Του Νίκου Τσαγκρή
«…Μας έμεινε μια ζήλεια μόνο κι ένας φθόνος: γιατί να μη μπορούμε κι εμείς να οργανώσουμε μια τέτοια αντιδικτατορική εξέγερση;»
Ο «Μάης του ’68» άργησε δυο χρόνια και τρείς μήνες να με βρει. Να φτάσει στην Αθήνα, στην Πλατεία Βάθη, στο σπίτι μου, εννοώ. «Το σπίτι μου» τρόπος του λέγειν, αφού στην πραγματικότητα ένας κοινόχρηστος χώρος ήταν: Μερικά δωμάτια γύρω από την «αυλή των θαυμάτων», όπως λέγαμε την εσωτερική αυλή με τα τσακισμένα ασπρόμαυρα πλακάκια, την κληματαριά που δεν έδινε ποτέ σταφύλια και το πλυσταριό που το χρησιμοποιούσαμε και σαν κοινόχρηστο λουτήρα. Δυο απ’ αυτά πιάναμε εμείς – πατέρας, μάνα, τέσσερα παιδιά, μια απ’ τις χιλιάδες οικογένειες των επαρχιωτών που μετανάστευσαν στην Αθήνα τη δεκαετία του ’60.
Λοιπόν, που λέτε, δυο χρόνια και τρεις μήνες πριν, τις μέρες που ο Κον Μπεντίτ οδηγούσε τους φοιτητές στην κατάληψη της Σορβόννης κομπάζοντας ότι «η μεγαλύτερή μου ικανοποίηση είναι που σήμερα βρέθηκα στην κεφαλή μιας διαδήλωσης της οποίας την ουρά ακολουθούσαν τα σταλινικά καθάρματα…» (υπονοώντας την αποτυχία της ηγεσίας της γαλλικής Αριστεράς -που, πράγματι, ακολουθούσε την πορεία- να καπελώσει την εξέγερση), ήμουν ένα εικοσάχρονο «σταλινικό καθαρματάκι» (έτσι με αποκαλούσε ο αλφαμίτης βασανιστής μου) στα χέρια του στρατού της χούντας των συνταγματαρχών…
Ακόμα πιο πριν, τέλη ’67 – αρχές ’68, όταν ο «κόκκινος Ντάνι» κλιμάκωνε την κόντρα του με τη Γαλλική Δημοκρατία στην πανεπιστημιούπολη της Ναντέρ απαιτώντας… κρατική φροντίδα για… τα σεξουαλικά προβλήματα των νέων, εγώ και οι συναγωνιστές μου (μαθητές και φοιτητές της Νεολαίας Λαμπράκη) ήμασταν ήδη πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές της Αίγινας: ξεκινήσαμε την κόντρα μας με τους δικτάτορες νωρίς, απαιτώντας Δημοκρατία και Ελευθερία…
*******
Έτσι, ο Μάης του ’68 με βρήκε στην Πλατεία Βάθη τον Αύγουστο του ’70, όταν ξεμπέρδεψα με τον στρατό και ξαναβρήκα στην παρανομία τους αριστερούς μου φίλους. Κι ένας – δυο από δαύτους, που έζησαν τον «Μάη» από πρώτο χέρι, μου μετέφεραν τα… καθυστερημένα νέα…
Τίποτε σπουδαίο, περίπου αυτά που ξέρετε κι εσείς: «Οι φοιτητές της Ναντέρ, η πρώτη ‘κόκκινη Παρασκευή’ στη Σορβόννη, οι πρώτες συλλήψεις, οι καταδίκες, η αναταραχή, οι συνεχείς διαδηλώσεις και το μπατσαριό στο Καρτιέ Λατέν, τα φοβερά συνθήματα, sex and drugs and rock and roll, οι ολονύκτιες συγκρούσεις φοιτητών-αστυνομίας, τα ραδιόφωνα, ο Τύπος, το φούντωμα της εξέγερσης με τη γενική απεργία και τη μεγάλη πορεία (εργάτες – μαθητές – φοιτητές), οι καταλήψεις εργοστασίων, η φυγή του Ντε Γκώλ, μπλα, μπλα, μπλα…».
«Τίποτε σπουδαίο!..». Μια ζήλεια μόνο – ένας υποσυνείδητος φθόνος για τους Γάλλους φοιτητές, για όσα έζησαν: «γιατί να μη μπορούμε κι εμείς να οργανώσουμε μια τέτοια εξέγερση κατά της χούντας…». Άλλωστε, ήταν ήδη ’70 και το σκηνικό της αμφισβήτησης είχε μεταφερθεί απ’ το Παρίσι στη Νέα Υόρκη. Και πάλι πίσω, στην Ευρώπη, στην Αθήνα, στην Ομόνοια, στα Εξάρχεια, στην Πλατεία Βάθη: «Κουρδιστό Πορτοκάλι», «Φράουλες και Αίμα», οι heavy metal διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, το σούπερ Γούντστοκ με τους 500.000 κατασκηνωτές-αμφισβητίες της αμερικανικής τάξης και τους τροβαδούρους αυτής της αμφισβήτησης∙ Τζάνις Τζόπλιν, Τζίμι Χέντριξ, Μπομπ Ντύλαν, Τζόαν Μπαέζ κ.ά.
*******
Και ο δικός μας Σαββόπουλος, το Pop Eleven, το Στούντιο και η Αλκυoνίδα, οι “Socrates drunk the conium” σε έναν “αντιστασιακό” αχταρμά με τα παράνομα του Μίκη, τα κατορθώματα του Αλέκου Παναγούλη και των παιδιών του “Ρήγα Φεραίου”, τα βιβλιοπωλεία – γιάφκες της Σόλωνος, της Σίνα, της Σκουφά… Και βέβαια, πολύ σύντομα μάς πήραν πάλι μπάλα οι δικές μας εξεγέρσεις. Με την κατάληψη της Νομικής και τον δικό μας «Μάη», το Πολυτεχνείο…
Τώρα, από τον Λόφο του Αρδηττού πια και όχι από την Πλατεία Βάθη, από απόσταση 50 χρόνων, βλέπω τον γαλλικό Μάη σαν μια εξέγερση πολυτελείας σε σχέση με το δικό μας Πολυτεχνείο, να πούμε. Σαν ένα επαναστατικό πομφόλυγα που ξεκίνησε από μια φοιτητική φάρσα, ένα νεανικό χαβαλέ – αντίδοτο στην κεντρώα γαλλική βαρεμάρα της εποχής εκείνης. Μια εξέγερση ενάντια στην κοινωνική και πολιτιστική αφασία της ξενέρωτης Γκωλικής Δημοκρατίας. Από την άλλη, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ήταν η μεγαλύτερη εξέγερση όλων των εποχών κατά δημοκρατικού καθεστώτος δυτικού τύπου. Και, απ’ αυτή την άποψη, ο γαλλικός Μάης αποτελεί έναν κοινωνικό μοντερνισμό, μια πολιτική πρωτοπορία. Μια εξέγερση-μοντέλο, ας πούμε, για τους πολιτιστικά και κοινωνικά απονευρωμένους λαούς των «δημοκρατικών» καθεστώτων της Δύσης του 21ου αιώνα…
