Τι ισχύει για τους συνταξιούχους που εργάζονται – Αναλυτικά παραδείγματα

Το νέο καθεστώς απασχόλησης συνταξιούχων αφορά πρόσωπα που συνταξιοδοτούνται από 13/5/2016 και μετά, ανεξάρτητα εάν η ασκούμενη δραστηριότητα αναλήφθηκε πριν ή μετά την συνταξιοδότησή τους (σχετική η αριθ. 531/2008 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους), καθώς και πρόσωπα που έχουν ήδη συνταξιοδοτηθεί μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία με βάση το προγενέστερο του ν.4387/2016 νομοθετικό πλαίσιο και αναλαμβάνουν την ασκούμενη δραστηριότητα μετά την ανωτέρω ημερομηνία. Για παράδειγμα ασφαλισμένος του ΕΦΚΑ που παράλληλα παρέχει εξαρτημένη εργασία (υπαγόμενος στην ασφάλιση βάσει των σχετικών διατάξεων του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ) και ασκεί ελεύθερο επάγγελμα (υπαγόμενος στην ασφάλιση βάσει των σχετικών διατάξεων του πρώην ΟΑΕΕ), υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης λόγω γήρατος εντός του 2017, συνεχίζει όμως να ασκεί το ελεύθερο επάγγελμα. Στην περίπτωση αυτή έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 20 του ν.4387/2016. Αντίστοιχα, συνταξιούχος του πρώην ΙΚΑ – ΕΤΑΜ από το 2010 ασκεί ελεύθερο επάγγελμα από 1.1.2017, υπαγόμενος στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ. Και στην περίπτωση αυτή έχουν εφαρμογή οι ρυθμίσεις του άρθρου 20 του ν.4387/2016.

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 20 του ν.4387/2016, σε περίπτωση που, με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει απασχόληση συνταξιούχου, το ποσό της ακαθάριστης σύνταξης ή συντάξεων σε περίπτωση συρροής, κύριας και επικουρικής, καταβάλλεται μειωμένο κατά 60% για όσο χρονικό διάστημα ο συνταξιούχος απασχολείται και έχει υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ και στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ. Ως εκ τούτου, το ποσό της σύνταξης που λαμβάνει ο συνταξιούχος που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 20, καταβάλλεται μειωμένο κατά 60% για όσες ημέρες αντιστοιχούν στην απασχόλησή του, για την οποία προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης. Ειδικά στις περιπτώσεις που ο συνταξιούχος αναλάβει εργασία σε φορείς της γενικής κυβέρνησης, όπως ορίζεται στο άρθρο 14 του ν.4270/2014, η καταβολή της σύνταξης ή των συντάξεων σε περίπτωση συρροής συντάξεων, κύριας και επικουρικής, αναστέλλεται για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η εργασία. Έτσι, ο συνταξιούχος θα υφίσταται ανάλογη με τις ημέρες απασχόλησής του περικοπή ή αναστολή του δικαιούμενου ποσού σύνταξης, και μόνο για το διάστημα που αντιστοιχεί στις συγκεκριμένες ημέρες. Δεδομένου, δε, ότι και στην απασχόληση συνταξιούχων, οι ημέρες ασφάλισης υπολογίζονται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις οικείες καταστατικές, γενικές ή ειδικές διατάξεις, και πάντως μέχρι 25 ημέρες ανά μήνα, προκειμένου να εξευρεθεί το ποσό της σύνταξης που αναλογεί σε κάθε ημέρα ανάληψης ασφαλιστέας εργασίας ή δραστηριότητας, αυτό θα επιμερίζεται στις 25 ως άνω ημέρες. Στη συνέχεια, θα περικόπτεται κατά 60% ή θα αναστέλλεται το ποσό που αντιστοιχεί σε κάθε ημέρα για την οποία απασχολήθηκε και ασφαλίστηκε ο απασχολούμενος συνταξιούχος. Σε κάθε περίπτωση, ως ημέρες απασχόλησης εκλαμβάνονται αυτές που αντιστοιχούν στην ασφάλιση της οικείας εργασίας ή δραστηριότητας. Σημειώνουμε ότι σε περίπτωση άσκησης ελεύθερου επαγγέλματος (υπαγωγή στην ασφάλιση βάσει των σχετικών διατάξεων του πρώην ΟΑΕΕ) ή αυτοαπασχόλησης (υπαγωγή στην ασφάλιση βάσει των σχετικών διατάξεων του πρώην ΕΤΑΑ), όπου η ασφάλιση γίνεται με βάση τον μήνα, η σύνταξη περικόπτεται κατά 60% για το σύνολο του μήνα που ασκείται επαγγελματική δραστηριότητα.Παράδειγμα 1: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη ύψους €800,00 και επικουρική σύνταξη από το ΕΤΕΑΕΠ ύψους €100,00, και αναλαμβάνει εργασία στον ιδιωτικό τομέα, με πλήρη απασχόληση (25 ημέρες ασφάλισης). Ο εν λόγω συνταξιούχος θα λάβει μειωμένη κύρια και επικουρική σύνταξη κατά 60%, δηλαδή η μηνιαία κύρια σύνταξη θα ανέρχεται σε €320,00 [(€800,00 – (60% x €800,00)] και η μηνιαία επικουρική σύνταξη θα ανέρχεται σε €40,00 [€100,00 – (60% x €100,00)].

Παράδειγμα 2: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη ύψους €800,00, και επικουρική σύνταξη από το ΕΤΕΑΕΠ ύψους €100,00 και εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα για 2 ημέρες τον μήνα, με πλήρες ωράριο. Στην περίπτωση αυτή, το ποσό της κύριας σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται σε €32,00 (€800,00/25) και για κάθε ημέρα απασχόλησης το ποσό της κύριας σύνταξης μειώνεται κατά €19,20 (60% x €32,00). Συνολικά, ο συνταξιούχος απασχολείται 2 ημέρες το μήνα και, συνεπώς, θα λάβει κύρια σύνταξη ύψους €761,60 [€800,00 – (2 x €19,20)]. Αντίστοιχα, το ποσό της επικουρικής σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται σε €4,00 (€100,00/25) και για κάθε ημέρα απασχόλησης το ποσό της επικουρικής σύνταξης μειώνεται κατά €2,40 (60% x 5 €4,00). Συνολικά, ο συνταξιούχος που απασχολείται 2 ημέρες το μήνα, θα λάβει επικουρική σύνταξη ύψους €95,20 [€100,00 – (2 x €2,40)].

Παράδειγμα 3: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη, ύψους €800,00, και επικουρική σύνταξη από το ΕΤΕΑΕΠ, ύψους €100,00, και εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα για 5 ημέρες τον μήνα, με μειωμένο ωράριο. Στην απασχόλησή του αυτή έστω ότι αντιστοιχούν 3 ημέρες ασφάλισης ανά μήνα. Επομένως, θα έχει την ίδια αντιμετώπιση με τον συνταξιούχο του προηγούμενου παραδείγματος, δηλαδή θα του καταβληθεί μειωμένο κατά 60% το ποσό που αντιστοιχεί στα 3/25 της κύριας και επικουρικής σύνταξής του.

Παράδειγμα 4: Συνταξιούχος του ΕΦΚΑ λαμβάνει κύρια σύνταξη ύψους €800,00, και επικουρική σύνταξη από το ΕΤΕΑΕΠ, ύψους €100,00, και παρέχει υπηρεσίες σε ΝΠΔΔ, που είναι φορέας γενικής κυβέρνησης, για 2 ημέρες τον μήνα, με πλήρες ωράριο. Το ποσό της κύριας σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται σε €32,00 (€800,00/25). Συνολικά, ο συνταξιούχος απασχολείται 2 ημέρες το μήνα και, συνεπώς, θα λάβει κύρια σύνταξη ύψους €736,00 [€800,00 – (2 x €32,00)]. Αντίστοιχα, το ποσό της επικουρικής σύνταξης για κάθε ημέρα ανέρχεται σε €4,00 (€100,00/25). Συνολικά, ο συνταξιούχος που απασχολείται 2 ημέρες το μήνα, θα λάβει επικουρική σύνταξη ύψους €92,00 [€100,00 – ( 2 x €4,00)].

Παράδειγμα 5: Ομοίως συνταξιούχος του ΕΦΚΑ συμμετέχει ως ηθοποιός/τραγουδιστής σε δύο παραστάσεις ανά εβδομάδα. Θα περικοπεί μόνο το ποσό της σύνταξης που αντιστοιχεί στην απασχόλησή του για τις δύο παραστάσεις ανά εβδομάδα σύμφωνα με τα παραπάνω παραδείγματα. Κατά τη διάρκεια περικοπής ή αναστολής της σύνταξης, σύμφωνα με τα ανωτέρω, ο συνταξιούχος καταβάλλει τις προβλεπόμενες κατά περίπτωση ασφαλιστικές εισφορές κύριας, επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας (όπου οι τελευταίες προβλέπονται) καθώς και όποιες εισφορές ο ΕΦΚΑ συνεισπράττει.

Συνεπώς, σε ό,τι αφορά τους αυτοαπασχολούμενους καταργείται η προβλεπόμενη από το προϊσχύον καθεστώς προσαύξηση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 50%. Σημειώνεται, επίσης, ότι η καταβαλλόμενη στον απασχολούμενο συνταξιούχο επικουρική σύνταξη του ΕΤΕΑΕΠ αναστέλλεται ή περικόπτεται μόνο εφόσον προκύπτει υποχρέωση ασφάλισης στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του ΕΤΕΑΕΠ για την αναληφθείσα εργασία ή αυτοαπασχόληση.

Ποιοι εξαιρούνται από τη ρύθμιση

Από το πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης εξαιρούνται ρητά, σύμφωνα με τις παρ. 6 και 7, οι μέχρι 12.5.2016 συνταξιούχοι λόγω γήρατος που έχουν αναλάβει εργασία ή αυτοαπασχόληση μέχρι την ημερομηνία αυτή και συνεχίζουν την απασχόλησή τους.7 Για τα ανωτέρω πρόσωπα εξακολουθεί να εφαρμόζεται το προγενέστερο του ν.4387/2016 νομοθετικό πλαίσιο για την απασχόληση συνταξιούχων, όπως ισχύει κατά περίπτωση, με βάση τον φορέα συνταξιοδότησης και την παρασχεθείσα εργασία στο δημόσιο ή τον ευρύτερο δημόσιο τομέα ή τον ιδιωτικό τομέα ή την αυτοαπασχόληση πριν και μετά τη συνταξιοδότηση. (άρθρο 63 ν.2676/1999, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 16 του ν.3863/2010, άρθρο 10 του ν.3865/2010, όπως τροποποιήθηκε με την παρ. 5γ του άρθρου 4 του ν.4151/2013, άρθρο 8 παρ. 14 του ν.2592/1998, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο πρώτο, παράγραφος Β, υποπαράγραφος Β, περίπτωση 1β του ν.4093/2012 και επεκτάθηκε στους φορείς κύριας ασφάλισης με το άρθρο 4 παρ. 2α του ν.4151/2013, οι καταστατικές διατάξεις των φορέων κύριας ασφάλισης αυτοαπασχολουμένων που προβλέπουν αναστολή σύνταξης σε περίπτωση συνταξιούχων τους που αναλαμβάνουν εκ νέου εργασία ή αυτοαπασχόληση υπαγόμενοι στην ασφάλιση των εν λόγω φορέων, καθώς και οι καταστατικές διατάξεις των ενταχθέντων στο ΕΤΕΑΕΠ φορέων επικουρικής ασφάλισης που προβλέπουν αναστολή της επικουρικής σύνταξης κατ’ εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 42 του ν.3996/2011).

Εξαιρούνται, επίσης, από την περικοπή ή την πλήρη αναστολή της σύνταξης, οι συνταξιούχοι της Τράπεζας της Ελλάδας οι οποίοι, ανεξάρτητα από το χρονικό σημείο ανάληψης εργασίας μετά την συνταξιοδότηση, καταλαμβάνονται από τις προϊσχύουσες του άρθρου 20 του ν.4387/2016 ρυθμίσεις για την απασχόληση συνταξιούχων. Εξυπακούεται ότι σε περίπτωση ανάληψης εργασίας ή αυτοαπασχόλησης υπακτέας στην ασφάλιση του ΕΦΚΑ και του ΕΤΕΑΕΠ καταβάλλονται οι προβλεπόμενες από τις διατάξεις του ν.4387/2016 εισφορές .

Για τους συνταξιούχους λόγω αναπηρίας, τους συνταξιοδοτούμενους με βάση τις διατάξεις του ν. 612/1977, καθώς και με διατάξεις που παραπέμπουν σ’ αυτόν και σε όσους λαμβάνουν μόνο το επίδομα παρα-τετραπληγίας εφαρμόζεται το προϊσχύον του άρθρου 20 του ν.4387/2016 νομοθετικό πλαίσιο. Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι όσον αφορά στην εφαρμογή του άρθρου 20 του ν.4387/2016 σε συνταξιούχους του πρώην ΟΓΑ από 1.1.2017 και μετά, που συνεχίζουν να ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα για την οποία υφίσταται υποχρέωση ασφάλισης στον ΕΦΚΑ βάσει των σχετικών διατάξεων υπαγωγής στην ασφάλιση του πρώην ΟΓΑ, οι ρυθμίσεις του άρθρου 20 του ν. 4387/2016 έχουν εφαρμογή σε όσους συνταξιοδοτούνται από 1.1.2025 σύμφωνα με την α.π. Φ10034/18282/566/20.4.2017 εγκύκλιο ( ΑΔΑ: Ω6ΣΛ465Θ1Ω-Κ5Π.)

Για τους συνταξιούχους των λοιπών – πλην του πρώην ΟΓΑ- φορέων κύριας ασφάλισης ή του δημοσίου μέχρι 12.5.2016 καθώς και για εκείνους στους οποίους η έναρξη καταβολής σύνταξης ανατρέχει μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία, οι οποίοι έχουν εισόδημα από άσκηση αγροτικής δραστηριότητας, δεν ήταν υπόχρεοι καταβολής ασφαλιστικών εισφορών στον πρώην ΟΓΑ μέχρι 31.12.2016 και εξακολουθούν να μην είναι υπόχρεοι καταβολής ασφαλιστικών εισφορών στον ΕΦΚΑ από 1.1.2017, δεν έχει εφαρμογή το άρθρο 20 του ν.4387/2016 σύμφωνα με τις οδηγίες της εγκυκλίου α.π. Φ.10043/οικ.27751/824/16.6.2017 (ΑΔΑ: 70ΞΖ465Θ1Ω-7Ι3).

Στις κοινοποιούμενες ρυθμίσεις του άρθρου 20 εμπίπτουν οι συνταξιούχοι λοιπών φορέων κύριας ασφάλισης ή του Δημοσίου (μετά την 13.5.2016) που έχουν εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα και υπό την προϋπόθεση ότι αυτό ξεπερνά το ελάχιστο ασφαλιστέο εισόδημα του άρθρου 40 του ν. 4387/2016 σε ετήσια βάση, ήτοι 410,26 Χ12= 4.923,12 ευρώ. 8 Σε περίπτωση που το εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα δεν ξεπερνά το ανωτέρω όριο δεν δύναται να θεωρηθεί ως επανένταξη στην αγορά εργασίας του συνταξιούχου, αλλά μόνο ως διατήρηση της αγροτικής περιουσίας