«Άνθρωποι, σαπούνι και λίπασμα» είναι ο τίτλος του νέου βιβλίου του Μανόλη Παντινάκη. Τρεις μονάχα λέξεις στις οποίες συμπυκνώνονται οι συγκλονιστικές περιπέτειες πέντε Κρητικών κι ενός Γάλλου στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Οι Κώστας Βουράκης και Σταύρος Παπουτσάκης από τα Μεσκλά Χανίων, Τάκης Νινιδάκης και Νίκος Νικητάκης από την Κοξαρέ Ρεθύμνου, Ζακ Νταρκ από την πόλη Όρλεανς της Γαλλίας και Νίκος Φραγκουλάκης από τα Λευκόγεια Ρεθύμνου, γύρισαν ζωντανοί μέσα από την κόλαση του θανάτου, που σαν καυτή «λάβα» διαπέρασε τις ψυχές τους και τους περικύκλωσε μια για πάντα…
Η παρένθεση αυτής της «ζωής» μισόκλεισε, για να ανοίξει μια άλλη, κανονική, στην οποία βρήκαν το κουράγιο να εξωτερικεύσουν -πάρα πολλά χρόνια μετά- τα πρωτοφανή βιώματά τους, περιγράφοντάς τα με παραστατικότητα και σαφήνεια. Οι απίστευτες εμπειρίες τους ξεπέρασαν τις συμπληγάδες της λήθης και μεταφέρθηκαν από την σφαίρα της μνήμης στις σελίδες του νέου πονήματος του πολύπειρου δημοσιογράφου.
«Μια ιστορία πόνου, ξεριζωμού, πόνου και θανάτου, ένα ψηφιδωτό ματωμένων στιγμάτων στον χάρτη, εκατοντάδες φωνές που σώπασαν βίαια και άλλες που γλύτωσαν αλλά δεν ακούστηκαν ποτέ», όπως γράφει στον πρόλογό του ο ιστορικός, καθηγητής σε πανεπιστήμιο του Γερμανίας, Ιάσονας Χανδρινός, ο οποίος χαρακτηρίζει τον συγγραφέα Μανόλη Παντινάκη «εργάτη – ήρωα» της «Μνήμης και του Κόσμου».
Η περιπέτεια όμως δεν σταμάτησε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. «Γιατί», όπως εξηγεί ο κ. Χανδρινός, «οι Κρητικοί που επέζησαν από το Μάουτχάουζεν και που μιλούν για όσους έμειναν για πάντα εκεί, ”σαπούνι και λίπασμα”, δεν βρήκαν απάγκιο στην αμνησιακή μεταπολεμική Ελλάδα. Στην Ελλάδα που για να ξορκίσει τον σκληρό Εμφύλιο, σάρωσε μνημεία και κενοτάφια, φωτογραφίες και ημερολόγια, κιτάπια και αγωνιστικές παρακαταθήκες…»
