Η Σπιναλόγκα έγινε γνωστή στον 20ο αιώνα εξαιτίας του λεπροκομείου, που λειτούργησε από το 1903 μέχρι το 1957. Η ιστορία της όμως είναι αρκετά πλούσια και κυρίως συνδέεται με το γεγονός ότι αποτελούσε ένα προκεχωρημένο φυλάκιο για τον οποιοδήποτε κατακτητή της Κρήτης απέναντι σε κάθε εχθρό. Στα χρόνια της Ενετοκρατίας οι Ενετοί είχαν μετατρέψει το νησί σε πραγματικό φρούριο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ήταν το τελευταίο έδαφος της κρητικής γης που πάτησαν οι Οθωμανοί.Αν και ολόκληρη η Κρήτη κατακτήθηκε τον Σεπτέμβρη του 1669, με την πτώση του Χάνδακα, μετά από πολιορκία 22 χρόνων στην πόλη, η Σπιναλόγκα – όπως και η Σούδα- παραδόθηκαν στον νέο κατακτητή 46 χρόνια αργότερα, το 1715.
Ανάλογης στρατηγικής σημασίας ήταν για τους Οθωμανούς το μικρό νησάκι, που μέχρι το 1898 είχε κατοίκους σχεδόν αποκλειστικά μουσουλμάνους, που μπορούσαν να υπερασπιστούν το φρούριό του και να αντιμετωπίσουν κάθε εχθρική απειλή. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη μοναδική ολοκληρωμένη απογραφή του πληθυσμού της Κρήτης που έγινε επί Τουρκοκρατίας, αυτήν του 1881, στη Σπιναλόγκα, που αποτελούσε χωριστό δήμο, κατοικούσαν 1111 άνθρωποι, από τους οποίους οι 1110 ήταν μουσουλμάνοι και μόλις μια χριστιανή γυναίκα! Όμως 19 χρόνια αργότερα, στην πρώτη απογραφή της Κρητικής Πολιτείας, ο πληθυσμός μειώθηκε δραματικά, καθώς μετά την αποχώρηση του οθωμανικού στρατού, τον Νοέμβριο του 1898, υπήρξε μαζική φυγή μουσουλμάνων. Έμειναν μόνο 272 κάτοικοι, ανάμεσα στους οποίους και πάλι οι χριστιανοί ήταν η μικρή μειοψηφία: μόλις 11.
Από το 1903 που λειτούργησε το λεπροκομείο, σχεδόν αποκλειστικοί κάτοικοι του νησιού ήταν οι ασθενείς.
Η φωτογραφία που δημοσιεύουμε εκδόθηκε σε καρτ ποστάλ από τον Α. Θεοφάνη και χρονολογείται στα 1902, λίγο πριν λειτουργήσει ο χώρος για τους ασθενείς.
