Ο Απρίλιος είναι ο τέταρτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό Hμερολόγιο και περιλαμβάνει 30 ημέρες. Η λέξη Απρίλιος ετυμολογείται από το λατινικό «Aprillis», από το ρήμα «aperire», που σημαίνει «ανοίγω». Λέγοντας Απρίλιο αυτόματα εννοούμε το μήνα κατά τον οποίο ο καιρός «ανοίγει» και έρχεται η Άνοιξη
1. Οι μεγαλύτερες γιορτές για τον Απρίλιο κατά την αρχαιότητα
Στην Αρχαία Ρώμη ο μήνας ήταν αφιερωμένος σε δύο θεούς, την Αφροδίτη και τον Απόλλωνα. Οι Ρωμαίοι επομένως γιόρταζαν:
- Tην 1η Απριλίου τα Βενεράλια (Veneralia), προς τιμήν της θεάς της αγάπης και της ομορφιάς Βένους, της Αφροδίτης των Αρχαίων Ελλήνων.
- Από τις 4 έως τις 10 Απριλίου τα Μεγαλήσια (Megalesia), προς τιμή της θεάς Κυβέλης, με μουσικούς και γυμνικούς αγώνες.
- Στις 21 Απριλίου τα Παλίλια (Palilia), ποιμενική γιορτή προς τιμή της θεάς Εστίας. Οι βοσκοί κρατούσαν κλαδιά δάφνης και ράντιζαν με νερό το έδαφος, ενώ άναβαν φωτιές με άχυρα και πηδούσαν τρεις φορές πάνω από αυτές για να εξαγνιστούν. Η γιορτή αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 787 μ.Χ, οπότε καταργήθηκε με απόφαση της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου. Το έθιμο με τις φωτιές κρατά έως σήμερα.
Στις 22 Απριλίου γιόρταζαν με κρασοκατανύξεις τα Βινάλια Πριόρα (Vinalia Prioria), δηλαδή τα Πρώτα Οινοφόρια. - Στις 28 Απριλίου ξεκινούσαν τα Φλοράλια (Floralia), τα ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμή της Flora, θεάς της βλάστησης και της άνοιξης.
Στην αρχαία Αθήνα γιορτάζονταν τα:
- Γαλάξια, προς τιμή της Ρέας.
- Ελαφηβόλια, προς τιμή της θεάς Αρτέμιδας.
- Μουνίχια, προς τιμή της Θεάς Αρτέμιδας.
- Δελφίνια, προς τιμή του Απόλλωνα και της Αρτέμιδας.
2. Σημαντικές γιορτές Απριλίου
Την πρώτη ημέρα του Απρίλη, την Πρωταπριλιά, αναβιώνει το έθιμο με τα αθώα ψέματα και αστεία, που είναι κοινό για όλους σχεδόν τους λαούς. Στην Ελλάδα το αρχαίο αυτό έθιμο έφτασε, μάλλον, την εποχή των Σταυροφοριώνκι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός καλοσύνευε συνήθιζαν την πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά με άδεια χέρια, κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια. Ο Απρίλης επιπλέον είναι ο κατ’ εξοχήν μήνας όπου γιορτάζεται το Πάσχα, αν και ορισμένες φορές το Ορθόδοξο Πάσχα μπορεί να γιορταστεί μέχρι και στις 8 Μαΐου όπως είχε γίνει το 1983.
Επίσης:
Στις 5 Απριλίου η Αργυρώ, Αργυρή, Αργυρούλα, Ρούλα
Στις 6 Απριλίου ο Ευτύχιος, Ευτύχης και η Ευτυχία
Στις 8 Απριλίου (Λόγω Πάσχα) η Κυριακή, ο Αναστάσιος, ο Τάσος, ο Αναστάσης, ο Ανέστης, η Αναστασία και η Τασούλα
Στις 15 Απριλίου ο Λεωνίδας
Στις 23 Απριλίου ο Γιώργος και η Γεωργία
Στις 24 Απριλίου ο Αχιλλέας
Στις 29 Απριλίου ο Ιάσονας
3. Λαογραφία
Ο ελληνικός λαός αποκαλεί τον Απρίλιο αυτόν και με τα ονόματα Απρίλης, Απρίλες, και Λαμπριάτης από την συμπτωματικά μεγάλη θρησκευτική εορτή που τελείται συνήθως το μήνα αυτό. Ο Απρίλης με τον Μάη είναι οι μήνες των λουλουδιών («Ο Απρίλης με τα λούλουδα και ο Μάης με τα ρόδα»). Η βροχή του Απρίλη θεωρείται από τους γεωργούς πολύ ευεργετική («Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά και ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα»). Στη Θράκη το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό. Παλαιότερα το μάζευαν σε μπουκάλι και το έδιναν στους αρρώστους.
4. Παρατσούκλια του Απριλίου
Ο Απρίλης αποκαλείται στις διάφορες ντοπιολαλιές:
- Γρίλλης, δηλαδή γκρινιάρης, γιατί συνήθως τελείωναν τα γεωργικά αποθέματα από τις προηγούμενες συγκομιδές κι άρχιζαν οι γκρίνιες στην οικογένεια.
- Τιναχτοκοφινίδης ή Τιναχτοκοφινίτης, επειδή καθαρίζονταν τα κοφίνια για να καθαριστούν.
- Ξεροκοφινάς, γιατί τελείωναν πάντα οι φτωχές συγκομιδές των γεωργών.
- Αηγιωργίτης ή Αηγιωργάτης, λόγω της μεγάλης χριστιανικής εορτής του Αγίου Γεωργίου (23 Απριλίου).
- Λαμπριάτης, λόγω του Ορθόδοξου Χριστιανικού Πάσχα ή Λαμπρής, που επισυμβαίνει συνήθως τον Απρίλιο.
- Τριανταφυλλάς, επειδή τον Απρίλιο ανθίζουν οι τριανταφυλλιές.
5. Παροιμίες
- Αν βρέξει ο Μάρτης δυό νερά κι ο Απρίλης πέντε δέκα να ιδείς το κοντοκρίθαρο πώς στρίβει το μουστάκι, να ιδείς και τις αρχόντισσες πώς ψιλοκλισαρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πώς ψιλοκοσκινάει.
- Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα.
- Απρίλη δροσερέ και Μάη με τα λουλούδια.
- Απρίλης – Μάης! Κοντά είν’ το θέρος.
- Απρίλης – Μάης, κουκιά μεστωμένα.
- Απρίλης – Πασχαλιά, χελιδόνια, φως, χαρά!
- Απρίλης με τα λούλουδα και τα τρανά τα ψέματα.
- Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
- Η βροχή τ’ Απριλομάρτη, μόνο τους ψαράδες βλάπτει.
- Ήρθ’ ο Απρίλης με χαρά, με τα κόκκινα τ’ αυγά.
- Και στου Απρίλη τις δεκαεφτά, πέρδικα ψόφησε τ’ αυγά.
- Να μη ζηλέψεις τη Λαμπρή γυναίκα και τον Απριλομάη φοράδα.
- Ο Απρίλης έχει τη δροσιά κι ο Μάης τα κεράσια.
- Ο Απρίλης έχει τη δροσιά, κι ο Μάης τα λουλούδια.
- Ο Απρίλης έχει τ’ όνομα, κι ο Μάης τα λουλούδια.
- Του Απριλιού τις δεκαοχτώ, πέρδικα ψόφησε τ’ αυγό.
- Των καλών αντρών (ή ναυτικών) γυναίκες, τον Απριλομάη χορεύουν. (χηρεύουν)
