Την απόφαση πως δεν είναι πλέον επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κρήτης ο Γερμανός ιστορικός Χάιντς Ρίχτερ την έμαθε πριν από μερικές ημέρες. Ηταν πρωί, στο γραφείο του, και το διάβασε στο Ιντερνετ. Επίσημα δεν έχει λάβει ακόμα κάποια ενημέρωση (από το πανεπιστήμιο μας εξήγησαν πως περιμένουν να καθαρογραφεί η απόφαση πριν του την κοινοποιήσουν).
Η είδηση μπορεί να τον στενοχώρησε –και από ό,τι φαίνεται να τον πείσμωσε– αλλά δεν ήρθε ως έκπληξη. Ηξερε πως εδώ και καιρό υπήρχε μια «κίνηση» μέσα από το πανεπιστήμιο ώστε να του αφαιρεθεί ο τίτλος. Πριν από περίπου δύο χρόνια είχε μάλιστα λάβει επιστολή με την οποία ζητούσαν να τον αποποιηθεί μόνος του.
«Αρνήθηκα, θα ήταν σαν να αποδέχομαι την κατηγορία πως είμαι ναζιστής. Βέβαια, αν θέλουν ας έρθουν να μου τον πάρουν» είχε πει τότε στην «Κ». «Είμαι έτοιμος να τους απαντήσω πως θα είναι μεγάλη τιμή για εμένα. Πως θα είμαι ο δεύτερος Γερμανός μετά τον Τόμας Μαν στον οποίο θα έχει συμβεί αυτό και μαντέψτε ποιος του είχε αφαιρέσει τον τίτλο, οι ναζί. Το πανεπιστήμιο θα μπορεί να είναι πολύ περήφανο», είχε πει τότε.
Μπορεί, όπως εξηγεί ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Οδυσσέας Ζώρας, να έχει αφαιρεθεί πολλές φορές παγκοσμίως αντίστοιχος τίτλος (έδωσε ως παραδείγματα αυτά του Τραμπ, του ποδηλάτη Αρμστρονγκ και του Μπιλ Κόσμπι), στην Ελλάδα όμως είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο. Και οι δύο πλευρές συμφωνούν πως πρόκειται για δυσάρεστη εξέλιξη. Για την πλευρά του Γερμανού ιστορικού βέβαια πρόκειται για «μαύρη» σελίδα στην ιστορία του ελληνικού πανεπιστημίου, για τον πρύτανη πρόκειται για τη διόρθωση ενός λάθους.
Το ιστορικό
Ολα ξεκίνησαν το 2014. Στην εισήγηση για να αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας αναφερόταν συνολικά το έργο του: τα 33 βιβλία και οι 200 δημοσιεύσεις με θέμα τη σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδος αλλά και τα βραβεία που είχε πάρει (και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το 2000). Ο ίδιος είχε μεγάλη χαρά για τον τίτλο αυτό, την Ελλάδα, όπως λέει με κάθε ευκαιρία, τη νιώθει δεύτερη πατρίδα του. Από το 1958 που πρωτοήρθε και περιπλανήθηκε στα χωριά και είδε τις καταστροφές που είχε υποστεί η χώρα από τον εμφύλιο ήξερε πως ήθελε να ασχοληθεί περισσότερο. Και το έκανε: Πήρε υποτροφία, σπούδασε εδώ, έμαθε τη γλώσσα, έγινε υφηγητής στο πανεπιστήμιο. Εδώ γεννήθηκε η μεγάλη του κόρη η Ελένη, ελληνικό όνομα έδωσε και στη μικρή του κόρη, τη Δανάη.
Ετσι, το 2014 πλήρωσε ο ίδιος τα έξοδα του ταξιδιού για να μην επιβαρύνει το πανεπιστήμιο και ταξίδεψε στο Ρέθυμνο για την απονομή. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ερχόταν στα μέρη εκείνα. Τρία χρόνια νωρίτερα με ειδική άδεια του ΓΕΕΘΑ είχε περιηγηθεί στα χωριά στο πλαίσιο έρευνας για τη «Μάχη της Κρήτης», το βιβλίο από το οποίο ξεκίνησε η πρωτοφανής διαμάχη.
Τη βραδιά της απονομής, μαυροφορεμένοι Κρητικοί εισέβαλαν στην αίθουσα – είχαν διαβάσει το βιβλίο και είχαν εξαγριωθεί. Σύμφωνα με τον Μανούσο Παραγιουδάκη, πρώην αρχηγό ΓΕΕΘΑ, που κατά κάποιον τρόπο ηγήθηκε της κίνησης εναντίον του Ρίχτερ, το βασικό πρόβλημα του βιβλίου είναι πως δικαιολογεί εγκλήματα των ναζί εις βάρος του κρητικού λαού. Η τελετή εκείνο το βράδυ ακυρώθηκε, αλλά πραγματοποιήθηκε τελικά την επομένη, κεκλεισμένων των θυρών. Λίγους μήνες αργότερα, όμως, σε μια απόφαση που αιφνιδίασε, ασκήθηκε ποινική δίωξη εναντίον του Ρίχτερ. Οπως ήταν λογικό η δίκη που ακολούθησε εστίασε σε ζητήματα ελευθερίας του λόγου και ο Ρίχτερ αθωώθηκε.
«Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν κάτι τελείως ξεχωριστό», διευκρινίζει στην «Κ» ο πρύτανης κ. Ζώρας, που τότε είχε μόλις αναλάβει κληρονομώντας όπως λέει «μια καυτή πατάτα». Ο ίδιος επεδίωξε από την πρώτη στιγμή να αφαιρεθεί ο τίτλος: «Υπήρξε μεγάλη κοινωνική αντίδραση, αγανάκτηση πολλών ανθρώπων». Επιμένει πως η απόφαση δεν πάρθηκε υπό αυτή την πίεση αλλά πως το πανεπιστήμιο πρέπει να αφουγκράζεται τον κοινωνικό περίγυρο. Οσο για την κριτική που ήξερε από την πρώτη στιγμή πως θα ακούσει σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης, θεωρεί δεν έχει καμία σχέση με την αφαίρεση του τίτλου αλλά πως κάπου πρέπει να μπαίνουν κάποια όρια: «Πού αρχίζει ο λίβελλος; Πού προσβάλλεις; Πού αλλοιώνεις την πραγματικότητα;», σημειώνει.
Η ανάκληση
Ετσι, έπειτα από μια μακρά διαδικασία, η Σύγκλητος συνεδρίασε και για τέσσερις ώρες συζητήθηκε η υπόθεση. Στα πολυσέλιδα πρακτικά υπάρχουν πέρα από σημεία του βιβλίου και κάποια αποσπάσματα από μια συνέντευξη που είχε δώσει ο κ. Ρίχτερ στην «Κ». Ενα από αυτά αφορούσε την άποψη του Ρίχτερ πως ο Γερμανός ιστορικός Φλάισερ, «αν πει κάτι λάθος, κάτι που δεν αρέσει, θα απολυθεί από το πανεπιστήμιο». Η Σύγκλητος, σύμφωνα με τον πρύτανη, θεώρησε πως ένας επίτιμος διδάκτορας είναι πρεσβευτής του πανεπιστημίου διεθνώς και δεν νοείται να μιλάει για τα ελληνικά πανεπιστήμια κατ’ αυτόν τον προσβλητικό τρόπο.
Ο Ρίχτερ είχε στείλει απαντητική επιστολή με τις δικές του εξηγήσεις για όλα τα επιχειρήματα εναντίον του αλλά και για τα όσα είχαν ειπωθεί σε εκείνη την «προφορική συζήτηση, μεταξύ τυρού και αχλαδιού» (η συνέντευξη είχε γίνει για τη σελίδα «Γεύμα με την Κ»). Ο ίδιος επιμένει πως τα λεγόμενά του είχαν παρερμηνευθεί: πως εννοούσε πως το πανεπιστήμιο θα απέλυε τον Φλάισερ όχι επειδή δεν ήταν αρεστός, αλλά επειδή είχε κάνει χειραγώγηση ιστορικών στοιχείων. Η Σύγκλητος δεν αποδέχθηκε τις εξηγήσεις του και ομόφωνα πήρε την απόφαση να του αφαιρεθεί ο τίτλος.
Ο Ρίχτερ δεν θέλησε να σχολιάσει την απόφαση, αλλά είναι αποφασισμένος να κινηθεί νομικά. Οι δικηγόροι του, κ. Αναγνωστόπουλος και Καλλίρης, με δήλωσή τους στην «Κ» τονίζουν πως «αναμένουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την επίδοση αυτής της άνευ προηγουμένου απόφασης και εξετάζουν με προσοχή κάθε διαθέσιμη οδό».
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», σκοπεύουν να προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Ο πρύτανης, από την άλλη, είναι κατηγορηματικός: «Οι επίτιμοι τίτλοι δίνονται ομόφωνα, ομόθυμα, με αγάπη και χαρά, δεν δίνονται με γκρίνια και δικαστήρια. Εγώ είμαι πεπεισμένος πως πράξαμε σωστά, ακαδημαϊκά, δεοντολογικά και κοινωνικά», καταλήγει.
Καθημερινή
