Σειρά διαδηλώσεων έχει ξεσπάσει στο Ιράν από την αρχή του έτους για το νερό, μια αυξανόμενη πολιτική ανησυχία που οφείλεται στην ξηρασία η οποία, σύμφωνα με κατοίκους περιοχών που απειλούνται από ερημοποίηση και αναλυτές, έχει επιδεινωθεί λόγω της κακοδιαχείρισης.
Οι διαδηλώσεις ήταν σχετικά μικρές, σποραδικές και περιορισμένες σε μικρές πόλεις γύρω από την κεντρική πόλη Ισφαχάν και την επαρχία Κουζεστάν στο δυτικό τμήμα της χώρας.
Ανέδειξαν, όμως, ένα θέμα που έπαιξε ρόλο σε μια αναταραχή νωρίτερα φέτος την οποία κατέστειλαν οι αρχές, ενώ μαρτυρούν ότι υπάρχει ανάγκη για αλλαγή.
Στις αρχές Μαρτίου, η προσέλευση ήταν μικρή σε μια πόλη κοντά στο Ισφαχάν, με δεκάδες αγρότες να φωνάζουν ειρωνικά «Θάνατος στους αγρότες, ζήτω οι καταπιεστές!» σύμφωνα με βίντεο που αναρτήθηκαν στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης. Μία εβδομάδα αργότερα οι διαδηλώσεις απέκτησαν μεγαλύτερη ένταση.
Δεκάδες αστυνομικοί με εξάρτυση κατά των διαδηλώσεων και μοτοσικλέτες αντιμετώπισαν αγρότες στην ίδια πόλη, τη Βαρζανέχ, όπως έδειξε ένα άλλο βίντεο. Καπνός στροβιλιζόταν γύρω από τους διαδηλωτές και το πρόσωπο που τραβούσε το βίντεο είπε πως εκτοξεύθηκαν δακρυγόνα. Ένα δεύτερο έκανε λόγο για συγκρούσεις. Η αστυνομία της πόλης Ισφαχάν δεν ήταν άμεσα διαθέσιμη για σχόλιο.
«Αυτό που αποκαλείται ξηρασία είναι πιο συχνά η κακοδιαχείριση του νερού», δήλωσε δημοσιογράφος στη Βαρζανέχ, που ζήτησε ανωνυμία λόγω της ευαισθησίας του θέματος. «Και αυτή η έλλειψη νερού έχει πλήξει τα εισοδήματα των ανθρώπων.»
Ο αγρότες κατηγορούν τους ντόπιους πολιτικούς ότι επιτρέπουν τις εκτροπές νερού από τις περιοχές τους έναντι χρηματικών ανταλλαγμάτων. Ενώ οι διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη χώρα τον Δεκέμβριο και τον Ιανουάριο οφείλονταν στην οργή για τις υψηλές τιμές των προϊόντων και τη διαφθορά, στις αγροτικές περιοχές η έλλειψη πρόσβασης στο νερό ήταν επίσης μια σημαντική αιτία, δήλωσαν αναλυτές.
Τουλάχιστον 25 άνθρωποι σκοτώθηκαν και, σύμφωνα με έναν βουλευτή, έως 3.700 άνθρωποι συνελήφθησαν, στη μεγαλύτερη μέχρι τώρα πρόκληση για την κυβέρνηση του προέδρου Χασάν Ροχανί, ο οποίος επανεξελέγη πέρυσι.
Στη Συρία, η ξηρασία ήταν μία από τις αιτίες των αντι-κυβερνητικών διαδηλώσεων που ξέσπασαν το 2011 και οδήγησαν σε εμφύλιο πόλεμο.
Περίπου το 97% του Ιράν υφίσταται κάποιου βαθμού ξηρασία, σύμφωνα με τη Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Οργανώσεις για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι έχει οδηγήσει στον εκτοπισμό πολλών ανθρώπων.
«Οι μικρότερες πόλεις και τα χωριά γύρω από το Ισφαχάν επλήγησαν τόσο σκληρά από την ξηρασία και τις εκτροπές νερού ώστε έχουν αδειάσει και οι άνθρωποι που ζούσαν εκεί έχουν μετακινηθεί», δήλωσε ο Χάντι Γκαέμι, εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν (CHRI), μιας οργάνωσης με έδρα τη Νέα Υόρκη.
«Κανείς δεν τους δίνει σημασία. Και πρόσωπα που πρόσκεινται στον Ροχανί μού είπαν πως η κυβέρνηση δεν ήξερε καν πως υφίστατο μια τέτοια κατάσταση και πως υπήρχαν τόσες πολλές διαμαρτυρίες.»
Ο Ροχανί και ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεϊ ανέφεραν την ξηρασία ως πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί στη χώρα σε ομιλίες την περασμένη εβδομάδα για το Νεβρόζ, το ιρανικό νέο έτος, καταδικάζοντας παράλληλα «την ανομία και την βία».
Διαφήμιση στην κρατική τηλεόραση που ενθαρρύνει τους Ιρανούς πολίτες να αποθηκεύουν νερό δείχνει έναν άνδρα να κάθεται σε μία καρέκλα στο μέσο μιας ερήμου και το σύνθημα «Η ξηρασία είναι πιο κοντά απ΄ό,τι νομίζετε’».
Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών πέρυσι σημείωνε «Οι ελλείψεις νερού είναι έντονες∙ οι αγροτικοί πόροι ζωής δεν είναι πλέον επαρκείς. Ελλείψει άλλων επιλογών, πολλοί άνθρωποι έχουν φύγει, επιλέγοντας ένα αβέβαιο μέλλον ως μετανάστες σε αναζήτηση εργασίας».
Στις αρχές Ιανουαρίου, οι διαδηλώσεις στην πόλη Καχντεριτζάν, περίπου 10 χλμ. δυτικά του Ισφαχάν, έγιναν σύντομα βίαιες καθώς οι δυνάμεις ασφαλείας άνοιξαν πυρ εναντίον του πλήθους, σκοτώνοντας τουλάχιστον πέντε ανθρώπους, σύμφωνα με ακτιβιστές. Ένας από τους νεκρούς ήταν αγρότης, σύμφωνα με το CHRI και ντόπιοι δήλωσαν πως τα δικαιώματα στο νερό ήταν ο κύριος λόγος.
Βίντεο που αναρτήθηκαν στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν διαδηλωτές να διαδηλώνουν έξω από ένα αστυνομικό τμήμα και να εκτοξεύουν βόμβες μολότοφ εναντίον του κτιρίου, σε ένα από τα πιο βίαια επιεσόδια που έχουν καταγραφεί στη διάρκεια των διαδηλώσεων που πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη χώρα.
Δημοσιογράφος στην Καχντεριτζάν που ζήτησε να μην κατονομαστεί λόγω της ευαισθησίας του θέματος είπε πως η επίθεση στο αστυνομικό τμήμα δεν ήταν σωστή, αλλά η κακοδιαχείριση του νερού έχει στερήσει πολλούς αγρότες από τα προς το ζην.
Ο Χασάν Καρμάν, βουλευτής από το Ισφαχάν, επέκρινε δημόσια αυτό τον μήνα τον υπουργό Ενέργειας Ρεζά Αρντακαριάν, κατηγορώντας τον ότι δεν εφαρμόζει σωστά τον νόμο για τη διανομή του νερού.
«Οι δυνάμεις ασφαλείας και οι υπηρεσίες πληροφοριών δεν θα πρέπει να ερευνούν τους αγρότες μας. Εκείνοι έχουν δικαίωμα στο νερό», δήλωσε σε κοινοβουλευτική σύνοδο.
Στις αρχές Μαρτίου, ο Αρντακαριάν συνέστησε μια ομάδα εργασίας που αποτελείτο από τέσσερις υπουργούς και δύο προεδρικούς βουλευτές προκειμένου να ασχοληθεί με την κρίση.
Μετά τις διαδηλώσεις του Ιανουαρίου, ο Ροχανί έχει πει κατ΄επανάληψη ότι η κυβέρνηση θα κάνει ό,τι μπορεί για αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Ωστόσο δεν υπάρχει γρήγορη λύση για περιβαλλοντικά θέματα με βαθιές ρίζες όπως η ξηρασία, λένε παρατηρητές.
«Αυτές είναι τοπικές διαμαρτυρίες, αλλά οι λύσεις είναι δουλειά της εθνικής κυβέρνησης», δήλωσε η Τάρα Σεπεχρί Φαρ, ερευνήτρια της Human Rights Watch για το Ιράν, η οποία πρόσθεσε πως η κυβέρνηση έχει περιορισμένη εξουσία και υπάρχει εκτεταμένη διαφθορά. Το γραφείο του Ροχανί δεν ήταν άμεσα διαθέσιμο για σχόλια.
Οι ιρανικές δυνάμεις ασφαλείας γνωρίζουν ότι τα θέματα του νερού μπορεί να προκαλέσουν αστάθεια. Υψηλόβαθμος διοικητής των Φρουρών της Επανάστασης, ο Γιαχία Ραχίμ Σαφαβί, επεσήμανε σε μια δημόσια ομιλία στα τέλη Φεβρουαρίου πως το νερό θα διαδραματίσει ρόλο-κλειδί τόσο για την ασφάλεια του Ιράν όσο και για τη σταθερότητα της περιοχής.
Περιβαλλοντολόγοι έχουν βρεθεί στη γραμμή του πυρός. Στα τέλη Ιανουαρίου, ο Κάβους Σεγέντ-Εμαμί, διευθυντής του Περσικού Ιδρύματος για την Προστασία της Άγριας Ζωής, και άλλοι έξι περιβαλλοντολόγοι συνελήφθησαν.
Δύο εβδομάδες αργότερα, οι αρχές δήλωσαν πως ο Σεγέντ-Εμαμί αυτοκτόνησε στη φυλακή αφού παραδέχθηκε ότι ήταν κατάσκοπος των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ. Η οικογένειά του έχει αρνηθεί την κατηγορία.
Η κρατική τηλεόραση μετέδωσε αργότερα ένα ρεπορτάζ σύμφωνα με το οποίο ο Σεγέντ-Εμπαμί και οι συνάδελφοί του έλεγαν στους εχθρούς του Ιράν πως η χώρα δεν μπορεί πλέον να διατηρεί εγχώρια γεωργική παραγωγή λόγω έλλειψης νερού και χρειάζεται να εισάγει τρόφιμα.
Στα τέλη Φεβρουαρίου άλλοι τρεις περιβαλλοντολόγοι συνελήφθησαν και πριν από τρεις εβδομάδες απαγορεύτηκε στη σύζυγο του Σεγέντ-Εμαμί να εγκαταλείψει το Ιράν, σύμφωνα με μέλη της οικογένειας.
«Η κοινή γνώμη έχει ευαισθητοποιηθεί για περιβαλλοντικά θέματα», δήλωσε ο Σαΐντ Λεϊλάζ, πολιτικός αναλυτής και οικονομολόγος με έδρα την Τεχεράνη. «Έτσι η κυβέρνηση μπορεί να θεωρεί πως οι οργανώσεις και οι θεσμοί που εργάζονται για περιβαλλοντικά θέμα είναι προβληματικοί.»
ΑΠΕ-ΜΠΕ
