Η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα δεν επήλθε με καμιά ιδιαίτερη συμφωνία που να προβλέπει όρους ή περιορισμένο χρόνο ένταξης στην ελληνική επικράτεια. Ο δρόμος για την ένωση άνοιγε με ένα και μόνο άρθρο της Συνθήκης Ειρήνης του Λονδίνου, που υπογράφηκε ανάμεσα στις βαλκανικές χώρες και την Τουρκία, με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας του Λονδίνου, η οποία υπεγράφη σαν σήμερα, στις 30 Μαΐου 1913 , σε ένα και μόνο άρθρο, αναφερόταν ότι ο σουλτάνος δήλωνε παραίτηση, από κάθε δικαίωμα επί της Κρήτης, υπέρ των αντίπαλων μέχρι τότε και συμμάχων πλέον – μετά τη Συνθήκη- βαλκανικών δυνάμεων, Βουλγαρίας, Ελλάδας, Μαυροβουνίου, Σερβίας . Και οι άλλες δυνάμεις φυσικά δεν αξίωναν κυριαρχία ή άλλη διεκδίκηση επί της Κρήτης, με φυσική εξέλιξη να γίνει αυτό που πάντα στόχευαν οι Κρήτες αλλά και οι Έλληνες. Με νομικά μέσα η Κρήτη έγινε μέρος του ελληνικού κράτους, με αποφάσεις μόνο της ελληνικής πλευράς, για την προσαρμογή της νομοθεσίας που θα ίσχυε και στο νησί.
Η αναφορά στο άρθρο 4 της συμφωνία του Λονδίνου ήταν απλή και ξεκάθαρη: “Ο Σουλτάνος παραιτείται απ’ όλα όσα κατείχε επί της νήσου Κρήτης και εκχωρεί στην εύνοια των συμμάχων ηγεμόνων όλα τα δικαιώματα της κυριαρχίας και όλα τα άλλα δικαιώματα που κατείχε σε εκείνη τη νήσο”.
Αυτή είναι η ιστορική συμφωνία που απελευθέρωνε οριστικά την Κρήτη από κάθε σχέση με την Τουρκία. Η Συνθήκη του Λονδίνου, οι διαπραγματεύσεις για την επίτευξη της οποίας διήρκεσαν 5,5 μήνες, καθώς ξεκίνησαν στις 17 Δεκεμβρίου 1912 και ολοκληρώθηκαν στις 30 Μαΐου 1913, επιβεβαιώθηκε στις 10 Αυγούστου του 1913 με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου καθώς με και την ιδιαίτερη συνθήκη Ελλάδας – Τουρκίας, τον Νοέμβριο του 1913, στην οποία ο σουλτάνος δήλωνε και πάλι ότι παραιτείται από τα δικαιώματα που κατείχε στην Κρήτη, υπέρ της Ελλάδας.
Η πρακτική διαδικασία της ένωσης, στη συνέχεια, έγινε με πολύ απλό τρόπο: η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε στη λήψη μέτρων αφομοίωσης των υπηρεσιών και του συστήματος διοίκησης του νησιού και το Νοέμβριο απηύθηνε διακοίνωση στις άλλες βαλκανικές δυνάμεις με την οποία έκανε γνωστό ότι θεωρεί καταργηθέντα τα δικαιώματα τους επί της Κρήτης και άλλων περιοχών που επέστρεφαν στην Ελλάδα με τις διεθνείς συμβάσεις. Κι αυτό γιατί από τη συμφωνία του Λονδίνου ο σουλτάνος παραχωρούσε την Κρήτη στις βαλκανικές δυνάμεις και όχι μόνο στην Ελλάδα. Οι δυνάμεις συμφώνησαν στο νέο καθεστώς που είχε διαμορφωθεί ήδη, με την κοινή γραπτή απάντηση ότι “έλαβον γνώσιν της ειρημένης διακοινώσεως της ελληνικής κυβερνήσεως”.
Το τυπικό μέρος της ένωσης έκλεισε την 1η Δεκεμβρίου 1913, με την τελετή ύψησης της ελληνικής σημαίας στο φρούριο του Φιρκά, στα Χανιά, παρουσία του μονάρχη Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελ. Βενιζέλου.
