Αύριο Δευτέρα 2 Ιουλίου 2018 υποβάλλεται από τον Δήμαρχο Οροπεδίου Λασιθίου Γιάννη Στεφανάκη το δελτίο της δεύτερης φάσης για την ένταξη των ανεμόμυλων του Λασιθίου στον εθνικό κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας, στην αρμόδια Διεύθυνση Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.
Μάλιστα από την πολύμηνη συστηματική έρευνα και τεκμηρίωση που πραγματοποιεί ο Δήμος Οροπεδίου Λασιθίου προέκυψαν σημαντικά στοιχεία για την ιστορία και χρήση του ανεμόμυλων. Συγκεκριμένα προσδιορίστηκε ο αριθμός τους, η σημερινή κατάσταση και λειτουργία τους, καταγράφηκαν ιστορικές μαρτυρίες, η βιβλιογραφία, οι σύνθετες τεχνικές κατασκευής από τους παλαιούς τεχνίτες (μάστορες) ενώ δημιουργήθηκε σχετικό ντοκιμαντέρ-ντοκουμέντο όπου πλέον δασώνονται οι σχετικές μαρτυρίες των κατοίκων του Λασιθίου με τίτλο «Γήινος Άνεμος».
Στο πλαίσιο της σημαντικής έρευνας αποκαλύπτεται για πρώτη φορά ότι κατά την περίοδο της μεγάλης ξηρασίας στην Αφρική και Ινδία στις αρχές του 1970 ο ΟΗΕ (Unisef) απέστειλε ειδικούς μηχανικούς στην Κρήτη οι οποίοι αντέγραψαν τον Λασιθιώτικο ανεμόμυλο, μεταφέροντας την τεχνογνωσία άντλησης νερού και κατασκεύασαν πανομοιότυπους Κρητικούς ανεμόμυλους στην Αιθιοπία την Ινδία και την Αμερική.
Ο Δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου Γιάννης Στεφανάκης εκφράζοντας την αισιοδοξία του για την πορεία υλοποίησης του στόχου που είναι η ένταξη των ανεμόμυλων στο καλεντάρι της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO αναφέρει: «Ο Λασιθιώτικος ανεμόμυλος όπως τον εμπνεύστηκε ο εφευρέτης του ο Εμμανουήλ Παπαδάκης αλλά και οι υπόλοιποι τεχνίτες που τον εξέλιξαν, Μαυροφόρος, και Μαρκοστεφανής αποτέλεσε καινοτομία για την εποχή του. Με τη νέα ανακάλυψη που προήλθε από την έρευνα μας στα πλαίσια υποβολής για την πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, αποδεικνύεται ότι ο Λασιθιώτικος ανεμόμυλος έσωσε την δεκαετία του 1970 στην κυριολεξία ζωές στην Αιθιοπία, την Ινδία και αλλού στον κόσμο εκατό χρόνια μετά την εφεύρεση του.. Είμαστε για ακόμα μια φορά υπερήφανοι ως Λασιθιώτες ως Κρητικοί, ως Έλληνες. Η μηχανική τεχνολογία μας, έσωσε ζωές και υιοθετήθηκε ως βέλτιστη από τον ΟΗΕ εκατό χρόνια μετά. Εάν ο Εμμανουήλ Παπαδάκης- «Σπιρτοκούτης» ζούσε την εποχή του Ομήρου, αυτός θα ήταν ο πολυμήχανος Οδυσσέας, ο Βασιλιάς της Ιθάκης». Ο μοναδικός πολιτισμός μας, συνεχίζει να διδάσκει σε παγκόσμια κλίμακα. Μόνο μέσα από την έρευνα, την τεκμηρίωση, τις συνεργασίες μπορούμε να βλέπουμε με αισιοδοξία το μέλλον. Οι πρόγονοι μας απέδειξαν ότι τα κατάφεραν επάξια, στο χέρι μας είναι να τους δικαιώνουμε στο παρόν αλλά και στο μέλλον με συνεχή και επίπονη δουλειά».
Τα ντοκουμέντα….
Οι Ανεμόμυλοι του Οροπεδίου Λασιθίου αποτέλεσαν παράδειγμα προς μίμηση και σε παγκόσμιο επίπεδο. Χαρακτηριστικά, οι Κανάκη και Probert, του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών του Cranfield Institute of Tecnhology στη Μεγάλη Βρετανία μας αναφέρουν τους λόγους που συμβαίνει αυτό, ήδη από την περίληψη του επιστημονικού άρθρου που τιτλοφορείται ως Cretan Windmills: “A resurgence of interest in this type of windmill has occurred recently because of its design simplicity and low cost. With it a relatively high rate of energy extraction may be achieved from low-speed winds”(Kanaki, Probert,p.1). Επιπλέον, μία άλλη αναφορά χαρακτηρίζει τους Ανεμόμυλους ως: “Cretan windmills is well understood and has been thoroughly tested in the field. These designs are specifically attractive for developing country applications in the near term because of the use of simple construction techniques and relatively inexpensive materials such as wood and cloth” (Morgan, R.P., Icerman,L.J., 1981, p.24).
Η απλότητα, λοιπόν, του σχεδιασμού, το χαμηλό κόστος καθώς και η αποτελεσματικότερη μηχανή άντλησης νερού μέσω της δύναμης του ανέμου σε σύγκριση με αντίστοιχες μηχανές σε Κρήτη, Κίνα και Ταϋλάνδη αποτελούν τα δύο στοιχεία που καθιστούν τους Ανεμόμυλους του Οροπεδίου Λασιθίου περιπτωσιολογική μελέτη (Morgan, R.P., Icerman,L.J., 1981, p.23).
Αυτή η μελέτη εφαρμόστηκε με διάφορες παραλλαγές με ξύλινο πύργο είτε μέσω της σύνταξης οδηγών κατασκευής (από: Steering Committee for Wind Energy in Developing Countries (SWD) στην Ολλανδία και Working Group on Development Techniques(1977)) όσο και στην πράξη σε Ινδία, Αιθιοπία (σε πρόγραμμα της UNICEF) και Αμερική: “Step by step instructions are given in the plans published by the Steering Committee for Wind Energy in Developing Countries (SWD) in the Netherlands for an eight-bladed, cloth sail Cretan design that has a 6m diameter rotor and may be built primarily form wood and some steel parts”…Another Cretan – type design has been developed by the National Aeronautical Laboratory (NAL) in India This design is a 10m, six-bladed sailmill that uses some steel parts and is expected to be able to irrigate about one hectare in low wind conditions. …A design for a Cretan type windmill has been developed and implemented in an effort by the American Presbyterial Mission at the Omo River in Ethiopia (Morgan, R.P., Icerman,L.J., 1981,pp.24-25) “Greg Cook, head of a company called Windpowered Machines, Ltd. Cook had designed a unique sail windmill, which strongly resembled the ancient windmills of the Lasithi Plains in the island of Crete”( Righter, R.W.,1996, p.254).
Βιβλιογραφία
Righter, R.W.(1996) Wind Energy in America: A History. University of Oklahoma Pres, Norman Publishing Division of the University.
Fraenkel, P.L.Water. (1986). Lifting Devices. FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS:Rome.
Mann, R. D. How to Build a ‘Cretan Sail’ Windpump. Available from Intermediate Technology Publications Ltd., London
Morgan, R.P., Icerman,L.J.(1981).Renewable Resource Utilization for Development.
Van de yen, N. (1977) Construction Manual for a Cretan Windmill. Pub. # SWD 77-4. Available from: Steering Committee for Windenergy in Developing Countries, Amersfoort, The Netherlands. [διαδικτυακά] Διαθέσιμο στο: http://www.nzdl.org/gsdlmod?e=d-00000-00—off-0hdl–00-0—-0-10-0—0—0direct-10—4——-0-1l–11-en-50—20-about—00-0-1-00-0–4—-0-0-11-10-0utfZz-8-10&a=d&c=hdl&cl=CL1.19&d=HASHa43a734c3ee08f781cd9a1.26#HASHa43a734c3ee08f781cd9a1.26 [Επίσκεψη, Ιούνιος 2018]
