρία να διαπιστώσουν και μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων και Αγνοουμένων που επισκέφθηκαν χθες το ανθρωπολογικό εργαστήρι της Δημοκρατίας στην Έγκωμη όπου τα οστά, κυρίως Ελλήνων στρατιωτών, βρίσκονται εδώ και δεκαετίες σε μικρά κασελάκια αναμένοντας να ταυτοποιηθούν, αφού οι μέχρι σήμερα προσπάθειες δεν καρποφόρησαν, λόγω του ότι τα οστά είχαν ψεκαστεί όταν με οδηγίες από την Ελλάδα τα ξέθαψαν (το 1979 και το 1981) και στη συνέχεια τα εμπότισαν με χημικά για να μην αναδύουν κακοσμία, κάτι το οποίο οδήγησε με τη σειρά του στην καταστροφή του γενετικού υλικού των οστών.
Τόσο η πρόεδρος της Επιτροπής Σκεύη Κουκουμά, όσο και άλλοι βουλευτές Ζαχαρίας Κουλίας και Μαριέλλα Αριστείδου, ζήτησαν τη συνεργασία μεταξύ ΔΕΑ-κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας ώστε να εντατικοποιηθούν οι έρευνες με την πρόσληψη και ερευνητών, προκειμένου αφενός να βρεθούν όσον το δυνατόν περισσότεροι αγνοούμενοι και αφετέρου να ξεκαθαρίσει η κατάσταση στο ανθρωπολογικό εργαστήρι της Δημοκρατίας. Ο Επίτροπος Προεδρίας Φώτης Φωτίου διαβεβαίωσε ότι η ΔΕΑ μπορεί να έχει πρόσβαση στα αρχεία της Δημοκρατίας ενώ όσον αφορά τους ρυθμούς εντοπισμού λειψάνων αγνοουμένων, επέρριψε την ευθύνη στην Τουρκία αλλά και στον εκπρόσωπο των Ηνωμένων Εθνών στη ΔΕΑ.
Παρατήρησε δε πως η μη υποβοηθητική στάση της Τουρκίας είχε ως αποτέλεσμα φέτος να εντοπιστούν μόνο εννέα λείψανα αγνοουμένων σε σχέση με 49 πέρυσι. Σημείωσε ότι αναζητούνται ακόμη πέραν των 800 αγνοουμένων και παρόλα αυτά και παρά τις διαβεβαιώσεις του εκπροσώπου των Η.Ε. στη ΔΕΑ, ο τουρκικός στρατός δεν επέτρεψε πρόσβαση στα αρχεία του, ώστε να διαπιστωθεί πού υπάρχουν ομαδικοί τάφοι.
Πάντως οι συγγενείς των αγνοουμένων δεν είναι ικανοποιημένοι από τη στάση της Κυβέρνησης και υπέδειξαν πως παρά τις διαβεβαιώσεις για ενίσχυση των ερευνητικών κλιμακίων, αυτό δεν είχε πρακτικό αποτέλεσμα.
Ο συνεργάτης του Φώτη Φωτίου, Ξενοφών Καλλής, ανέφερε ότι οι τάφοι φωτογραφήθηκαν πριν τις εκταφές και πάνω από αυτούς γράφονταν είτε τα ονόματά τους είτε «άγνωστος», αν δεν υπήρχαν τα στοιχεία τους. Στην πορεία όταν ξέθαβαν τα οστά κάθε χρόνο για να τα εμποτίσουν με χημικά, δεν τα άφηναν στα κασελάκια αλλά τα τοποθετούσαν χάμω, κάτι το οποίο επέτεινε την ακαταστασία και το μπέρδεμα των οστών.
Οστά κρανίων και άλλα, σκόρπια…
Στο εργαστήρι υπάρχουν επίσης από τον Τύμβο 11 κασελάκια με διάφορα οστά, 11 κιβώτια με οστά κρανίου, 8 κιβώτια με οστά πυέλου (λεκάνης).
Σε κάποιες περιπτώσεις, κάποια από τα οστά ή θραύσματα οστών προέρχονται από τις εκταφές που έλαβαν χώρα το 1999 στα κοιμητήρια Λακατάμιας και Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Υπάρχουν επίσης έξι λείψανα Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων που δεν παραλήφθηκαν από τις οικογένειές τους. Σε μια περίπτωση τα αδέλφια θέλουν να θαφτεί ο πατέρας τους στην Ελλάδα, όπου ζουν, ενώ ο αδελφός του που ζει στην Κύπρο επιμένει πως εδώ πρέπει να μείνουν τα κόκαλά του.
Τέλος, στο εργαστήρι υπάρχουν επτά λείψανα από το κοιμητήριο Λακατάμιας και επτά από το κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, από τα οποία έχει εξαχθεί γενετικό υλικό αλλά δεν υπάρχει αντίστοιχο γενετικό υλικό από συγγενικά πρόσωπα προκειμένου να επιτευχθεί ταυτοποίηση. Εκτιμάται ότι κάποια από αυτά τα λείψανα ανήκουν σε πολίτες που τάφηκαν μαζί με τους νεκρούς του πραξικοπήματος και της εισβολής.
