Το πείραμα του ανέκφραστου προσώπου (the still face experiment) διεξήχθη το 1975 από τον Edward Tronick και τους συνεργάτες του σε μια προσπάθεια να εξακριβωθεί και να τονιστεί η σημασία της αλληλεπίδρασης μητέρας-βρέφους στα πρώτα χρόνια της ζωής.
Στη συνθήκη συμμετείχαν ένα βρέφος περίπου ενός έτους και η μητέρα του. Αρχικά, η μητέρα και το βρέφος αλληλεπιδρούσαν όπως συνήθως παίζοντας και γελώντας, με τη μια πλευρά να ανταποκρίνεται στην άλλη.
Μετά το σήμα του ερευνητή, όμως, η μητέρα καλείται να γυρίσει το πρόσωπό της και όταν γυρίσει ξανά προς το βρέφος να διατηρήσει ένα ανέκφραστο, ψυχρό πρόσωπο για περίπου δυο λεπτά.
https://youtu.be/apzXGEbZht0
Το βρέφος αναρωτιέται τι συμβαίνει και γιατί η μαμά δεν ανταποκρίνεται πλέον όπως συνηθίζει. Της γελάει, της δείχνει, βγάζει κραυγούλες, απλώνει τα χεράκια του και στο τέλος εφόσον βλέπει πως η μαμά δεν ανταποκρίνεται αποσύρεται και κλαίει.
Όταν η μητέρα λαμβάνει ξανά σήμα και επανέρχεται, το βρέφος επανέρχεται και το ίδιο στην αρχική συνθήκη και το πείραμα κλείνει με την συνήθη αλληλεπίδρασή τους.
Ο Tronick αναφέρει πως τα παιδιά εκτίθενται στην “καλή”, “κακή” και “άσχημη” αλληλεπίδραση. “Καλή” θεωρείται η αλληλεπίδραση κατά την οποία η μητέρα ανταποκρίνεται με ευαισθησία και στοργή στις ανάγκες και στα σήματα του βρέφους. “Κακή” αλληλεπίδραση είναι αυτή κατά την οποία κάτι άσχημο συμβαίνει, η μητέρα σταματά να ανταποκρίνεται αλλά επανέρχεται δίνοντας στο βρέφος την ευκαιρία της υγιούς αλληλεπίδρασης. Τέλος, “άσχημη” αλληλεπίδραση είναι αυτή κατά την οποία η μητέρα δεν δίνει στο βρέφος καθόλου την ευκαιρία για υγιή αλληλεπίδραση και συνήθως συναντάται σε βρέφη που κακοποιούνται, παραμελούνται ή οι γονείς των οποίων είναι καταθλιπτικοί, αλκοολικοί ή ναρκομανείς.
Το πείραμα του ανέκφραστου προσώπου ανέδειξε τη σημασία της καλής αλληλεπίδρασης για την υγιή κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
Ευδοκία Παπαδοπούλου, Ψυχολογία ΑΠΘ, psychomatters.wordpress.com
