του Πέτρου Ι. Μηλιαράκη*
Όταν στις 17 Σεπτεμβρίου 1991 μέσω δημοψηφίσματος, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, με την καθιέρωση του συνταγματικού ονόματος “Δημοκρατία της Μακεδονίας”, η Ελλάδα εναντιώθηκε εξαρχής στη χρήση αυτού του ονόματος, με το βάσιμο ισχυρισμό ότι ο όρος «Μακεδονία» αποτελεί αδιαμφισβήτητη πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά του Ελληνισμού. Ταυτοχρόνως η Ελλάδα κατήγγειλε ευθέως ότι μέσω του ονόματος αυτού υποκρύπτονται βλέψεις αλυτρωτισμού και συνθήκες αποσταθεροποίησης των Βαλκανίων.
Υπ’ όψιν ότι τον Απρίλιο του 1993, τα Ηνωμένα Έθνη ομοφώνως δέχθηκαν την ένταξη των Σκοπίων με την προσωρινή ονομασία «The Former Yugoslav Republic of Macedonia» (FYROM).
Ούτως εχόντων των πραγμάτων και λόγω της έντονης αντιδικίας μεταξύ Ελλάδας και FYROM ως προς το όνομα, έλαβε χώρα η Ενδιάμεση Συμφωνία (Interim Accord) της 13ης Σεπτεμβρίου 1995, όπου στο άρθρο 6 (πράγματι) διατυπώθηκαν παραιτήσεις από «αλυτρωτικές βλέψεις».
Στον παρόντα χρόνο συζητείται η εκδοχή να υπάρξει Διεθνής Συνθήκη που θα επιλύει τελικώς και αμετακλήτως τη διένεξη μεταξύ Ελλάδας και FYROM με κοινή παραδοχή του ονόματος –erga omnes. Τα ΜΜΕ μας πληροφορούν ότι μπορεί να προκύψει αυτή η Διεθνής Συνθήκη στο αμέσως προσεχές διάστημα.
Ωστόσο, ευθέως έχει διατυπωθεί η άποψη (και η άποψη αυτή είναι απολύτως βάσιμη), ότι θα πρέπει προηγουμένως η πολιτική ηγεσία των Σκοπίων να έχει φροντίσει για την αναθεώρηση των συνταγματικών εκείνων διατάξεων μέσω των οποίων θα καταργείται και με αυξημένης εσωτερικής τυπικής ισχύος διατάξεις, κάθε εκδοχή αλυτρωτισμού.
Όμως, λόγω συγκυριών, εγείρεται θέμα ώστε πριν την αναθεώρηση, να προηγηθεί η νέα Συνθήκη Ελλάδας-FYROM, όπου δια της Συνθήκης αυτής θα δηλώνεται η πρόθεση αναθεώρησης συγκεκριμένων συνταγματικών διατάξεων από πλευράς FYROM.
Τούτου δοθέντος (μακράν των διαδικασιών «περί του ονόματος») o γράφων αυστηρώς επί του νομικού ζητήματος που αφορά στις δεσμεύσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος της FYROM οι οποίες θα τυποποιούνται σε Διεθνή Συνθήκη, υποστηρίζει ότι οι δεσμεύσεις αυτές μπορεί να υπαχθούν στις πρόνοιες μιας Διεθνούς Συνθήκης, αρκεί να αποτελούν ρητή δέσμευση στο συμβατικό κείμενο.
- η νομική διελκυστίνδα
Με δεδομένο το ενδεχόμενο της σύνταξης Διεθνούς Συνθήκης μπορεί να διατυπωθεί η άποψη ότι στο πεδίο του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου που θα διέπει τις διμερείς σχέσεις Ελλάδας και FYROM, η Διεθνής αυτή Συμφωνία δεν μπορεί να υπερισχύει των ισχυόντων σήμερα διατάξεων του Συντάγματος της FYROM.
Ειδικότερα, μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι συνταγματικοί κανόνες της FYROM και συγκεκριμένα οι κανόνες του σκληρού πυρήνα της συνταγματικής τάξης που αφορούν και στο όνομα της δημοκρατίας, υπερισχύουν των κανόνων της όποιας Διεθνούς Συνθήκης. Από την άλλη όμως μπορεί να διατυπωθεί και η αντίθετη άποψη με επίκληση στο άρθρο 27 της Σύμβασης της Βιέννης για το δίκαιο των Συνθηκών δυνάμει του οποίου απαγορεύεται στο αντισυμβαλλόμενο μέρος να επικαλεσθεί την εσωτερική έννομη τάξη ως αιτία μη τήρησης των διεθνώς συμφωνηθέντων. (Ενταύθα επιβάλλεται συσχετισμός των άρθρων 27 και 46 της Σύμβασης που αφορά στην ακυρότητα των Συνθηκών.)
- τούτων δοθέντων για την ad hoc περίπτωση:
Εφόσον στη νέα Συνθήκη υπάρξουν πρόνοιες: α) υποχρέωσης μονομερούς προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για οποιαδήποτε παραβίαση οιουδήποτε άρθρου, και η συμφωνία αυτή να αποτελεί ήδη την προβλεπόμενη συγκατάθεση (συνυποσχετικό), και β) σαφούς δέσμευσης της FYROM για την αναθεώρηση συγκεκριμένων διατάξεων του Συντάγματός της, τότε ιδρύονται εγγυήσεις ασφάλειας δικαίου δυνάμει της συγκεκριμένης Συνθήκης.
——————————————–
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
