Με μια λιτή τελετή, στην οποία ήταν διάχυτα τα αισθήματα συγκίνησης, σηματοδοτήθηκε ο επαναπατρισμός του σπαράγματος σπανίου ψηφιδωτού, που εικονίζει σε μετάλλιο τον Απόστολο Ανδρέα, και προέρχεται από το ναό Παναγίας Κανακαριάς, στην κατεχόμενη Λυθράγκωμη.
Η τελετή πραγματοποιήθηκε το απογεύμα της Δευτέρας στο Μεγάλο Συνοδικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, στην παρουσία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη, του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, άλλων αξιωματούχων, καθώς και των τριών βασικών συντελεστών του επαναπατρισμού του σπαράγματος στους οποίους ο Αρχιεπίσκοπος απένειμε το παράσημο του Αποστόλου Παύλου, Ανώτατη τιμητική διάκριση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου. Πρόκειται για τους Ανδρέα Πίττα, Ρόη Πογιατζή και Μαρία Παφίτη.
Ο Πρόεδρος Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, σε χαιρετισμό του, σημείωσε ότι η συγκεκριμένη στιγμή, αποτελεί μια στιγμή συγκίνησης για ολόκληρο τον Κυπριακό Ελληνισμό και μία σπουδαία εθνικής και πολιτιστικής σημασίας νίκη, η οποία δικαιώνει και ενδυναμώνει τον αγώνα που καταβάλλουν από κοινού Πολιτεία και Εκκλησία, για τον εντοπισμό και τον επαναπατρισμό των απαράμιλλης τέχνης κλεμμένων θησαυρών της κατεχόμενης Κύπρου, και τον τερματισμό των λεηλασιών των θρησκευτικών και πολιτιστικών μας μνημείων που ακολούθησαν τα χρόνια της τουρκικής εισβολής.
Αναφερόμενος στις ενέργειες της Κυβέρνησης για τον τερματισμό των λεηλασιών των θρησκευτικών και πολιτιστικών μας μνημείων υπενθύμισε την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου τον Μάρτιο του 2015 για τη σύσταση Εθνικής Επιτροπής για Πάταξη της Σύλησης και της Παράνομης Διακίνησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, και διαβεβαίωσε ότι λαμβάνονται όλα τα μέτρα προκειμένου «να ενθαρρύνουμε και να διευκολύνουμε τον επαναπατρισμό κλαπέντων θησαυρών».
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος χαρακτήρισε τον επαναπατρισμό του σπαράγματος σημαντική αναλαμπή χαράς μέσα στον πόνο και στην εθνική οδύνη που νιώθουμε για την ημικατεχόμενη πατρίδα μας, για τους αγνοούμενούς μας, για τα εγκλήματα που έγιναν σε βάρος μας, για την ιεροσυλία χιλιάδων κλεμμένων θησαυρών μας.
Πρόσθεσε ότι η επιστροφή του πολιτιστικού θησαυρού είναι στιγμή εθνικής συγκίνησης για τον λαμπρό μας πολιτισμό και παράλληλα λόγος συνειδητοποίησης του ύψιστου εθνικού μας χρέους να κρατήσουμε αναμμένη τη λαμπάδα της πίστης μα, για την επιστροφή μας στις πατρογονικές εστίες, και να συνεχίσουμε τον λαμπρό μας ελληνοχριστιανικό πολιτισμό.
Ο Αρχιεπίσκοπος ανέφερε περαιτέρω ότι το ψηφιδωτό του Αποστόλου Ανδρέα που επαναπατρίστηκε ανήκει στον 6ο αιώνα μ.Χ. και είναι μοναδικό στον παγκόσμιο πολιτισμό, για την αρχαιότητά του, για την καλλιτεχνία του, και για την ιστορικότητά του.
Πρόσθεσε ότι πρόκειται να κοσμήσει το Βυζαντινό Μουσείο μέχρι να μεταφερθεί στην Παναγία της Κανακαριάς, για να το τοποθετήσουμε στη φυσική του θέση.
Αναφερόμενος ακολούθως στην εμπνεύστρια της προσπάθειας και του επαναπατρισμού τους σπαράγματος Μαρία Παφίτη, ο Αρχιεπίσκοπος είπε ότι είναι ιστορικός τέχνης με ειδίκευση στη Βυζαντινή Τέχνη και στην πρώιμη περίοδο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου. «Και μόνο το γεγονός ότι πέτυχε να εργάζεται στον περίφημο αγγλικό οίκο Christie`s, όπου εκεί καταλήγουν τα πλέον περίτεχνα έργα τέχνης του κόσμου, αυτό και μόνο μαρτυρεί τις πολλαπλές της ικανότητες», επεσήμανε.
Στο σύντομο χρονικό διάστημα της συνεργασίας μας, για την αγορά του ψηφιδωτού του Αποστόλου Αντρέα, είχα την ευκαιρία να διακρίνω τις πολλαπλές της γνώσεις, την ευελιξία της σκέψης της και τις τελέσφορες ικανότητές της για τα θέματα του πολιτισμού μας.
Διετέλεσε, παγκοσμίως, επικεφαλής του τμήματος Εικόνων και Ορθόδοξης Τέχνης του οίκου δημοπρασιών Christie’s και ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματά της, ως ειδικής στη Βυζαντινή Τέχνη, είναι η αναγνώριση μιας Βυζαντινής εικόνας της Παναγίας του 1450, ζωγραφισμένης από τον Άγγελο Ακοτάντο, είπε ο Αρχιεπίσκοπος, προσθέτοντας ότι η εικόνα που εντοπίστηκε από την κ. Παφίτη, σε ιδιωτική συλλογή στη Ρώμη, αποκτήθηκε ακολούθως από το Μουσείο Cleveland (Κλήβελαντ) του Οχάϊο και αξιολογικά είναι μια από τις σπουδαιότερες Βυζαντινές εικόνες, που βρίσκονται στην Αμερική.
Σημείωσε ότι η Μαρία Παφίτη ασχολήθηκε και στο παρελθόν με τον επαναπατρισμό έργων τέχνης, που κλάπηκαν από τα κατεχόμενα μέρη μας, προσθέτοντας ότι η πρώτη φορά ήταν το 2006, όταν έγραψε τις εκθέσεις για έξι εικόνες τις Ιεράς Μητρόπολης Μόρφου. Ακολούθως, εντόπισε σε συλλογή πελάτη της τις δύο εικόνες από τον Άγιο Ιάκωβο του Τρικώμου. Με τη συνήθη δραστηριότητα και ικανότητά της πέτυχε, τελικά, να τις επαναπατρίσει τον Μάρτιο του 2016.
Για τον Ανδρέα Πίττα ο Αρχιεπίσκοπος ανέφερε πως είναι ο ιθύνων νους και ο Εκτελεστικός Πρόεδρος της κυπριακής φαρμακευτικής εταιρείας Medochemie Ltd. Πρόσθεσε ότι ο Πρόεδρος της Ιταλίας το 2007 του απένειμε, για τη συμβολή του στην ανάπτυξη των κυπρο-ιταλικών σχέσεων, τον τίτλο του Ταξιάρχου της Ιταλικής Δημοκρατίας και το 2012 την ύψιστη διάκριση του Μεγάλου Αξιωματούχου της Ιταλικής Δημοκρατίας.
Στην αναφορά του στον Ρόη Πογιατζή, ο Κύπρου Χρυσόστομος ανέφερε πως γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1962. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Κέντ στην Αγγλία και είναι κάτοχος τού τίτλου Bachelor of Science in Communications Engineering. Ζει στη Νέα Υόρκη. η καρδιά του όμως και η σκέψη του βρίσκονται πάντοτε στη θαλασσοφίλητη γενέτειρά του.
Ο Αρχιεπίσκοπος είπε επίσης ότι ο Ρόης Πογιατζής έχει μεγάλες κοινωνικές και επιστημονικές ευαισθησίες, επιδοτεί το Πανεπιστήμιο Κύπρου, καλύπτοντας τα έξοδα 30 υποτροφιών, όπως πράττει και με την ιατρική Σχολή του Πανεπιστήμιου της Νέας Υόρκης.
Στην αντιφώνηση του ο Ανδρέας Πίττας χαρακτήρισε ιδιαίτερα μεγάλο το γεγονός ότι ένα από τα πιο ωραίας ψηφιδωτά ηλικίας πέραν των 1500 ετών επέστρεψε στην πατρίδα του.
Ο Ρόης Πογιατζής αναφέρθηκε στη γενέτειρα του, την περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου από την οποία εκδιώχθηκε στα 9 του χρόνια. Πρόσθεσε πως όταν τον προσέγγισε η κ. Παφίτη δεν είχε αντιληφθεί επακριβώς για ποιό ψηφιδωτό του μιλούσε, αλλά ψάχνοντας ανακάλυψε πως ήταν από την εκκλησιά στην οποία σταματούσε στη διαδρομή προς και από τον Απόστολο Ανδρέα που γινόταν στο τέλος της σχολικής χρονιάς.
Είπε ακόμα πως έχουμε καθήκον και εθνική ευθύνη να προστατεύουμε τα πολιτιστικά μας αγαθά από οποιονδήποτε προσπαθεί να προσβάλει την κληρονομιά μας.
Η Μαρία Παφίτη είπε πως το ψηφιδωτό του Αποστόλου Ανδρέα είναι έργο του 525-550 μ.Χ. και έχει μεγάλη σημασία για την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Είπε πως ο κάτοχος του ψηφιδωτού το 2014, μετά το πρώτο ξάφνιασμα που είχε όταν τον ενημέρωσε για την προέλευσή του, συγκατατέθηκε να αποζημιωθεί για τα έξοδα που είχε κάνει για τη φύλαξη του και να το επιστρέψει χωρίς να εμπλακεί σε δικαστικές διαμάχες.
Η κ. Παφίτη ανέφερε πως πέραν των κ. Πογιατζή και Πίττα που συνέβαλαν οικονομικά στον επαναπατρισμό του σπαργάματος, προσέφερε τις νομικές του υπηρεσίες και συνόδευσε το ψηφιδωτό στην Κύπρο ο Μιχάλης Κορέλης.
Η τελετή επαναπατρισμού του σπαργάματος ολοκληρώθηκε με διάλεξη του Ομότιμου Καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Robin Cormack με θέμα: «Κλαπέντα και ανευρεθέντα».
ΚΥΠΕ
